W poniedziałek, 22 grudnia litewski wiceminister Obrony Kraju Bronius Bieliauskas, merrejonu Łoździeje Ausma Miškinienė, przedstawiciele Litewskich Sił Zbrojnych i innych instytucji dyskutowali z mieszkańcami Kopciowa (Kapčiamiestis) i okolic na temat planowanego poligonu na litewsko - polskim pograniczu.
Wspólny poligon
Wiceminister obrony narodowej Bronius Bieliauskas powiedział, że Polska rozważa również utworzenie poligonu wojskowego na swoim przygranicznym terytorium, co pozwoliłoby na zacieśnienie współpracy z Litwą, a przykładów takich wspólnych działań w Europie praktycznie nie ma.
- Wspólnie z naszymi polskimi sojusznikami będziemy rozmawiać o wspólnym poligonie - powiedział B. Bieliauskas. -Najpierw musimy zrobić to u siebie, a potem rozmawiać z sąsiadami o możliwościach rozbudowy. Myślę jednak, że w styczniu 2026 roku pojawią się nowe informacje, ponieważ litewski minister spotka się z polskim ministrem obrony i ta kwestia również powinna wówczas zostać poruszona - dodał wiceminister.
- Prawdopodobnie byłby to obszar przygraniczny – to jednak wojskowi, zarówno litewscy, jak i polscy, muszą ocenić, jak widzą możliwość połączenia poligonów lub ich funkcjonowania obok siebie – wyjaśniał.
- Jesteśmy zainteresowani współdziałaniem z Litwą w ramach rozbudowy infrastruktury do ćwiczeń wojskowych, w tym poligonu - powiedział 18 grudnia br. Władysław Kosiniak-Kamysz podczas konferencji prasowej z udziałem sekretarza generalnego NATO.
Przed tygodniem, po ogłoszeniu przez litewską Radę Obrony Państwa planów utworzenia w Kapčiamiesčiu poligonu wielkości brygady, doradca prezydenta Deividas Matulionis stwierdził, że obrona przesmyku suwalskiego będzie objęta szczególną uwagą Litwy, Polski i NATO.
Strategiczne położenie
Nowego poligonu wojskowego wielkości brygady poszukuje się na Litwie w związku z planami utworzenia narodowej dywizji, wzrostem liczby żołnierzy sojuszniczych, zwiększaniem liczby poborowych i rezerwistów oraz zakupem nowego sprzętu wojskowego.
Wniosek o utworzenie poligonu w Kapčiamiestis został złożony ze względu na jego strategiczne położenie. Poligon miałby znajdować się w południowej Litwie, przy granicy z Polską, w korytarzu suwalskim. Litewskie Siły Zbrojne oceniły, że ten teren jest najbardziej odpowiedni z wojskowego punktu widzenia. Ćwiczenia przeprowadzone na proponowanym terytorium pozwolą na najskuteczniejsze wzmocnienie zdolności obronnych i zapewnią szybkie wzmocnienie sił sojuszniczych NATO. Położenie geograficzne w pobliżu granicy z Polską otwiera możliwości współpracy z armią kraju sąsiedniego w przyszłości - tłumaczy litewski resort obrony.
Kwestia poligonów ma obecnie dla Litwy kluczowe znaczenie, zwłaszcza na przesmyku suwalskim - terytorium strategicznym. To właśnie w tym regionie ćwiczenia najskuteczniej wzmocniłyby zdolności obronne i zapewniły szybkie wzmocnienie sił przez sojuszników z NATO. Położenie geograficzne w pobliżu granicy z Polską otwiera możliwości współpracy z polską armią w przyszłości.
Element odstraszania
Wiceminister o Bieliauskas przekonywał mieszkańców, że poligon w Kapčiamiestis stworzyłby efekt odstraszania wobec Białorusi, która w pobliżu posiada poligon w Hoży. Podkreślił też, że w innych częściach Litwy nie ma niemal 15 tys. hektarów państwowych gruntów potrzebnych pod taki obiekt.
Według danych litewskiego ministerstwa obrony teren poligonu w Kapčiamiestis ma obejmować około 14,6 tys. hektarów, na których obecnie znajduje się niemal 2 tys. prywatnych działek, z czego większość to grunty leśne. Na tym poligonie odbywałyby się ćwiczenia Litewskich Sił Zbrojnych oraz żołnierzy państw NATO. Jednocześnie mogłoby tam szkolić się od 3,5 do 4 tys. żołnierzy. Większe ćwiczenia odbywałyby się około pięć razy w roku i trwałyby do dziesięciu dni, natomiast mniejsze – regularnie.
Sejm zdecyduje wiosną 2026 roku
Decyzje zostaną podjęte dopiero po rozmowach z gminą i wysłuchaniu mieszkańców. Opinia mieszkańców jest cenna i stanowi ważny element procesu decyzyjnego. Rada Obrony Państwa będzie wielokrotnie rozważać tę kwestię, a ostateczną decyzję w sprawie utworzenia poligonu w Kapčiamiestis podejmie Sejm wiosną 2026 roku - informuje litewski MON.
Poligon dostępny dla mieszkańców
Żołnierze będą ćwiczyć na poligonie Kapčiamiestis, a mieszkańcy będą zawsze informowani z wyprzedzeniem o terminach ćwiczeń. Harmonogramy ćwiczeń będą publikowane, a także zostaną zainstalowane punkty informacyjne z regulaminem i danymi kontaktowymi. W czasie, gdy ćwiczenia się nie odbędą, teren będzie dostępny dla mieszkańców. Będzie to transparentny, demokratycznie ustanowiony poligon, którego działalność będzie służyć obronie naszego kraju i NATO jako całości zapewnia litewskie MON.
Na poligonie Kapčiamiestis będą odbywać się ćwiczenia i szkolenia wojskowe litewskich sił zbrojnych oraz państw sojuszniczych z NATO. Jednorazowo będzie mogło trenować od 3500 do 4000 żołnierzy. Ćwiczenia na dużą skalę będą odbywać się na tym poligonie około 5 razy w roku i potrwają do 10 dni. Ćwiczenia na mniejszą skalę będą odbywać się stale.
Teren planowanego poligonu zostanie podzielony na dwie strefy funkcjonalne. Około dwie trzecie terenu zostanie przeznaczone na ćwiczenia manewrowe i taktyczne – w tej części nie będzie strzelnic ani prowadzone będą strzelania z broni ostrej. Strefa strzelania z broni ostrej będzie skoncentrowana w zachodniej części poligonu, w pobliżu granicy z Polską.
Poligony nie są terenami zamkniętymi. W okresie, gdy nie odbywają się ćwiczenia, można je zwiedzać, zbierać grzyby lub jagody. Polowania na poligonach również nie są zabronione – odbywają się zgodnie z harmonogramem ustalonym przez dowódcę wojskowego poligonu.
Inwestycje i korzyści dla regionu
Aż 89 procent mieszkańców Litwy twierdzi, że działalność wojska nie sprawia im żadnych uciążliwości. Świadczy to o świadomości społecznej, że silna armia jest warunkiem koniecznym bezpiecznej i wolnej Litwy.
Utworzenie i rozwój poligonów oznacza nie tylko silniejszą armię, ale także korzyści ekonomiczne i społeczne dla lokalnych społeczności. Nowy poligon oznacza nowe miejsca pracy dla mieszkańców, a także rosnące zapotrzebowanie na usługi od zakwaterowania i gastronomii po transport, usługi budowlane czy konserwacyjne.
W przypadku poligonu w Kapčiamiestis, do jego obsługi potrzebni będą pracownicy o zróżnicowanych kwalifikacjach - od specjalistów ds. ochrony środowiska i bezpieczeństwa po specjalistów ds. rolnictwa, konserwacji i prac pomocniczych.
Doświadczenia z poligonów w Pobrodziu i Rukli pokazują, że kawiarnie i restauracje w pobliżu jednostek wojskowych odnotowują kilkukrotnie większy ruch klientów. Żołnierze aktywnie uczestniczą w życiu społecznym – wspierają kluby sportowe, działalność kulturalną i angażują się w inicjatywy społeczne.
Przykłady z zagranicy
Przykłady międzynarodowe pokazują wyraźny trend. W łotewskiej gminie Ādaži w 2017 r., pięć lat po przybyciu sił NATO, utworzono 2700 nowych miejsc pracy – z 6600 do 9330 pracowników.
Dane litewskie również potwierdzają tę prawidłowość. W 2023 r. PKB na mieszkańca w powiatach z poligonami wojskowymi osiągnął 20,8 tys. euro, podczas gdy w powiatach bez poligonów - zaledwie 16,2 tys. euro.
Wycinka drzew?
- Jeśli sami Litwini wpadli na pomysł wycinki najpiękniejszych lasów Litwy, zniszczenia rzadkich zwierząt i wysiedlenia ludzi, którzy mieszkają tu od pokoleń, czy nadal można się obawiać wrogów zewnętrznych? – pyta J. Medonė, mieszkanka rejonu łoździejskiego, w odpowiedzi na ambicje litewskiego rządu, by zbudować poligon wojskowy na zalesionych terenach Dzukii w Kapčiamiestis.
Ministerstwo Obrony zapewnia, że na poligonie Kapčiamiestis nie będzie prowadzona duża wycinka lasu, a lokalnie minimalna – tylko w takim zakresie, jaki jest niezbędny do zapewnienia strzelnic i przejazdu sprzętu wojskowego.
Jednak to nie uspakaja mieszkańców. Obawiają się nawet, że mogą być wywłaszczani ze swoich ziem, nieruchomości.
- Mieszkańcy rejonu łoździejskiego nie godzą się na opuszczenie ojczystych ziem, na których od pokoleń mieszkali ich przodkowie. Czy obecny rząd litewski może siłą wysiedlić mieszkańców z ich domów i ziemi, które prawnie do nich należą? Byłby to pierwszy taki przypadek w historii niepodległej Litwy, kiedy eksmisja ludności cywilnej z powodu poligonu wojskowego byłaby rozważana w czasie pokoju. Budowa poligonu, przy jednoczesnej presji na mieszkańców, by opuścili swoje ojczyste ziemie, budzi poważne obawy w demokratycznym państwie - pisze „Lazdiju Zvaigzde ( Gwiazda Łoździej).
Kolejne obawy to zanieczyszczenie środowiska
Mówiąc o planowanym poligonie wojskowym w rejonie Łoździeje, nie powinniśmy zapominać o problemie zanieczyszczenia powietrza i jego wpływie na mieszkańców tych terenów. Propozycja VGT dotycząca utworzenia poligonu Kapčiamiestis zakłada, że mieszkańcy będą mogli zbierać grzyby i jagody na terenie poligonu, gdy nie będą się odbywać ćwiczenia. Międzynarodowe badania pokazują, że działalność poligonów wojskowych wielkości brygady jest znaczącym źródłem pyłu zawieszonego, tlenków azotu i sadzy spalinowej. Są to te same substancje, które w medycynie wiążą się z astmą, chorobami serca, zaburzeniami układu oddechowego i zwiększonym ryzykiem chorób onkologicznych. Lasy nie niszczą tych zanieczyszczeń – one je akumulują. Metale ciężkie i sadza osadzają się w mchu, grzybach, jagodach i glebie. Mówimy więc o powietrzu, którym będą oddychać dzieci, seniorzy i wszyscy mieszkańcy tego regionu. Rejon łoździejski jest nadal jednym z najczystszych obszarów Litwy – nie ma tu przemysłu, intensywnego transportu, wiele osób świadomie decyduje się tu zamieszkać ze względu na czyste powietrze i przyrodę - czytamy w łoździejskim czasopiśmie.
Mer rejonu łoździejskiego, Ausma Miškinienė, podkreśla, że dialog i otwarte relacje ze społecznością są niezbędne:
- Kwestie bezpieczeństwa narodowego są szczególnie istotne dla regionu łoździejskiego - znajdujemy się w strategicznie ważnym miejscu. Rozumiem zainteresowanie państwa wzmacnianiem bezpieczeństwa, ale w tym procesie wszyscy mieszkańcy Kapčiamiestis i regionu łoździejskiego, ich własność i interesy muszą być szanowane. Ostateczne decyzje zapadną wiosną w Sejmie, dlatego do tego czasu najważniejsze są otwarte dyskusje, jasne odpowiedzi na pojawiające się pytania i rzeczywiste zaangażowanie ludzi. Dopilnuję, aby dialog przebiegał w sposób przejrzysty i konstruktywny, aby mieszkańcy gminy Kapčiamiestis, którzy nie mają z kim przychodzić na spotkania, ale chcą w nich uczestniczyć, będą do nich przywożone, a po spotkaniu zabierane do domu. Opinia każdego, kogo osobiście dotknie kwestia poligonu, jest ważna i każdy musi zostać wysłuchana- zapewnia mer.
WYG
Źródła: Ministerstwo Obrony Kraju Republiki Litewskiej; BNS; tv 3 lt; Lazdiju Zvaidzde
