Litewski poseł na Sejm Linas Balsys, podczas konferencji "Świat w 2017 roku spojrzenie z Wilna", zaproponował przywrócenie „do stabilnej Europy niestabilnego i zmilitaryzowanego Kaliningradu i Obwodu Kaliningradzkiego”- donoszą portale ekspertai.eu oraz BALTNEWS.lt.
Konferencji przewodniczył liberał Petras Auštrevičius.
Balsys, to były rzecznik prasowy prezydent Gribauskaite, a obecnie szef litewskiej partii Zielonych. Jego zdaniem odłączeniem obwodu od Federacji Rosyjskiej powinna zająć się albo Litwa, albo Litwa wspólnie z UE, albo tylko samo kierownictwo Unii Europejskiej.
„Czas użytkowania przez Federację Rosyjska ziem Kaliningradu minął”- oświadczył litewski parlamentarzysta, dodając, że „ przyłączenie Krymu wykazało, że w Europie dobiega końca zasada nienaruszalności granic, a (…) Kaliningrad został przekazany w użytkowanie ZSRR nie na stałe, ale do czasu ostatecznego porozumienia pokojowego”. Stąd też balsy uważa, że „nadszedł czas na postawienie na porządku dziennym kwestii przynależności państwowej tych ziem.
Pomysł nie jest nowy na Litwie. W 2015 roku, po raz pierwszy, ogłosił go politolog, obecnie członek partii konserwatywnej Laurynas Kaszynas.
Obwód miał być litewski, polski, a został rosyjski
Od chwili zakończenia działań wojennych, w 1945 roku Obwód Kaliningradzki miał bardzo niejasny status i przez długie lata stanowił zamknięty region. W różnych źródłach historycznych można znaleźć informacje, że zarówno Stalin, jak i jego następcy wielokrotnie rozważali przekazanie całości lub części Obwodu Kaliningradzkiego Litewskiej SRR. Tuż po wojnie pojawiały się także spekulacje, że Obwód może stać się częścią terytorium Polski, jako oddzielne województwo. Ostatecznie, wygrała koncepcja utrzymania zachodniego przyczółka ZSRR na Bałtyku, jako wojskowej strefy zamkniętej. Nazwę stolicy regionu Królewiec (oryginalnie: Koenigsberg) zmieniono 4 czerwca 1946 roku nadając miastu imię, zmarłego poprzedniego dnia, bliskiego współpracownika Stalina Michała Iwanowicza Kalinina, który zresztą nigdy w Prusach Wschodnich nie był.
Kaliningradczycy chcieli autonomii
Na początku 2014 roku, po rosyjskiej aneksji Krymu, w obwodzie pojawiły się nieśmiałe akcje separatystyczne. W sieciach społecznościowych odwoływano się do mieszkańców o wsparcie dla „większej autonomii regionu kaliningradzkiego”. Były niewielkie manifestacje pod hasłami „ Dosyć karmienia Moskwy”. Zwolennicy niepodległości w regionie kaliningradzkim wielokrotnie prowadzili działania pod flagą Prus Wschodnich. W dniach11 i 12 marca 2014 roku aresztowano przywódców nielicznych separatystów, a sąd orzekł kary od 10 do 25 dni więzienia. Na tym ruch zakończył się.
Królewiec znów litewski?
Na początku 2015 roku, na portalu społecznościowym „Facebook”, zaczęła działać grupa „Mazoji Lietuva” (Mała Litwa), która składała się z około 3000 osób. Na stronie portalu pojawiła się wówczas informacja wzywająca mieszkańców Obwodu Kaliningradzkiego do wstąpienia w skład Litwy.
Natomiast w kwietniu 2015 roku w Kaliningradzie pojawiły się plakaty witające mieszkańców w języku litewskim. Taką informację korespondentowi „Nowego Kaliningradu. ru” podali świadkowie, którzy widzieli plakaty na wjeździe do miasta od strony Moskiewskiego i Sowieckiego prospektu oraz ulicy Niewskiej, a także w centrum miasta – na drugim wiadukcie.
Na banerach widniały napisy: „Sveiki Atvyke i Karaliaucius”, co w tłumaczeniu na język polski brzmi: „Witamy w Karalaucius” (Królewiec po polsku) (tak mieszkańcy Litwy nazywają Kaliningrad – przykł. „Nowego Kaliningradu. ru”).
Mała Litwa
Mała Litwa, także Litwa Mniejsza, Litwa Pruska (lit. Mažoji Lietuva; ros. Малая Литва, Małaja Litwa; niem. Kleinlitauen) – jeden z pięciu regionów etnograficznych dzisiejszej Litwy, leżący na terenie historycznych Prus. Obejmuje obszar dawnego okręgu Kłajpedy na terenie Litwy, reszta regionu znajduje się w obwodzie kaliningradzkim i fragmentarycznie na terytorium Polski.
Nazwa Mała Litwa pojawiła się po raz pierwszy między 1517-1526r. Główne miasta i miejscowości Małej Litwy to: Kłajpeda (od 1923 roku wchodzi w skład Litwy), Sowieck (Tilże), Nieman (Ragane), Krasnoznamiensk (Łazdinai), Niestierowsk (Stałupenai) Węgorzewo (od litewsko-pruskiego słowa węgrus – kręty – chodzi tu o krętą rzeczkę. Jeszcze w XVIII wieku w miejscowym kościele msze odprawiano m.in. w języku litewskim, polskim i pruskim), Jasnoje ( Kaukenai), Czerniachowsk, Gusiew, Oziersk, Gołdap, Czernyszewskoje, Szyłokarczma, Pojegi.
To na Małej Litwie ukazała się pierwsza litewska książka, pierwsza biblia w języku litewskim, pierwszy podręcznik gramatyki, pierwsza litewska gazeta.
Protestantyzm sprzyjał językom narodowym, więc pierwsze słowa wydrukowane w języku litewskim pochodzą właśnie stamtąd: Catechismvsa prasty szadei (Proste słowa katechizmu) Martynasa Mažvydasa, podówczas studenta królewieckiej Albertiny, potem zaś pastora, ukazały się w Królewcu w 1547 roku. Sam Mažvydas pochodził ze Żmudzi, przez jakiś czas przebywał w Wilnie. Uciekł do Królewca prawdopodobnie z powodu przekonań religijnych.
W Królewcu, w 1590 roku, ukazał się pierwszy litewski przekład Biblii Jonasa Bretkunasa, znanego także jako Johannes Bretke.
Do 1709 roku w Prusach Wschodnich, na terenach wiejskich Litwini stanowi większość mieszkańców, a w miastach – Niemcy. W latach 1701-1871 Mała Litwa wchodziła w skład Królestwa Pruskiego, a od 1871 roku, wraz z całymi Prusami, stała się częścią niemieckiego imperium. Według oficjalnej pruskiej statystyki w 1852 r. Litwinów było tu 151 tysięcy.
Po pierwszej wojnie światowej do Litwy wrócił rejon Kłajpedy, a po II wojnie Prusy Wschodnie rozdzielono między Związkiem Radzieckim i Polską. Mała Litwa znalazła się w obwodzie kaliningradzkim. Ale na państwowych litewskich mapach nazwy miejscowości w części zamieszkałej onegdaj przez Litwinów, są obecnie podawane w dwóch wersjach: rosyjskiej i - w nawiasach - dawna litewska nazwa.
Jan Wyganowski
Źródła: ekspertai.eu; BALTNEWS.lt; newkaliningrad.ru, Wikipedia.lt
Na fot: Kaliningradzcy demonstranci pod pruską flagą, plakat w języku litewskim w Kaliningradzie. Fot. Newkalinngrad ru; BALTNEWS.lt
