Grupa Azoty ZAKSA Kędzierzyn-Koźle
Ślepsk Malow Suwałki
29.03.2024
20:30
10.08.2013
Puńsk. Zielnej świętowanie
Każdego roku, 15 sierpnia w Kościele Katolickim obchodzone jest święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W Polsce i na Litwie znane pod nazwą Święto Matki Boskiej Zielnej. W Puńsku to również dni tej miejscowości połączone ze Świętem Chleba, Mleka i Miodu, które w tym roku odbędzie się już w niedzielę, 11 sierpnia od godz.12.00 w agroturystycznej osadzie "Šilainė".
Zgodnie
z odwieczną tradycją, do Zielnej, przypadającej 15 sierpnia, czas
skończyć żniwowanie. Inne ludowe przysłowie powiada zaś, iż “ kto na
Zielną w gości nie pojedzie, ten w życiu szczęścia mieć nie będzie”.
Zielna decydowała też, jaka będzie pogoda jesienią. Ładna pogoda w to
święto oznaczała też pogodną jesień do czasu wylotu bocianów, czyli na
św. Bartłomieja.
Tradycje Zielnej, jako święta zbiegu lata z jesienią, gdy najważniejsze prace żniwne zostały już wykonane, sięgają czasów pogaństwa. To był czas podziękowania Bogom za letnie dobra, ofiarowanie zbiorów i ich święcenie, a jednocześnie święto kwiatów i pożegnanie z zielenią. W tym dniu trwały spotkania krewnych, wspominano zmarłych, śpiewano, a nawet wystawiano sztuki teatralne. Według tradycji w dniu święta pieczono chleb z plonów nowego ziarna.
Według, prof. Franciszki Dundelienes, dawni Bałtowie obrzędy Zielnej przeznaczali na cześć wielkiej Divy ( bogini) rodzicielki – Łady. Rzymianie w tym dniu czcili boginię Dianę, Grecy – Artemidę. Te boginie były uznawane za opiekunki zwierząt i roślin. Odnaleziono nawet źródła, mówiące, iż 500 lat przed Chrystusem, 15 sierpnia, była oddana w Rzymie, na wzgórzu Avetin, świątynia na cześć Diany. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa, obchody końca lata ujednolicono ze świętem Wniebowzięcia.
Najważniejsze były i są w tym dniu zioła i polne kwiaty. Kobiety zbierały je i niosły do kościoła, by poświecić. W Dzūkiji Zielna była też zwana Kapuścianą. Kobiety do bukietów z kwiatów wkładały także marchew z liśćmi, groch, buraki, nawet głowy kapusty. Panny zaś wkładały na głowy wianki z dziewięciu różnych ziół. Poświęcone warzywa spożywała cała rodzina, dawano je także zwierzętom domowym, by chronić przed chorobami. Chorym przyrządzono z nich herbatę. Też miała moc uzdrowicielską.
Nasi pradziadowie wierzyli (dziś wierzyć też nikt nie zabrania), że np. poświęcone liście piołunu, chronią zabudowania od piorunu. Stąd też, wieszano je pod belkami stodół i chlewów, umieszczano pod fundamentami domów, leczono ludzi i zwierzęta domowe. Mają on bowiem też właściwości lecznicze. Sporządzone na jego bazie leki wzmagają apetyt, trawienie, mają antyalergiczne działania i zmniejszają stany zapalne.
Na Suwalszczyźnie (tej geograficznej), ziemi Dziuków, Wschodniej Litwie, wysuszone bukiety poświęconych ziół wkładano do poduszek, a nawet do trumien. W niektórych regionach niesiono jeszcze do kościoła gałązki leszczyny oraz dębu. Wszyscy, oczywiście, bukieciki kwiatów polnych.
Wszystkie te tradycje można co roku przypomnieć w Puńsku - stolicy Polskich Litwinów, Zielna w Puńsku (15 sierpnia) zbiega się z głównym odpustem parafialnym. Kobiety podczas święta kwiatami, ziołami i kłosami zbóż przystrajają kościół, ołtarzyki niesione w procesji, obrazy świętych. Od 1967 r. w puńskiej parafii poszczególne wsie wykonują wieńce – ołtarzyki, które są święcone podczas Sumy i niesione wokół kościoła w uroczystej procesji. Wieńce symbolizują nie tylko podziękowanie Bogu za zebrane plony, ale są dowodem istnienia twórczości ludowej. Poszczególne wsie prześcigają się, żeby ich wieńce były jak najciekawsze.
Na Zielną w Puńsku na pewno i w tym roku nie zabraknie wieńców, wianków, wiązanek kwiatów. Zmysły będą, jak zwykle, przyciągać trawy, olejki i smarowidła różne z trawy właśnie wykonane. I "saldżiam sapnui" (na słodki sen), i do herbaty, syropu…
A jak komu zapachu za mało, zawsze będzie mógł stanąć w kolejce do straganów serwujących ekologiczny miód, czarny litewski chleb, sękacze, mrowiska, „Napoleony”, stulistne ciasta…
Na Zielną odbywa się nie tylko zwykły odpust i jarmark, ale też i wiele imprez towarzyszących, bo uroczystości Zielnej połączone są także z Dniami Puńska. Jak zwykle przyjedzie sporo gości oraz wystawców, rękodzielników, artystów z całej Litwy, w tym i dużo znamienitych twórców ludowych. Na jarmarku (przy miejscowym kościele) można będzie kupić tkaniny, hafty, ceramikę, wyroby z drewna i gliny, wycinanki, palmy, pisanki, koszyki... Można też samemu spróbować tkać jakąś tkaninę, ulepić gliniany garnek, czy wykuć podkowę.
W gospodarstwie agroturystycznym "Šilainė" nad jeziorem Sejwy można wziąć udział w obrzędach żniwnych, zobaczyć, jak przed laty koszono, zbierano zboże, To doskonała okazja, by samemu spróbować młócenia cepami, mielenia ziarna na żarnach, przesiewania mąki, przygotowania ciasta chlebowego i pieczenia w piecu opalanym drewnem, samemu wydoić krowę, ubić masło, pokosztować miodu. Mieszczuchy mogą dowiedzieć się, że mleko i masło wcale nie pochodzi ze sklepu, czy nawet lodówki. Mogą też sami spróbować coś pod okiem gospodarzy upichcić, przygotować do jedzenia według tradycyjnych receptur, wziąć udział w procesie wyrobu sera i kręcenia miodu z pasieki.
Szczegółowy program Zielnej oraz Dni Puńska:
W "Šilainė" w tym roku tradycyjne Święto Chleba, Mleka i Miodu odbędzie się już 11 sierpnia. Początek o godz.12.00.
W programie m.in.: wspólne przygotowywanie regionalnych potraw i ich kosztowanie, a także tańce oraz koncert zespołów ludowych z Litwy. O muzyczną stronę festynu zadba m.in. piosenkarz z Litwy - Andžikas.
14 sierpnia, o godz. 12.00
„Bieg na pograniczu”- od granicy z Litwą w Krejwianach ruszy bieg do Puńska. Wezmą w nich udział mieszkańcy Alytusa oraz puszczanie.
O 19.00 przy Domu Kultury Litewskiej w Puńsku rozpocznie się XIX festiwal młodzieżowej muzyki i piosenki estradowej. Zaprezentują się zarówno miejscowe zespoły, jak i goście z Litwy. W tym roku w festiwalu będzie uczestniczyło pięć zespołów z Litwy. Po koncercie tańce w Zajeździe „Karčema” przy skansenie. Wstęp wolny.
15. sierpnia
8:00 – Msza w języku litewskim
9:00 – Otwarcie XXX jarmarku rękodzieła, sztuki ludowej i kulinarnej pogranicza na placu przy kościele
9:30 – Msza we języku polskim i uroczysta procesja
12:00 – Poświęcenie wieńców żniwnych
12:15 – Msza w języku litewskim i uroczysta procesja wokół kościoła
14:00 – VIII Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Nuroviau linelį” („Zebrałam len”) na placu przy kościele
KONCERTY PRZY DOMU KULTURY LITEWSKIEJ:
19:00 – koncert zespołów Domu Kultury Puńsku
20:00 – koncert znanego litewskiego artysty Vytautasa Šiškauskasa
21:30 – koncert w wykonaniu Deives i Renatos Norvilai z Litwy
23:00 – Tańce
Inne atrakcje:
- Cały dzień będzie można zwiedzać osadę jaćwiesko – pruską w Oszkiniach k.Puńska ( wstęp płatny)
- W muzeum etnograficznym „Stara Plebaia” wystawy: „Krajka w życiu człowieka” oraz „Szlakiem tradycji rękodzieła ”
To dla ducha.
A dla ciała tradycyjne litewskie i regionalne potrawy w puńskich restauracjach: „Punsko užeiga”, „Sodas”, „Karčema”, „Omega”, “Rūta”.