W tym roku przypada 30. rocznica tragicznych wydarzeń na Litwie, gdy Armia Radziecka próbowała siłą powstrzymać wybijającą się na niepodległość Republikę.
13 stycznia jest Dniem Obrońców Wolności Litwy. Wyznaczono tę datę ku pamięci i czci bohaterów, którzy zginęli w styczniu 1991 roku w Wilnie, gdy Litwa ponownie wybijała się na niepodległość. Wydarzenia związane są z interwencją Armii Radzieckiej na Litwie w styczniu 1991. W wyniku działań wojsk radzieckich śmierć poniosło 14 osób cywilnych, a ponad 600 zostało rannych. 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła niepodległość (Akt Reaktywowania Państwa Litewskiego), w odpowiedzi Związek Radziecki wprowadził czołgi do stolicy tego kraju - Wilna.
13 stycznia 1991 roku Armia Radziecka dokonała szturmu na wieżę telewizyjną ochranianą przez ludność cywilną, a przede wszystkim studentów. Litwini bronili przed komandosami m.in. wejścia do studia, w którym do ostatniej chwili nadawany był program wolnej Litwy. Ludzie kładli się na ziemię, tworząc żywe zapory przed gąsienicami czołgów.
Tej nocy tysiące bezbronnych ludzi zebrały się przy strategicznych obiektach: Sejmie, budynku Radia i Telewizji oraz Wieży Telewizyjnej, by nie dopuścić do zajęcia ich przez siły radzieckie. Wydarzenia te stanowiły decydujący zwrot w walce o niepodległość Litwy.
W wyniku działań wojsk radzieckich śmierć poniosło 14 osób cywilnych, a ponad 600 zostało rannych.
Następnego dnia Litwini przyszli tłumnie oddać hołd zabitym. Warty pod wieżą pełnili wtedy także młodzi puńszczanie, studenci litewskich uczelni, pochodzący z litewskiej ( 80 proc. mieszkańców Litwini) gminy Puńsk, w powiecie sejneńskim, graniczącym z Litwą. Do studentów w kolejnych dniach dołączyła delegacja z gminy Puńsk.
Puszczanie nieśli też wybijającej się na niepodległość Litwie pomoc materialną. Dostarczano tam m.in. leki. Jednymi z głównych organizatorów pomocy byli: ówczesny wójt gminy Puńsk Romuald Witkowski oraz sekretarz gminy Jan Wojczulis. Powołano do życia komitet pomocy Litwie, sołtysi zorganizowali zbiórkę, pieniędzy wśród mieszkańców wsi. Zebrano dużo pieniędzy, za które kupowano m.in. leki. Datki przekazywali nie tylko miejscowi Litwini, ale także i Polacy.
Oprócz pomocy materialnej, puńszczanie wspierali wybijającą się na niepodległość Litwę także duchowo. W miejscowym kościele celebrowane msze, a na kościelnym dziedzińcu odbywały się wiece poparcia.
21 sierpnia 1991 załamał się w Moskwie pucz przeprowadzony przez „twardogłowych” moskiewskich komunistów, na czele z ówczesnym wiceprezydentem - Janajewem przeciwko Gorbaczowowi i radzieckie wojska opuściły wieżę telewizyjną w Wilnie, a na placu Łukiskim obalono pomnik Lenina. Władze niepodległej Litwy ogłosiły 13 stycznia Dniem Obrońców Wolności Litwy.
W tym roku bez hucznych obchodów
Co roku na Litwie oraz w zagranicznych skupiskach Litwinów, w tym i na Sejneńszczyźnie, odbywają się uroczystości z tej okazji. W tym roku z powodu pandemii obchody będą mały symboliczny charakter.
Po raz pierwszy nie odbędą się tradycyjne Obchody Dnia Obrońców Wolności obok Sejmu
W środę, 13 stycznia, litewski Sejm zaprasza do obejrzenia transmisji z obchodów Dnia Obrońców Wolności i uroczystości wręczenia Nagrody Wolności.
Przewodnicząca Sejmu zachęcają wszystkich do oddania hołdu obrońcom wolności, pozostając w domu i zapalając świece ku ich pamięci.
Transmisję 30-lecia Obchodów Dnia Obrońców Wolności i ceremonii wręczenia Nagrody Wolności będzie można obejrzeć na stronie internetowej Sejmu, w programie telewizyjnym „Sejm – na żywo”, na stronicach Sejmu na Facebooku i YouTube oraz w telewizji i radiu LRT.
Zapalą świecie
Międzynarodowa Komisja ds. Oceny Zbrodni Nazistowskich i Radzieckich Reżimów Okupacyjnych na Litwie zaprasza instytucje edukacyjne, instytucje i organizacje państwowe oraz wszystkich ludzi dobrej woli do upamiętnienia zwycięstwa cywilnego, które odniosło trzydzieści lat temu. Symbolem inicjatywy jest świeca, która symbolizuje życie, światło, sprawiedliwość, pamięć i jedność.
- W tym roku tradycyjne ogniska w budynku litewskiego Seimasa, upamiętniające Obrońców Wolności, nie zapalą się. Rozproszą się za to w małe płomienie, z których każdy zapalimy w naszych oknach. W ten sposób będziemy wiedzieć, że jesteśmy razem, nawet, gdy jesteśmy na odległość. Ale co najważniejsze, tak będziemy wspominać każdą ofiarę złożoną na Litwie. Niech w tym roku Płomień Wolności ogrzeje Twój dom i ochroni Twoje zdrowie ”- mówi marszałek litewskiego Sejmu Viktorija Čmilytė-Nielsen.
W środę, 13 stycznia o 8.00 rano ( 7.00 czasu polskiego) pamięć o tych, którzy zginęli za wolność Litwy, zostanie uhonorowana globalną inicjatywą obywatelską „Pamięć żyje, bo daje świadectwo”. Mieszkańcy Litwy oraz Litwini rozsiani po świecie, w tym i na Sejneńszczyźnie, zapalają przez dziesięć minut w oknach w imię jedności i pamięci.
- W tym roku tradycyjne ogniska w budynku Seimasie, upamiętniające Obrońców Wolności, nie zapalą się. Rozproszą się za to w małe płomienie, z których każdy zapalimy w naszych oknach. W ten sposób będziemy wiedzieć, że jesteśmy razem, nawet, gdy jesteśmy na odległość. Ale co najważniejsze, będziemy wspominać każdą ofiarę złożoną na Litwie. Niech w tym roku Płomień Wolności ogrzeje Twój dom i ochroni Twoje zdrowie ”- mówi marszałek Sejmu Viktorija Čmilytė-Nielsen.
Wicemarszałek Sejmu Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė zaprasza również do wspomnienia 13 stycznia, zapalając świecę w oknach twojego domu: „Pamiętam 13 stycznia oczami dziecka i nigdy nie zapomnę tego dnia. Każdego roku na różne sposoby odświeżamy wspomnienia. W tym roku pandemia nie pozwala spotkać się na żywo, ale połączmy się inaczej - zapalmy świeczkę w oknie, zatrzymajmy myśli i pamiętajmy. Ponieważ wygraliśmy. Nie zapomnijmy. Jesteśmy wdzięczni. "
Puńsk
Wspólnota Litwinów w Polsce oraz Dom Kultury Litewskiej w Puńsku zapraszają do udziału w tej akcji i zapalania o godz.7 rano pamiątkowych zniczy w każdym oknie oraz uczczenia tych, którzy zginęli 30 lat temu za wolność Litwy.
Natomiast w godz.10.00 przedstawiciele organizacji litewskich oraz Gminy Puńsk złożą wiązanki kwiatów i zapalą znicze na nowo postawionym obelisku ku pamięci tych, co walczyli o wolność. Stoi on na skrzyżowaniu ulic 1-Maja oraz nowobudowanych ulic Partyzantów Litewskich i Klonowej.
Uczniowski konkurs rysunkowy „Rysuję wolność”
Ambasada Republiki Litewskiej w Polsce zorganizowała konkurs plastyczny dla uczniów litewskich szkół na Sejneńszczyźnie poświęcony pamięci 30. rocznicy radzieckiej agresji na Niepodległe Państwo Litewskie w styczniu 1991 roku.
Zwycięzców konkursu wyłoniła przed kilkoma dniami specjalna komisja, a laureaci otrzymają pamiątkowe upominki, zaś wybrane prace zwycięzców konkursu zostaną opublikowane w formie plakatów i w styczniu bieżącego roku zostaną wyeksponowane dla społeczeństwa na ogrodzeniu Ambasady Litwy w Warszawie.
Zwycięzcy konkursu:
- Kristijonas Dembauskas
- Karolina Gargolińska
- Onute Karaneckaite
- Gabija Kazokaite
- Dawidas Kaźmierczakas
- Matas Kmeliauskas
- Gabija Petruszkewicziute
- Arturas Petruszkewiczius
- Danielis Szematowiczus
- Povilas Zdanis
W czwartek, 14 stycznia godz. 18 (czas polski), mieszkający w Warszawie słynny litewski artysta Stasys Eidrigevičius zdalnie podsumuje wyniki konkursu i wygłosi wykład artystyczny dla jego uczestników.
Stasys Eidrigevicius podczas spotkania omówi konkurs rysunkowy uczniów ′′ Czerpię wolność ′′ poświęcony 1991 stycznia oraz podzieli się także wspomnieniami z wydarzeń styczniowych 13
Wszystkich, którzy chcą wziąć udział w zdalnym spotkaniu Ambasada zaprasza do zapisów do 14 stycznia. godz. 15.00 (czas Polski), i poinformują Ambasadę o swoim udziale w mailu. mailowo: amb.pl@urm.lt
Po rejestracji na maila chętni otrzymają link z zaproszeniem do dołączenia do spotkania
WYG
Źródła: Ambasada RL w Warszawie; Sejmas RL;
Fot: 1 Dzień Obrońców Litwy 2000 rok
2. Obrona Wolności 1991
3. Świeczki w oknach
4. Praca plastyczna konkursowa
Fot: Ambasada RL w Warszawie; Sejmas RL; VilNews
