Litewski parlament w miniony czwartek przyjął ustawę łagodzącą zasady sprzedaży ziemi rolnej. Wymusiła to Unia Europejska, której nie podobały się przepisy ograniczające swobodny obrót gruntami rolnymi. Przeszkadzają one także we wstąpieniu Litwy do Organizacji Rozwoju i Współpracy Gospodarczej (OECD).
W 2015 r. Bruksela wszczęła procedury o naruszenie prawa UE wobec Bułgarii, Litwy, Łotwy, Węgier i Słowacji uznając, że państwa te wprowadziły nieproporcjonalne ograniczenia, które godzą w zasadę wolnego przepływu kapitału i dyskryminują obywateli UE ze względu na kraj pochodzenia.
- Państwa członkowskie mają prawo do ograniczenia sprzedaży gruntów rolnych, by zachować charakter społeczności rolniczych i promować zrównoważone rolnictwo. Muszą jednocześnie przestrzegać prawa UE, w szczególności zasad dotyczących swobodnego przepływu kapitału - podkreślono w komunikacie KE.
W ubiegłym roku ustawę ograniczającą obrót ziemią wprowadziła również Polska. 1 maja 2016 r. wygasło bowiem 12-letnie moratorium na zakup ziemi w naszym kraju przez cudzoziemców. Było ono przyjęte wraz z wejściem naszego kraju do UE.
Wprowadzone przez obecny rząd przepisy przewidują, że nabywcą ziemi rolnej może być jedynie rolnik indywidualny. Chodzi o osoby fizyczne, które osobiście gospodarują na gruntach do 300 ha, posiadają kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkują w gminie, gdzie jest położona co najmniej jedna działka ich gospodarstwa.
Komisja od miesięcy bada te przepisy, ale do tej pory nie zdecydowała się na wszczęcie procedury naruszeniowej.
Do tej pory kupić ziemię rolną na Litwie mogły tylko osoby posiadające określone nawyki i kompetencje: nie krótszy niż 3 lata stać rolniczy, wykształcenie w dziedzinie rolnictwa oraz posiadanie przez co najmniej 3 lata własnego gospodarstwa rolnego, Wszystkie te ograniczenia zostały zniesione.
Pozostawiono natomiast prawo pierwokupu państwowej ziemi dla wspólników, współwłaścicieli, gospodarstw sąsiadujących z polem przeznaczonym do sprzedaży, pod warunkiem, że mają już własne gospodarstwo rolne, a spółki powinny mieć co najmniej 50 proc. dochodów z rolnictwa.
Ustawa przewiduje, że osoba lub osoby zainteresowane (w tym z zagranicy) mogą nabywać państwową ziemię rolną na terytorium Litwy, ale tylko tyle, by łączna powierzchnia nabytych użytków rolnych kupionych od państwa nie była większa niż 300 ha. Natomiast osoba lub osoby powiązane ze sobą mogą nabyć do 500 ha prywatnych gruntów. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli grunty rolne nabyte są do hodowli zwierząt. (1 sztuka / 1 ha).
Prawo rolne zostało uzupełnione postanowieniem, że osoby fizyczne mogą nabywać grunty rolne tylko po uzyskaniu zgody od Państwowej Służby Rolnej. Zgoda na nabycie gruntów rolnych jest wydawana po sprawdzenia rejestru danych o ilości posiadanej przez chętnego do kupna gruntów, ziemi rolnej lub akcji w spółkach rolnych przez podmioty prawne.
Ustalono również, że transakcje kupna i sprzedaży gruntów muszą być realizowane wyłącznie w formie rozliczeń bankowych. Szacuje się, że na Litwie jest 2,8 mln hektarów ziemi rolnej.
Liberalizacja przepisów nie była łatwa, bo na Litwie, podobnie jak iw Polsce, istnieje duży opór dla sprzedaży ziemi rolnej osobom niezwiązanym z rolnictwem, a szczególnie obcokrajowcom.
W czerwcu 2014 r. na Litwie zostało zorganizowane nawet referendum w sprawie całkowitego zakazu sprzedaży ziemi cudzoziemcom. Zwolennicy referendum chcieli wprowadzenia do Konstytucji Litwy zapisu, że ziemia na Litwie jest wyłącznie własnością obywateli oraz państwa. Obawiali się oni, że obcokrajowcy zaczną masowo kupować ziemię na Litwie, gdyż jest ona znacznie tańsza niż w krajach Europy Zachodniej. W referendum wzięło udział niecałe 15 procent uprawnionych do głosowania, a jego wynik został uznany za nieważny.
Polscy rolnicy dzierżawią ziemię na Litwie
Te zmiany będą pewnie miały znaczenie także i dla polskich gospodarstw, graniczących z Litwą. Wielu rolników z Sejneńszczyzny dzierżawi pola na Litwie, bo u nas trudno już o wolną ziemię, a i czynsze dzierżawne są wyższe. U nas brakuje wolnych gruntów rolnych, a np. w rejonie łoździejskim jest sporo ugorów.
Ceny ziemi rolnej na Litwie są zróżnicowane: od 2 tys. euro do nawet 9 tys. euro za ha. Najtaniej na litewsko - polskim pograniczu. Z ogłoszeń na Banku Ziemi wynika, że np. w jednej ze wsi w rejonie łoździejskim wystawione jest do sprzedaży pięciohektarowe gospodarstwo rolne za 10 tys. euro ( po 2 tys. euro za ha), zaś w rejonie olickim można kupić 15,5 ha gospodarstwo po 4,5 tys. euro za ha.
Starosta gminy wiejskiej Łoździeje, Sigitas Arbačiauskas, przyznał w rozmowie z „LR”, że „na opuszczone i zaniedbane grunty wzdłuż granicy coraz częściej wkraczają polskie owce, a nawet ciągniki. Ludzi po obu stronach granicy coraz bardziej łączą też więzi rodzinne. W Internecie nie brakuje więc ogłoszeń i ofert dzierżawy w rejonach olickim, łoździejskim i solecznickim. Jeszcze przed przegłosowaniem w litewskim parlamencie ustawy, pojawiły się w polskich mediach pierwsze ogłoszenia o sprzedaży gruntów rolnych na litewskich pograniczu z Polską.
- Polskich rolników przyciąga głównie atrakcyjna cena gruntów, które po ponad pół wieku dopiero "ożywają". Za czasów ZSRR była to "martwa strefa" zachodniego pogranicza imperium, poza tym nie są to żyzne tereny, dlatego ceny zwykle są niższe niż w innych zakątkach Litwy - mówił Gintautas Anužis, szef portalu zajmującego się handlem i dzierżawą gruntów rolnych Dirvos.lt., w rozmowie z portalem Wilnoteka.lt.
WYG
Źródło: Ministerstwo Rolnictwa RL; „Verslo žinios „ ( Wiadomości biznesowe)
Fot. Na Litwie jest jeszcze sporo niezagospodarowanych pokołchozowych gruntów i budynków
