W planach litewskiego rządu do 2024 jest wznowienie transportu towarów i podróżnych Niemnem do morza.
Podczas spotkania litewskiego Gabinetu Ministrów z szefami Dyrekcji Żeglugi Śródlądowej (VVKD) w sprawie ożywienia żeglugi rzecznej, powtórzono cel rządu – najdłuższa rzeka w kraju do 2024 roku ma przemieszczać turystów i barki towarowe. Dzięki stworzeniu przyjaznego dla środowiska systemu transportowego ilość ładunków na Niemnie może wzrosnąć do 100 tys. ton rocznie.
- Przystosowanie Niemna do żeglugi – zarówno do transportu ładunków, jak i żeglugi rekreacyjnej i turystyki – jest jednym z głównych priorytetów w dziedzinie żeglugi śródlądowej. Rosnący potencjał żeglugowy jest zauważalny nie tylko w Kownie i mieście portowym, czy w górnym biegu Niemna (Prienai, Birštonas i Druskienniki), ale także w całej Litwie, dlatego kontynuujemy realizację projektów mających na celu stworzenie jak najlepszych warunków dla żeglugi - mówi Minister Transportu i Komunikacji Marius Skuodis.
Rzeka Niemen płynąca przez Białoruś, Litwę i Rosję (obwód kaliningradzki) ma długość 937 km, tym 500 km na Litwie. Wypływa z okolic Mińska. W górnym biegu ma kręty, meandrujący przebieg, w dolnym tworzy zakola i progi. Dzieli się na dwa ramiona (Matrosowkę i Rusnė), uchodzi ośmioramienną deltą do Zalewu Kurońskiego (Morze Bałtyckie).
Odcinek Niemna od Kowna do Krajowego Portu Morskiego w Kłajpedzie znajduje się na liście śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym, czyli na drodze E41 sieci TEN-T.
Rozpoczęty i kontynuowany w 2021 strategiczny projekt modernizacji drogi wodnej TEN-T jest zasadniczym punktem zwrotnym w poprawie warunków żeglugowych na Niemnie. Ministerstwo Transportu Litwy informuje, że już na ok. 225-kilometrowym odcinku rzeki prowadzone są prace na konstrukcjach hydrotechnicznych, gdzie buduje się około 500 nowych lub je się odnawia. Planuje się, że prace związane z oczyszczaniem rzeki dotrą również do kowieńskiej elektrowni wodnej.
W ten sposób zostaną stworzone za dwa lata niezbędne warunki do żeglugi od Niemna do Zalewu Kurońskiego na cały okres żeglugi. Zadanie planuje się wykonać do końca 2023 roku – głosi komunikat resortu Transportu Republiki Litewskiej.
Statki towarowe, pasażerskie i rekreacyjne będą mogły wygodnie pływać Niemnem do Zalewu Kurońskiego, żegluga będzie możliwa przez cały rok. Na rzece można będzie przewozić wszelkiego rodzaju ładunki wielkogabarytowe i ciężkie: kontenery, drewno, wyroby żelbetowe, tłuczeń kamienny, zboże.
Przewóz ładunków statkiem jest kilkakrotnie tańszy niż transportem drogowym. Standardowa ciężarówka przewozi około 25 t ładunku, a 1000 tonowa barka przewozi 40 razy więcej ładunku.
Zdaniem ministra, dzięki stworzeniu przyjaznego dla środowiska systemu transportu, ilość ładunków na Niemnie do 2024 roku może urosnąć nawet do 100 tys. ton rocznie.
Kowieńska wodna doga
Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej (VVKD) już w kwietniu br. rozpoczęła prace konserwacyjne na korycie rzeki w pobliżu areny „Žalgiris” w Kownie, zainstalowała miesiąca molo, na którym mogą cumować łodzie rekreacyjne i pasażerskie. Kownianom i gościom miasta tworzono warunki pływania wokół Kowna od serca miasta aż do miejscowości Kulautuva. Są już także regularne rejsy odnowionym 100-miejscowym statkiem pasażerskim "Žalgiris".
Kłajpeda - atrakcyjny Róg Venty
W Ventes Ragas przeprowadzono już prace porządkowe, stworzono dogodne warunki dla żeglugi pasażerskiej i rekreacyjnej przez cały okres żeglugi, a dyrekcja Żeglugi Śródlądowej zaprasza tam wszystkich miłośników żeglugi!
Ventės Ragas to półwysep na Zalewie Kurońskim w rejonie Šilute. Półwysep jest najbardziej znany ze znajdującej się tam stacji obrączkowania ptaków wędrownych i najstarszej z siedmiu zachowanych na Litwie latarni morskich. Na krańcu półwyspu Vente w 1863 roku. zbudowano latarnię morską o wysokości 11 m, która miała prowadzić statki i dusze. Z punktu widokowego latarni można zobaczyć szeroką panoramę Zalewu Kurońskiego, Mierzei Kurońskiej, wyspy Rusnė. Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej dąży do tego, aby to wspaniałe miejsce było doskonale dostępne drogą wodną, aby port był wygodny, maksymalnie wykorzystany, aby móc parkować statki pasażerskie, promy lub statki wycieczkowe o większym zanurzeniu, stworzyć dogodne warunki dla pasażerów i przyjemności wysyłka przez cały okres żeglugi. Nie mamy wątpliwości, że trasa Ventės Ragas – Nida będzie bardzo popularna- głosi Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej.
Praktycznie zakończono już planowane prace porządkowe na odgałęzieniu toru wodnego do Ventės Ragas, trwają też prace porządkowe w pobliżu nabrzeża, gdzie planowana jest budowa pirsów pontonowych do cumowania statków.
Stacje benzynowe na wodzie
Doskonałym przykładem aktywnego i wysokiej jakości rozwoju infrastruktury dróg wodnych są prezentowane na początku tego sezonu „stacje benzynowe na wodzie”. Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej wyprodukowała i zainstalowała zbiorniki paliwowe - mobilne stacje paliwowe "na wodzie" mogące pomieścić 10 ton paliwa dla statków, które są umieszczane w popularnych miejscach żeglugi: Nida, Svenzelė, Kowno (port zimowy), Uostadvaryja.
W tym roku zaprezentowano również pierwszą e-mapę litewskiej żeglugi śródlądowej, która zawiera najważniejsze informacje dla kapitanów statków: drogi wodne oznaczone znakami nawigacyjnymi i ich osią, lokalizację boi tworzących drogę wodną oraz głębokość dróg, porty, mola i miejsca tankowania, mosty.
Rozwój potencjału śródlądowych dróg wodnych w istotny sposób przyczyni się do bardziej zrównoważonego rozwoju transportu wewnętrznego kraju, odpowiadając na cele wyznaczone przez Zielony Kurs i osiągnięcie zerowej emisji CO2 do 2050 roku. Unia Europejska wspólnie z Litwą postawiła sobie za cel osiągnięcie zerowej emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku.
Z Druskiennik do zalewu Kurońskiego - w planach na przyszłość
Według dyrektora generalnego Dyrekcji Żeglugi Śródlądowej (VVKD), w przyszłym roku na Niemnie planowane są prace w kierunku kowieńskiej elektrowni wodnej. I to tam najdłuższa rzeka Litwy jest zablokowana przez tamę o wysokości ponad 20 metrów.
Samorząd Kowna wystąpił z propozycją podjęcia realizacji projektu śluzy i przejścia dla ryb. Nie ma wątpliwości, że mogłoby to przyspieszyć rewitalizację dorzecza. Byłaby droga wodna nie tylko od Kowna do morza, ale i do Kowna z Druskiennik.
- Widzimy, że czyszczenie i pogłębianie koryta rzeki idzie w górę Niemna w kierunku elektrowni wodnej w Kownie, więc pomysł na zaproponowaną przez nas śluzę jest całkowicie na czasie. Jeśli statki będą mogły dopływać do hydroelektrowni z obu stron, śluza stanie się po prostu nieunikniona, a jednocześnie pomostem dla swobodnej migracji ryb na Niemnie – przekonuje burmistrz Kowna Visvaldas Matijošaitis.
Instalacja śluzy w tzw. HPP jest już teraz zaznaczona na planie generalnym miasta Kowna. Wcześniej taki pomysł był przewidziany w projekcie budowy elektrowni wodnej, ale do tej pory nie został zrealizowany. Lokalizacja śluzy w kowieńskim HPP jest zaznaczona jedynie na mapie. Według Vladimira Vinokurova, dyrektora generalnego Państwowej Dyrekcji Żeglugi Śródlądowej, takie śluzy (które będą musiały pokonać wysokość 21 metrów), które mają powstać w Kownie, budowane są co roku w Europie, jest więc jest na kim się wzorować.
- Jeden z najnowszych podobnych obiektów w Europie został zbudowany w Portugalii. Praca trwała pięć lat - tłumaczy V. Vinokurov.
Po zrealizowaniu projektu można by bez przeszkód przepłynąć z Druskiennik do Zalewu Kurońskiego. Szacuje się, że ten ambitny projekt pochłonąłby 40 -70 mln euro.
Realizacja projektu śluzy połączy cały odcinek Niemna o długości prawie 500 km na Litwie.
Według Vladimira Vinokurova, dyrektora generalnego Dyrekcji Żeglugi Śródlądowej (VVKD), żegluga na Litwie od pewnego czasu przeżywa renesans.: - Na szlaku wodnym mamy trzy kurorty – Druskienniki, Birsztany, Vilkija, więc możliwości są ogromne. Wiele osób nie wie, że możemy popłynąć nawet na Morze Północne lub Morze Czarne - powiedział dyrektor generalny Dyrekcji Żeglugi Śródlądowej.- Byłoby korzystne, aby każde miasto w pobliżu Niemna miało ekologiczną i ekonomiczną drogę wodną. Trudno powiedzieć, ile to może kosztować, ale szacuje się na 40 milionów do 70 mln euro - wyjaśnia dyrektor litewskich rzek.
A kiedy Kanałem Augustowski przez Białoruś, Druskienniki do Kona i Zalewu Kurońskiego?
Już na początku lat 90. ub. wieku władze ówczesnego województwa suwalskiego oraz grodzieńskiego czyniły wiele, aby uruchomić drogę wodną od Augustowa do Grodna i dalej do Druskiennik przynajmniej. Potem snuto plany dopłynięcia aż do Kowna.
W 2021 roku na Litwie odrodził się w 2021 roku pomysł uruchomienia drogi wodnej dla statków i mniejszych jednostek pływających od Druskiennik do Kowna i może dalej aż do morza przez obwód kaliningradzki. Obecnie wiadomo, że raczej przez obwód kaliningradzki nie popłyniemy. Podobnie jak Kanałem Augustowskim z Polski i dalej Niemnem na Białoruś i litewskie turystyczne Druskienniki.
Litewsko - polski projekt wodny
Na razie wciąż jest realizowany jest projekt w ramach Interreg Polska - Litwa. Jest częściowo finansowany przez Litewski-Polski Program Współpracy Transgranicznej 2014-2020 i jego partnerów.
Projekt jest obecnie na ukończeniu, w ramach którego przeanalizowano możliwości turystycznego szlaku wodnego łączącego Litwę z Polską przez Niemen i Kanał Augustowski. Celem projektu jest zachęcenie litewskich i polskich turystów wodnych do podróżowania kanałami i rzekami.
Litewska Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej i stowarzyszenie „Nemunas Euroregionas” oraz polskie Stowarzyszenie Euroregionu Niemen realizują projekt „Rozwój wspólnej drogi wodnej łączącej sąsiednie kraje na rzecz zrównoważonej turystyki i współpracy”. Jego głównym celem jest stworzenie turystycznego szlaku wodnego (trasy) łączącej Litwę i Polskę przez Kanał Augustowski i Niemen w celu promowania bezpieczniejszej turystyki i popularyzacji zrównoważonych wizyt w miejscach dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, zwiększenia ruchu turystycznego i dłuższych pobytów turystów w regionu przygranicznego i przyspieszyć turystykę po ożywieniu pandemii.
Droga wodna Kowno-Augustów została zaprojektowana zgodnie z istniejącymi warunkami hydrograficznymi Niemna i Kanału Augustowskiego. W celu zapewnienia ciągłości projektu, w kolejnym etapie litewska Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej przeprowadzi usunięcie głównych przeszkód – mielizny i ukształtowanie kanału żeglownego – toru żeglugowego, co będzie wymagało większych nakładów inwestycyjnych i środków technicznych.
Zakończono już pomiary batymetryczne Niemna i przeanalizowano stan techniczny (śluz) Kanału Augustowskiego. Na podstawie tych danych Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej przygotowała turystyczną e-mapę szlaku Niemna, na której każdy turysta wodny może znaleźć informacje o głębokości według charakterystycznych odcinków w warunkach suchych, a wartość głębokości dla każdego dnia może sprawdzić na utworzonej e-mapie, którą można również wykorzystać w formacie aplikacji na telefonie.
W ramach projektu, w celu wzmocnienia praktycznych umiejętności sektora turystycznego, 40 osób (po 20 z Litwy i Polski) odbyło kursy dla kapitanów statków. Dzięki osobom, które uzyskały uprawnienia kapitana statków, firmy biznesowe będą mogły bezpieczniej inwestować w zakup nowych statków lub łodzi oraz możliwość zatrudnienia tych kapitanów statków. Oczekuje się, że osoby, które otrzymały świadectwa kapitana, same będą kupować lub wynajmować łodzie, rozszerzając tym samym swoją indywidualną działalność i źródła dochodów.
Inni partnerzy projektu przygotowują ważne informacje dla turystów wodnych o najatrakcyjniejszych obiektach turystycznych na tym szlaku turystycznym/drodze wodnej. Planowane są publikacje (broszury) promujące ten szlak.
WYG
Źródło i fot: Ministerstwo Transportu i Komunikacji Republiki Litewskiej; Dyrekcja Żeglugi Śródlądowej RL(VVKD)
