Nowotwory - w połowie ty decydujesz, czy zachorujesz. Więcej ruchu, mniej alkoholu

Nowotwory nazywane są chorobami cywilizacyjnymi, ponieważ aż ponad 80 proc. z nich jest związanych ze stylem życia.

Tylko ok. 5-10% ze wszystkich przypadków najczęściej wystÄ™pujÄ…cych nowotworów zÅ‚oÅ›liwych ma podÅ‚oże genetyczne¹. Dlatego przekaz kampanii „Ty decydujesz, czy zachorujesz” jest nadal aktualny.

Rusza kolejna odsÅ‚ona kampanii „Ty decydujesz, czy zachorujesz”, której organizatorami sÄ… Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej oraz Polskie Towarzystwo Onkologiczne. Jej celem jest uÅ›wiadomienie spoÅ‚eczeÅ„stwu, jak ogromny wpÅ‚yw na wystÄ…pienie nowotworów ma prowadzony styl życia. Jak z pozoru maÅ‚e wybory tu i teraz majÄ… wielkie znaczenie w utrzymaniu zdrowia w przyszÅ‚oÅ›ci.

– Co roku roÅ›nie liczba diagnozowanych nowotworów, niestety nadal duża część pacjentów onkologicznych umiera. Ten niepokojÄ…cy trend zauważalny jest również w Polsce. WedÅ‚ug danych GUS-u w Polsce liczba osób chorujÄ…cych na nowotwory wynosi ponad 350 tysiÄ™cy². Jak prognozuje European Cancer Information System (ECIS), do koÅ„ca 2020 roku na raka zachoruje 200 tysiÄ™cy Polek i Polaków, z czego prawie 120 tysiÄ™cy osób umrze³. Jak dodatkowo na te szacunki wpÅ‚ynie pandemia, możemy w tej chwili jedynie siÄ™ domyÅ›lać – podsumowuje prof. dr hab. med. Piotr Rutkowski, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek MiÄ™kkich, KoÅ›ci i Czerniaków, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii SkÅ‚odowskiej-Curie – PaÅ„stwowy Instytut Badawczy Warszawa, PrzewodniczÄ…cy ZespoÅ‚u Ministra Zdrowia ds. Narodowej Strategii Onkologicznej.

Za ok. 80% nowotworów odpowiadajÄ… czynniki zewnÄ™trzne, ok. 15% stanowiÄ… wirusy (np. HPV oraz wirus Epsteina-Barra), natomiast tylko ok. 5% zmian nowotworowych ma podÅ‚oże genetyczne⁴. Dane wyraźnie pokazujÄ…, że to my jesteÅ›my odpowiedzialni za swoje zdrowie.

Nadwaga i otyÅ‚ość, która dotyczy odpowiednio 60% i 25% Polaków, jest zwiÄ…zana z wystÄ™powaniem nowotworów takich jak: rak okrężnicy, gruczakolorak przeÅ‚yku, rak trzustki, rak pÄ™cherza moczowego czy rak nerki⁵. Nadmierna masa ciaÅ‚a zwiÄ™ksza również ryzyko wystÄ…pienia raka piersi u kobiet po menopauzie⁶.

Palenie tytoniu lub bierny kontakt z dymem jest bezpoÅ›rednio zwiÄ…zany z wystÄ™powaniem 80% przypadków raka pÅ‚uca⁷. Warto jednak zauważyć, że palacze sÄ… narażeni nie tylko na szereg nowotworów ukÅ‚adu oddechowego. Dym papierosowy odpowiada także za wystÄ™powanie raka gÅ‚owy i szyi, raka żoÅ‚Ä…dka, raka dolnych dróg moczowych, raka jelita grubego, odbytnicy, jajnika, trzonu macicy, trzustki, raka nerki i biaÅ‚aczki szpikowej⁸.

Spożywanie alkoholu jest kolejnym czynnikiem zwiÄ™kszajÄ…cym możliwość wystÄ…pienia nowotworu. Jego spożycie w nadmiarze może prowadzić do m.in. raka jamy ustnej, raka przeÅ‚yku czy raka krtani⁹. Szacuje siÄ™, że alkohol odpowiada za wystÄ…pienie od 4 do 8 proc. wszystkich przypadków nowotworów¹⁰.

Z kolei nadmierna ekspozycja skóry na promieniowanie UV naturalne, czy sztuczne wpÅ‚ywa na wystÄ™powanie nowotworów skóry, w tym najgroźniejszego z nich – czerniaka. Najbardziej podatni na szkodliwe dziaÅ‚anie promieni sÅ‚onecznych sÄ… dzieci, mÅ‚odzież oraz osoby o jasnej karnacji¹¹. Dodatkowo, badania wykazaÅ‚y, że osoby, które korzystaÅ‚y z solarium przynajmniej raz na jakimkolwiek etapie w swoim życiu majÄ… o 20 proc. wiÄ™ksze ryzyko zachorowania na czerniaka¹².

Innymi czynnikami zwiÄ™kszajÄ…cymi ryzyko wystÄ…pienia chorób nowotworowych sÄ… także: siedzÄ…cy tryb życia, brak aktywnoÅ›ci fizycznej i wysoko przetworzona, bogata w tÅ‚uszcze i cukry dieta¹³.

– Warto podkreÅ›lić, że nawet maÅ‚e zmiany takie, jak ograniczenie używek, zwiÄ™kszenie aktywnoÅ›ci fizycznej oraz wprowadzenie do codziennej pielÄ™gnacji skóry ochrony przeciwsÅ‚onecznej mogÄ… znaczÄ…co zmniejszyć ryzyko wystÄ…pienia nowotworu¹⁴. Obecnie można zapobiec od 30 proc.  do 50 proc. przypadków zachorowaÅ„ na raka, unikajÄ…c czynników ryzyka¹⁵. Ważna jest również profilaktyka w postaci szczepieÅ„, np. przeciwko wirusowi zapalenia wÄ…troby typu B oraz przeciwko wirusowi HPV¹⁶ - podsumowuje dr hab. n. med. Adam Maciejczyk, Prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i dodaje – bo to Ty decydujesz, czy zachorujesz.