Unia Europejska inwestuje 2,8 mld euro w 94 projekty transportowe, aby zwiększyć zrównoważoną i połączoną mobilność na całym kontynencie.
94 projekty wybrano z puli 258 wniosków złożonych w ramach ostatniego naboru wniosków, którego nabór zakończył się 21 stycznia 2025 r.
Polska otrzyma 451 mln euro, a kraje bałtyckie na projekt Rail Baltica w trzech państwach bałtyckich kolejne 295,5 mln euro w ramach programu Connecting Europe Facility (CEF). Z tej kwoty około 47,1 mln euro przydzielono Estonii, 153,5 mln - Łotwie i 94,9 mln - Litwie.
Dofinansowanie tych projektów ze środków Unii Europejskiej zostanie udzielone w formie dotacji, które służą do współfinansowania całkowitych kwalifikowanych kosztów projektu. Podpisanie umów o alokacji środków spodziewane jest jesienią tego roku.
Polskie projekty z dofinansowaniem
Wsparcie otrzymają inwestycje w obszarze kolejowym, portów morskich oraz inteligentnych i interoperacyjnych rozwiązań dla transportu.
- projekt realizowany przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. pn. Prace na linii kolejowej E 75 (Rail Baltica), odcinek Knyszyn – Osowiec ( 295 mln euro)
- projekt realizowany przez Centralny Port Komunikacyjny Sp. z o.o. pn. Opracowanie dokumentacji projektowej dla odcinka Katowice – granica państwa (odcinek transgraniczny)- 18,36 mln
w ramach sektora morskiego:
- projekt realizowany przez Urząd Morski w Szczecinie pn. Poszerzenie odcinka toru wodnego na podejściu do portu morskiego w Świnoujściu-44,28 mln euro
w ramach obszaru inteligentnych i interoperacyjnych rozwiązań dla transportu:
- projekt realizowany przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. pn. Wdrożenie systemu ERTMS – ETCS poziom 1 ograniczony nadzór. - 94,9 mln euro
W puli ogólnej dofinansowanie otrzymał:
- projekt wielostronny (z obszaru inteligentnych i interoperacyjnych rozwiązań dla transportu) pn. CP1 Deployment – Synchronised Modernisation of ATM (Part 3), polskim beneficjentem projektu jest Polska Agencja Żeglugi Powietrznej.
Jeden z projektów, z budżetem 76 mln euro, dotyczy modernizacji linii kolejowej między granicą Polski i Ukrainy w Medyce/Mostyska i Lwowie/Sknyliwie. Główną zaletą projektu jest przyspieszenie kontroli na granicach zewnętrznych w transporcie pasażerskim i towarowym oraz poprawa interoperacyjności systemów kolejowych UE i Ukrainy.
Podlaski odcinek Rail Baltiki
Przypomnijmy, że PKP PLK ogłosiły w styczniu 2025 roku największy, wart 6 mld zł, przetarg na modernizację odcinka Białystok - Ełk.
Inwestycja prowadzona ma być w ramach projektów:
- projekty „Prace na linii kolejowej E 75 (Rail Baltica) na odcinku Białystok – Knyszyn", „Prace na linii kolejowej E 75 (Rail Baltica) na odcinku Osowiec – Ełk" są już dofinansowane przez Unię Europejską z Instrumentu CEF „Łącząc Europę";
- projekt „Prace na linii kolejowej E 75 (Rail Baltica) na odcinku Knyszyn – Osowiec" ubiegał się o dofinansowanie przez Unię Europejską z Instrumentu „Łącząc Europę". W tym rozdaniu Polskie Linie Kolejowe S.A. uzyskały dofinansowanie na ten odcinek w wysokości 294 mln euro.
– Dzisiejszy sukces jest wynikiem kilkumiesięcznego wysiłku doświadczonych pracowników naszej spółki. Przyznane wsparcie unijne bezsprzecznie pozwala nam na dalsze budowanie silnej marki i realizację potrzebnych Polsce inwestycji. Mamy powody do radości – przekazuje Piotr Wyborski, Prezes Zarządu Polskich Linii Kolejowych S.A.
Na razie brak informacji o rozstrzygnięciu przetargu.
Roboty budowlane zaplanowano do 2029 r.
Planowana jest pełna modernizacja wraz z dobudową drugiego toru. W samym Ełku na potrzeby Rial Baltiki już w ubiegłym roku przebudowana została stacja kolejowa.
Po zakończeniu wszystkich prac i uruchomieniu systemu ETCS, pociągi pasażerskie będą mogły poruszać się z prędkością do 200 kilometrów na godzinę. Poprawie ulegną także warunki transportu towarów, ponieważ nowa linia oraz stacje po przebudowie umożliwią jazdę składów towarowych o prędkości do 120 kilometrów na godzinę i długości 750 metrów.
Pociągiem z Białegostoku do Ełku pojedziemy w 55 minut i z prędkością do 200 km/h.
Ełk - Suwałki - Trakiszki po 2027 r.
Tu na razie bez zmian. Na pieniądze możemy liczyć dopiero w nowej unijnej perspektywie finansowej po 2027 roku.
Pod koniec maja br. wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak mówił tak:
– Uzyskanie kompletu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach planowane jest w IV kwartale 2026 r., kompletu decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej w II kwartale 2027 r., natomiast wszystkich pozwoleń na budowę w IV kwartale 2027 r. Realizacja robót budowlanych planowana jest po roku 2027 w ramach środków UE z kolejnej perspektywy finansowej.
Kraje bałtyckie
Magda Kopczyńska , Dyrektor Generalny ds. Mobilności i Transportu, Komisji Europejskiej podsumowała decyzję o dotacji tak:
- Mając ponad 295 milionów euro przeznaczonych na Rail Baltica w państwach bałtyckich i porównywalną kwotę zainwestowaną w prace na sąsiedniej linii kolejowej E75 w Polsce, Komisja Europejska potwierdza swoje stałe zaangażowanie w integrację państw bałtyckich z szerszą europejską siecią kolejową. Wzmocnienie połączeń transgranicznych między państwami bałtyckimi, Polską i innymi państwami członkowskimi UE zwiększy wydajność i bezpieczeństwo transportu kolejowego, a jednocześnie zwiększy konkurencyjność gospodarczą na całym kontynencie.
- To finansowanie nadeszło w krytycznym momencie dla projektu Rail Baltica” - powiedział Marko Kivila, pełniący obowiązki CEO i prezes zarządu RB Rail AS.- Pozwala nam kontynuować budowę bez opóźnień, zwłaszcza na tych odcinkach, na których prace są już w toku we wszystkich trzech krajach bałtyckich.
W lipcu rozpoczną się dyskusje na temat zakresu umowy o dotację, skupiając się na elementach, które pozostaną w ramach obecnej umowy o dotację.
Obecnie trwają prace budowlane na około 160 kilometrach głównej linii kolejowej w państwach bałtyckich, podczas gdy prace nad wdrożeniem podsystemów kolejowych są w toku: proces zamówień na elektryfikację został zakończony, a umowa jest w fazie podpisywania, podczas gdy zamówienia na systemy sterowania i sygnalizacji są nadal w toku.
Do końca 2025 r. około 43% głównej linii Rail Baltica ma być w fazie budowy. Do tej pory na projekt zabezpieczono ponad 4 mld euro finansowania, przy czym znaczną część zapewniły Unia Europejska i rządy krajowe. Biorąc pod uwagę wzrost kosztów spowodowany inflacją, Rail Baltica bada również dodatkowe mechanizmy finansowania, w tym modele partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) i korzystanie z Funduszu Mobilności Wojskowej UE.
Postęp szybkiej kolei Rail Baltica w krajach bałtyckich
Na Litwie trwają prace budowlane na odcinku linii głównej w pobliżu Jonava, gdzie powstaje ponad 46 kilometrów nasypu kolejowego i powiązanej infrastruktury. Ponadto ogłoszono przetargi na kolejny 68-kilometrowy odcinek, w tym 10-kilometrową instalację nadbudowy, która ma zostać wkrótce zrealizowana. Trwa budowa nowego mostu nad rzeką Wilią. Prace projektowe na odcinku Kowno–Ramygala zbliżają się do końca.
Na odcinku Kowno – granica z Polską trwają prace nad wykupem gruntów. Zakończono planowanie stacji regionalnych, trwają przygotowania do kolejnej rundy przetargów na infrastrukturę, zaplanowanej na 2025 r.
Do końca tego roku planowane jest rozszerzenie prac budowlanych Rail Baltica na Litwie do 114 km.
- Te inwestycje Unii Europejskiej są ważną oceną i impulsem do kontynuowania prac budowlanych Rail Baltica już rozpoczętych na Litwie i do podjęcia innych ważnych etapów projektu. Aktywnie przygotowujemy się również do nowego okresu finansowania. Naszym celem jest jak najszybsza poprawa połączeń transportowych i logistycznych w regionie bałtyckim oraz integracja ze wspólną europejską siecią transportową - mówi minister transportu i komunikacji Eugenijus Sabutis.
Na Łotwie trwają prace budowlane na Dworcu Centralnym w Rydze i w pobliżu lotniska. Zakończono instalację tymczasowych torów, a prace nad systemami sygnalizacji są w toku. Wiosną wznowiono prace w południowej części stacji, mając na celu otwarcie tego odcinka dla ruchu pasażerskiego do lata 2027 r.
W południowej części Rail Baltica na Łotwie rozpoczęto prace budowlane w pobliżu Iecava, gdzie budowany jest zakład utrzymania infrastruktury i tymczasowe centrum logistyczne. Trwają prace budowlane na nasypie, budowa drogi dojazdowej, roboty ziemne i instalacja tymczasowego biura. Na terenie obiektu prowadzone będą również prace związane z czyszczeniem rowów i rozbiórką budynków. Obszar ten będzie służył jako centrum wsparcia dla budowy między Misą a granicą litewską.
W Estonii podpisano umowy na budowę całej trasy Rail Baltica od Tallina do granicy z Łotwą.
Obecnie trwają prace nad nasypem kolejowym i skrzyżowaniami komunikacyjnymi na odcinku ponad 70 km, a do końca 2025 r . prace na tym odcinku osiągną ponad 100 km między Tallinem (Ülemiste) a Tootsi. Uzyskano wszystkie niezbędne pozwolenia na budowę dla tych odcinków.
Ponadto rząd estoński zatwierdził rozpoczęcie prac przygotowawczych na odcinku około 40 km w południowej części okręgu Pärnu. Oznacza to, że planowanie i inne niezbędne działania mogą być teraz kontynuowane w tym obszarze w ramach przygotowań do przyszłej budowy.
- Strategia budowy udanych megaprojektów polega na unikaniu dłuższych przerw, a stałe finansowanie UE zapewnia realizację projektu Rail Baltica. Aktywnie budując europejskie tory na Litwie, przyczyniamy się do wzmocnienia infrastruktury kolejowej całej Europy - mówi Egidijus Lazauskas, CEO LTG Group.
Rail Baltica to strategiczny projekt LTG Group i Unii Europejskiej oraz największy projekt infrastruktury kolejowej w historii państw bałtyckich. Projekt zbuduje zelektryfikowaną linię kolejową o europejskim standardzie łączącą Litwę, Łotwę i Estonię z Europą Środkową i Zachodnią, zapewniając integrację regionalną, mobilność cywilną i wojskową oraz odporność systemu transportowego.
Rola Rail Baltica w korytarzu transeuropejskim
Projekt Rail Baltica stanowi część transeuropejskiego korytarza transportowego. W przyszłości połączy on Niemcy, Polskę, Litwę, Łotwę, Estonię, a w dalszej perspektywie także Finlandię. Modernizacja trasy ma na celu dostosowanie jej do ogólnych standardów linii kolejowych obowiązujących w krajach Unii Europejskiej, co przyczyni się do zwiększenia spójności europejskiej sieci kolejowej.
WYG
Źródła i fot: Komisja Europejska; Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej; PLK; LTG; Rail Baltica
