W czwartek, 16 sierpnia w Urzędzie Marszałkowskim podpisano kolejne umowy w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020. Opiewają one na blisko pół miliona na renowację lokalnych zabytków i prawie trzysta tysięcy na wsparcie inicjatyw biznesowych i społecznych.
Pieniądze z puli „ochrona lokalnych zabytków” otrzymały gminy Puńsk, Szczuczyn i Nowogród.
W Puńsku, przy wsparciu finansowym z PROW, zostanie przeprowadzona renowacja trzech zabytkowych obiektów skansenu. Natomiast w Szczuczynie zostaną odsłonięte ruiny siedemnastowiecznego Pałacu Szczuków, którego właścicielem był założyciel Szczuczyna Stanisław Antoni Szczuka. W Nowogrodzie, Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury, otrzymał dofinansowanie na renowację pomnika Młodych Bohaterów
Puński skansen
Remont skansenu trwa już od kilku miesięcy.
Puński skansen obchodził w 2017 roku jubileusz 25 lat istnienia. Idea stworzenia w Puńsku muzeum na wolnym powietrzu narodziła się jeszcze w 1986 roku. Zanim jednak placówka została oddana do użytku, poszukiwano zarówno budynków, jak i elementów wyposażenia. Zostały przeniesione ze wsi Wojtokiemie. Znajduje się po lewej stronie drogi Puńsk-Sejny w odległości 0,5 km od centrum Puńska.
W postaci takiej jak obecnie, muzeum można podziwiać od 1992 roku. W skład zrekonstruowanej zagrody litewskiej z przełomu XIX i XX wieku wchodzą cztery drewniane budynki: chałupa, spichlerz, budynek inwentarski (obora), stodoła, żuraw.
Budynki ułożone są w kwadrat. Najbliżej drogi usytuowana jest dwudrzwiowa stodoła z plewnikiem na zapleczu. Naprzeciw stodoły stoi chata wiejska, zaś w poprzek do nich stoją obora i świronek. Między świronkiem i chatą znajduje się studnia z żurawiem, obok niej drugi. Jest to typowa zagroda wielobudynkowa, najbardziej charakterystyczna na terenie Sejneńszczyzny, średniozamożnego rolnika. Zagroda posiada również drewniane ogrodzenie ze sztachet i żelazny kierat za stodołą. Przy chacie urządzono tradycyjny wiejski ogródek.
Wszystkie budynki są drewniane, zrębowe, postawione na kamieniach lekko powiązanych wapnem i cementem. Do pokrycia dachów użyto słomy. Tuż przy ogrodzie błyszczy lustro niewielkiego stawu.
W stodole przechowywano płody rolne, maszyny rolnicze i inne narzędzia pracy. Tu, też, początkowo przy pomocy cepów, młócono zboże i inne płody rolne. Później młocarnię napędzano kieratem. Obecnie w spichlerzu, chałupie i oborze oglądać można różnorodne wystawy stałe i czasowe związane z kulturą ludową. Można m.in. obejrzeć sprzęty używane na terenie pogranicza polsko-litewskiego do tkania, m.in. krosno, snowadło, kołowrotek, uprawiania ziemi i przechowywania ziaren.
Skansen służy też do wystawiania sztuk teatralnych, przeglądów zespołów folklorystycznych i ich występów, spotkań kapeli ludowych. Wewnątrz stodoły są ławki dla widzów oraz scena dla artystów i rekwizyty teatralne. Tu co roku odbywa się Festiwal Teatrów Stodolanych.
Skansen Puńsku został odznaczony 2. nagrodą za Najlepiej Zachowany Zabytek Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim.
W 2007 roku zbudowano z funduszy unijnych (w ramach programu Interreg IIIA Program Sąsiedztwa Litwa, Polska i Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej) oraz rządu Republiki Litwy i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, jeszcze dwa nowe obiekty: muzeum i zajazd ("Užeiga").
Jej budowa wzorowana była na przykładach dawnych karczem przydrożnych, jakie do końca XIX wieku istniały na naszym terenie. Wnętrze karczmy urzeka swojskim klimatem, który zawdzięcza ciepłemu, drewnianemu, tradycyjnemu wystrojowi wnętrza i miłą obsługą. Organizowane są także pokazy pieczenia, chleba, robienie sera i masła, itp., a ponadto odbywają się tradycyjne biesiady (wesela, jubileusze, święta wiejskie).
Tuż za budynkiem karczmy stoi chata - muzeum, w której eksponowane są tymczasowe wystawy rękodzielnicta, tkactwa (starodawne narzuty na łóżko, firanki wycinane z papieru z przeróżnymi wzorami) glinianych naczyń, malarstwa, itp. Tam też znajdują miejsce inne ciekawe sprzęty i urządzenia charakterystyczne dla tego terenu. Ponadto w chacie były organizowane warsztaty tkackie, na których rękodzielnicy będą mogli przyuczać tradycyjnego tkania dywanów, krajek i tkanin lnianych.
W Puńsku z PROW nie tylko skansen
Z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 gmina Puńsk otrzymała ponadto w 2018 r. 1,6 mln zł na budowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przebudową stacji uzdatniania wody i budową studni głębinowej w gminie. Zadanie zostało już zrealizowane. Dofinansowanie wyniosło 63.63% kosztów kwalifikowanych, czyli 1.620.812,00 zł.
Wcześniej, w 2010 roku, gmina - też w ramach funduszy PROW- modernizowała swoją stację uzdatniania wody i remontowała sieć wodno- kanalizacyjną w Puńsku i Trakiszkach.
Samorząd gminy pozyskał też z PROW pieniądze na budowę ogrodzonego wielofunkcyjnego boiska sportowego do gry w koszykówkę o nawierzchni poliuretanowej przy Szkole Podstawowej z Litewskim Językiem Nauczania w Widugierach.
Boisko służyć będzie rekreacji oraz rozgrywkom sportowym dzieci i młodzieży szkolnej. Powinno zostać oddane do użytku w październiku br.
WYG
Źródła: Wrota Podlasia; UG Puńsk
Na fot: Wójt Gminy Puńsk Witold Liszkowski podczas uroczystości podpisywania umów w UM.
Fot: Wrota Podlasia; Ambasada RL w Warszawie oraz własne
