11.03.2017

Dzień Sołtysa. Sołtysi mają też już swoje święto

Dzień Sołtysa - coroczne polskie święto obchodzone, w większości przypadków na terenie kraju, 11 marca. Lokalnie można napotkać inne daty. Pochodzenie nie jest znane, jednak w ostatnich latach staje się coraz popularniejsze w gminach wiejskich.

Święto to ma na celu okazanie wdzięczności i szacunku sołtysom za ich pracę oraz zwrócenie uwagi społeczeństwa na rolę sołtysa w polskiej wsi. Z okazji tego święta w organizowane są spotkania, biesiady i konkursy, a na wielu oficjalnych stronach internetowych urzędów gminy i miasta składane są przez wójtów i burmistrzów życzenia dla lokalnych sołtysów i radnych rad sołeckich.

Samorząd województwa warmińsko - mazurskiego, zorganizował spotkanie już 3 marca br. w hali wystawienniczej Expo Mazury w Ostródzie. Zjechało ponad tysiąc gości. Marszałek Warmii i Mazur Gustaw Marek Brzezin wręczył wyróżnienia sołtysom angażującym się w aktywizowanie społeczności lokalnych, inicjującym działania wpływające na zachowanie dziedzictwa kulturowego, zachowanie i rozwijanie wiejskiego krajobrazu czy wzrost atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich, realizowane w ramach różnych konkursów np. „Aktywna Wieś Warmii, Mazur i Powiśla”, „Czysta i piękna zagroda – estetyczna wieś”, „Eko-sołectwo”. Uroczystość zwieńczył występ Zespołu Pieśni i Tańca „Kortowo.

Nagrodzeni zostali m.in.:

 - Bernard Burba – sołectwo: Babki Gąseckie, gmina: Olecko,

- Kazimierz Kazaniecki – sołectwo: Górne, gmina: Gołdap,

- Ewa Kulpińska-Mejor – sołectwo: Talki, gmina: Wydminy,

- Natalia Kowalewska – sołectwo: Łupki, gmina: Pisz,

Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński też przesłał 10 marca br. ( drogą internetową) następujące życzenia: ”Wszystkim Sołtysom i radnym Rad Sołeckich Województwa Podlaskiego!

Najserdeczniejsze życzenia zdrowia, pomyślności, sukcesów w życiu osobistym i zawodowym oraz satysfakcji z pełnionej funkcji na rzecz społeczności lokalnej z okazji Dnia Sołtysa składa Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński.

Sołtys, czyli scultetus

Sołtys (niem. Schultheiß od śrdw. łac. scultetus) to w średniowieczu osoba postawiona przez feudalnego pana na czele wsi lokowanej na prawie niemieckim. Warianty scholtis, szoltyz, sołtys w średniowiecznym systemie prawnym to także wiejski sędzia (Dorfschulze) oraz zasadźca (osadnik). Sołtysem mógł być szlachcic, mieszczanin lub chłop.

Sołtysi w średniowieczu byli wyznaczani byli przez feudalnych panów, a ich głównymi obowiązkami było zbieranie czynszu i przewodniczenie ławie wiejskiej. Pełnili oni również rolę wiejskich sędziów. Z czasem ich mocna pozycja została częściowo ograniczona.

Obecnie sołtys został organem wykonawczym sołectwa, czyli jednostki pomocniczej gminy.

Co ciekawe, przemiany obyczajowe nie ominęły obszarów wiejskich – jeszcze kilkadziesiąt lat temu sołtysami byli praktycznie wyłącznie mężczyźni, dziś panie stanowią prawie jedną trzecią w tej grupie.

Do praw sołtysa należało:

• zbieranie czynszu

• przewodniczenie ławie wiejskiej

• otrzymywał kilka łanów ziemi, na których mógł osadzać chłopów; powstawały folwarki sołtysie

• partycypował w dochodach feudała (1/6 czynszów i 1/3 kar sądowych)

• prawo posiadania jatek, młyna itp.

Z drugiej strony miał obowiązek konnej służby wojskowej.

Pozycja społeczna i ekonomiczna sołtysów była stosunkowo mocna, mogli oni nawet konkurować ze średnio zamożną szlachtą. Z tego względu szlachta wymogła na Jagielle Statut warcki (1423), na mocy którego mogła wykupywać sołectwa. Z biegiem czasu, od XV do XVII wieku, sołtysi stali się nadzorcami pańszczyźnianymi i pomocnikami właścicieli wsi.

W Polsce rozbiorowej i w okresie międzywojennym sołtys stał na czele najniższej jednostki podziału administracyjnego - gromady.

 W latach 1954-1972 sołtys był pośrednikiem między mieszkańcami wsi a gromadzką radą narodową, po 1973 między mieszkańcami a gminną radą narodową oraz naczelnikiem gminy.

Od 1990 roku sołtys jest organem wykonawczym jednostki pomocniczej gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej - sołectwa. Organem uchwałodawczym jest zebranie mieszkańców wsi, które też w bezpośrednich wyborach wybiera sołtysa i radę sołecką wspierającą sołtysa. Szczegółowe regulacje dotyczące granic (istnieją sołectwa wielowioskowe), uprawnień sołtysa itp. regulowane są w statucie sołectwa uchwalanym przez radę gminy.

Obecnie sołtysi, oprócz słów uznania, mogą liczyć na to, co zaproponują im radni. Zwykle jest to 200-300 zł miesięcznej diety, czasem uzależnionej od obecności na sesjach rady gminy. I tzw. inkaso, czyli prowizja od zebranych podatków, sięgająca od 0,5 do kilku procent dostarczonej do urzędu kwoty.

Posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego złożyli w Sejmie projekt ustawy, którego celem jest wzmocnienie pozycji sołtysa. Jedną z propozycji jest stała pensja, wynoszącą połowę minimalnego wynagrodzenia. Poza tym, zgodnie z projektem, im jak i członkom rady sołeckiej miałyby przysługiwać diety i zwroty kosztów podróży służbowych.

Kompetencje

• reprezentuje sołectwo na zewnątrz,

• zwołuje i organizuje zebranie wiejskie, i w tym celu rozwiesza ogłoszenia o zebraniu wiejskim w takim miejscu i terminie, aby zapewnić jak najszerszy udział mieszkańców sołectwa,

• realizuje uchwały rady gminy dotyczące sołectwa, a także umożliwia zapoznanie się z uchwałami rady jak najszerszemu kręgowi mieszkańców sołectwa,

• w zakresie ustalonym przez radę gminy dokonuje poboru podatków rolnego i leśnego, jako inkasent organu podatkowego,

• uczestniczy w sesjach rady gminy, a także w pracach jej organów bez prawa do głosowania.

• zobowiązany jest brać udział w posiedzeniach komisji rady gminy, jeśli rozpatrywane są sprawy sołectwa.

Według Rocznika Statystycznego Województw z 2014 r. w kraju było 40 382 sołtysów.

WYG

Źródła: Wrota Warmii i Mazur; Wrota Podlasia; Urząd Marszałkowski Olsztyn; wikipedia.pl

Fot. Urząd Marszałkowski Olsztyn

 

 

udostępnij na fabebook
Skomentuj:
nick*
komentarz*