Puńsk. Do remontu skansenu potrzeba bardzo dobrej słomy żytniej [zdjęcia]

Jeszcze w maju rozpocznie się remont skansenu w Puńsku. Powinien zakończyć się do końca października bieżącego roku pod warunkiem, że uda się zdobyć dobrej jakość słomę żytnią.

Do ogłoszonego przez wójta gminy Puńsk przetargu na renowację zabytkowych obiektów skansenu w Puńsku zgłosił się tylko jeden chętny. Firma Konstruktor Puńsk zaoferowała wykonanie prac za 183. 353 zł netto. Daje też sześcioletnią gwarancję na wykonane prace.

W sierpniu ub. roku marszałek województwa podlaskiego podpisał kilka umów w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020. Gmina Puńsk otrzymała pieniądze na projekt pt. „Renowacja zabytkowych obiektów skansenu w Puńsku” oraz „Ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego” w ramach działania „Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich”.

Przedmiotem inwestycji jest remont zespołu zabytkowych obiektów skansenu w miejscowości Puńsk.

W skład obiektów zabytkowych skansenu wchodzą:

chata,
chlew,
spichlerz.

Zakres robót obejmuje remont zabytkowych obiektów skansenu w Puńsku, w skład którego min. wchodzi:

rozebranie słomianych pokryć oraz ołaceń połaci dachowych;
wzmocnienie belek stropowych;
wymiana końcówek krokwi oraz podwalin i murłat;
łacenie i krycie dachów słomą z uzupełnieniem elementów;
wymiana podłóg i podsufitki z desek;
przemurowanie pieców i trzonów kuchennych;
malowanie tynków wewnętrznych;
zabezpieczenie ochronne elementów drewnianych (deski, płyty, bale i krawędziaki);
zerwanie starych glinianych posadzek i wykonanie nowych;
uporządkowanie terenu inwestycji.

Najpierw będą wykonywane prace wewnątrz budynków. Po żniwach samorząd i wykonawca będą szukać dobrej słomy z żyta, a z tą jest krucho. Mało kto sieje to zboże, a jeżeli już, to słoma jest niska, słabej jakości, szybko łamiąca się. Niewykluczone, że słomę trzeba będzie sprowadzać z Litwy, gdzie na piaszczystych gruntach rolnicy uprawiają jeszcze sporo dobrego żyta.

Natomiast budynek, w którym odbywają się przedstawienia teatralne, a który nie jest wpisany w rejestr zabytków, zostanie pokryty wiórami. Jest już upatrzony miejscowy dostawca wiór.

Puński skansen

Puński skansen obchodził w 2017 roku jubileusz 25 lat istnienia. Idea stworzenia w Puńsku muzeum na wolnym powietrzu narodziła się jeszcze w 1986 roku. Zanim jednak placówka została oddana do użytku, poszukiwano zarówno budynków, jak i elementów wyposażenia. Zostały przeniesione ze wsi Wojtokiemie. Znajduje się po lewej stronie drogi Puńsk-Sejny w odległości 0,5 km od centrum Puńska.

W postaci takiej jak obecnie, muzeum można podziwiać od 1992 roku. W skład zrekonstruowanej zagrody litewskiej z przełomu XIX i XX wieku wchodzą cztery drewniane budynki: chałupa, spichlerz, budynek inwentarski (obora), stodoła, żuraw.

Budynki ułożone są w kwadrat. Najbliżej drogi usytuowana jest dwudrzwiowa stodoła z plewnikiem na zapleczu. Naprzeciw stodoły stoi chata wiejska, zaś w poprzek do nich stoją obora i świronek. Między świronkiem i chatą znajduje się studnia z żurawiem, obok niej drugi. Jest to typowa zagroda wielobudynkowa, najbardziej charakterystyczna na terenie Sejneńszczyzny, średniozamożnego rolnika. Zagroda posiada również drewniane ogrodzenie ze sztachet i żelazny kierat za stodołą. Przy chacie urządzono tradycyjny wiejski ogródek.

Wszystkie budynki są drewniane, zrębowe, postawione na kamieniach lekko powiązanych wapnem i cementem. Do pokrycia dachów użyto słomy. Tuż przy ogrodzie błyszczy lustro niewielkiego stawu.

W stodole przechowywano płody rolne, maszyny rolnicze i inne narzędzia pracy. Tu, też, początkowo przy pomocy cepów, młócono zboże i inne płody rolne. Później młocarnię napędzano kieratem. Obecnie w spichlerzu, chałupie i oborze oglądać można różnorodne wystawy stałe i czasowe związane z kulturą ludową. Można m.in. obejrzeć sprzęty używane na terenie pogranicza polsko-litewskiego do tkania, m.in. krosno, snowadło, kołowrotek, uprawiania ziemi i przechowywania ziaren.

Skansen służy też do wystawiania sztuk teatralnych, przeglądów zespołów folklorystycznych i ich występów, spotkań kapeli ludowych. Wewnątrz stodoły są ławki dla widzów oraz scena dla artystów i rekwizyty teatralne. Tu co roku odbywa się Festiwal Teatrów Stodolanych.

Skansen Puńsku został odznaczony 2. nagrodą za Najlepiej Zachowany Zabytek Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim.

W 2007 roku zbudowano z funduszy unijnych (w ramach programu Interreg IIIA Program Sąsiedztwa Litwa, Polska i Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej) oraz rządu Republiki Litwy i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, jeszcze dwa nowe obiekty: muzeum i zajazd ("Užeiga").

Jej budowa wzorowana była na przykładach dawnych karczem przydrożnych, jakie do końca XIX wieku istniały na naszym terenie. Wnętrze karczmy urzeka swojskim klimatem, który zawdzięcza ciepłemu, drewnianemu, tradycyjnemu wystrojowi wnętrza.

Tuż za budynkiem karczmy stoi chata - muzeum, w której eksponowane są tymczasowe wystawy rękodzielnicta, tkactwa (starodawne narzuty na łóżko, firanki wycinane z papieru z przeróżnymi wzorami) glinianych naczyń, malarstwa, itp. Tam też znajdują miejsce inne ciekawe sprzęty i urządzenia charakterystyczne dla tego terenu. Ponadto w chacie były organizowane warsztaty tkackie, na których rękodzielnicy będą mogli przyuczać tradycyjnego tkania dywanów, krajek i tkanin lnianych.

WYG