Dzień Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny to czas, kiedy w szczególny sposób wspominamy bliskich zmarłych. Porządkujemy cmentarze, palimy znicze, modlimy się. Rozmowy o przeszłości są doskonałą okazją, aby wspomnieć także tych, którzy zginęli podczas walk pierwszej i drugiej wojny światowej.
Warto odwiedzić ich często zapomniane, czasami jedynie symboliczne groby. Wydarzenia Wielkiej Wojny 1914-1918 na Suwalszczyźnie przybliżył realizowany przez gminy Bakałarzewo i Raczki projekt Wspólnie Opowiedziana Historia. Grupa Rekonstrukcji Historycznej Garnizon Suwałki zorganizowała dwa widowiska historyczne - na rynku w Bakałarzewie oraz w otoczeniu ruin pałacu Paca w Dowspudzie.
Wzięło w nich udział wiele grup rekonstrukcyjnych, nie tylko z Polski, ale również z Kaliningradu, Kowna, Mińska, Wilna, a także okoliczni mieszkańcy[1]. Można już obejrzeć filmy Wojciecha Arasimowicza z obu tych rekonstrukcji:
1. Bakałarzewo
2. Dowspuda
Ci, którzy chcieliby sami odwiedzić pierwszowojenne cmentarze na terenie obu gmin, mogą skorzystać ze specjalnego historycznego przewodnika, o który warto pytać w suwalskim muzeum oraz w ośrodkach kultury w Raczkach i Bakałarzewie.
Szlak Wspólnie Opowiedzianej to dziesięć miejsc oznakowanych specjalnymi tablicami. Pierwsza znajduje się przed Gminnym Ośrodkiem Kultury w Raczkach, druga w Dowspudzie, przy drodze gruntowej do miejscowości Chodorki. Spoczywa tam 119 żołnierzy rosyjskich oraz 59 niemieckich, poległych na przełomie września i października 1914 roku.
Kolejna zbiorowa mogiła znajduje się w Kuriankach Pierwszych. Wiedzie do niej jedynie polna droga. Według informacji okolicznych mieszkańców pochowano tam kilkudziesięciu żołnierzy rosyjskich i niemieckich. Kolejny punkt na mapie, to Małe Stoki. Mogiła żołnierzy rosyjskich i niemieckich znajduje się w lesie, przy polnej drodze Kurianki- Rudniki.
Kurianki Pierwsze, fot. Marcin Halicki
Po prawej stronie drogi Suwałki-Raczki, przed mostem na Rospudzie, można dostrzec kolejną tablicę. Znajdował się tam obóz jeńców rosyjskich, poległych jesienią 1914 roku w walkach o Raczki. Później ich szczątki przeniesiono w inne miejsce.
Wólka, fot. Marcin Halicki
Bardzo duży cmentarz wojenny, na którym spoczywa 715 żołnierzy niemieckich i 1466 rosyjskich, znajduje się w Wólce, po drodze do Bakałarzewa. Kolejny w Płocicznie, przy drodze Raczki-Sidory-Lipowo- Podwysokie. Gdyby nie tablica, osoby, które wcześniej nie wiedziały o istnieniu cmentarza, na pewno nie zwróciłyby na to miejsce uwagi.
Dopiero po zapuszczeniu się w głąb mrocznego zagajnika można odnaleźć nieduże betonowe krzyże. W lasanku spoczywa 121 żołnierzy niemieckich i 141 rosyjskich.
Dalej – Maryna. Tam z daleka można dostrzec wielki betonowy krzyż. Nekropolia znajduje się około 4 km na północ od miejscowości Żyliny, przy trasie Suwałki-Bakałarzewo, w kierunku Aleksandrowa. Spoczywa tam 260 żołnierzy niemieckich i 607 rosyjskich, poległych w czasie walk w październiku i na początku listopada 1914 roku.
Kolejny punkt na mapie, to Zajączkowo-Folwark. Cmentarz z I wojny znajduje się około 500 metrów na północny zachód od drogi Suwałki-Olecko, przy polnej drodze, za tablicą końcową wsi Zajączkowo - Folwark. Spoczywa tam 162 żołnierzy niemieckich i 228 rosyjskich. Szlak Wspólnie Opowiedzianej Historii kończy się w Bakałarzewie.
(just)
Zdjęcia: Marcin Halicki - GOK Raczki, Raczkowskie Archiwalia
[09.10.2016] Wspólnie opowiedziana historia. Rekonstrukcja walk w Bakałarzewie [zdjęcia]
[13.06.2016] Raczki, Bakałarzewo. Wspólnie opowiedziana historia
[1] Bagrationowski Wojenno-Historyczny Klub (Bagrationowsk i Kaliningrad)
- 104 Ustiużski Pułk Piechoty Generała Księcia Bagrationa
Grupa Rekonstrukcji Historycznej 14 Pułku Strzelców Syberyjskich
- 14 Pułk Strzelców Syberyjskich
Grupa Rekonstrukcji Wojenno-Historycznej „Epoka” (Mińsk)
- 119 Kołomienski Pułk Piechoty
- 170 Pułk Piechoty
Klubas Grenadierius (Wilno, Kowno)
- 262 Rezerwowy Pułk Piechoty
Nieformalne Towarzystwo Historyczne Ostfront 1914–1918 (Poznań, Kaliningrad)
- 30 Połtawski Pułk Piechoty
Przasnyskie Stowarzyszenie Historii Ożywionej (Przasnysz)
- 41 Pułk Strzelców Syberyjskich
- 54 Pułk Piechoty im. von der Goltza
Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej 79 Pułku Piechoty Strzelców Słonimskich im. Hetmana Lwa Sapiechy
- 32 Kremenczucki Pułk Piechoty
Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „Marienburg” (Malbork)
- 152 Pułk Piechoty im. Zakonu Niemieckiego
Konna Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Kresy” (Białystok)
Stowarzyszenie Historyczne „Na Posterunku”
Siostry miłosierdzia z różnych grup i stowarzyszeń
Jako gospodarze:
Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki” (Suwałki)
- 2 lejb-dragoński Pskowski Pułk Imperatorowej Marii Fiodorowny
- 20 Pułk Strzelecki
Pirotechnikę przygotował Jacek Gradus – Stowarzyszenie Historyczno-Edukacyjne im. 7 Pułku Lansjerów Nadwiślańskich.
Podkład dźwiękowy – Izabela Kossakowska.
Obsługa i pomoc techniczna: Muzeum Okręgowe w Suwałkach, GRH „Garnizon Suwałki”, POW Oddział Suwałki, Ochotnicza Straż Pożarna w Raczkach, Zespół Szkół Rolniczych w Dowspudzie, Gminny Ośrodek Kultury w Raczkach.
