W miniony piątek w Ministerstwie Kultury Republiki Litewskiej rozległy się wspaniałe radosne okrzyki i gromkie brawa kierowane do grona zasłużonych dla kultury osób.
Wiceministrowie kultury Renata Kurmin i Matas Drukteinis wręczyli bowiem tegoroczne nagrody Ministerstwa Kultury najbardziej zasłużonym pracownikom i twórcom kultury i sztuki w różnych dziedzinach.
Niosą światło kultury
-Kultura jest fundamentem naszej siły, a wkład twórców światłem, które prowadzi nas naprzód” – powiedział wiceminister R. Kurmin, gratulując laureatom. Wsparcia udzielił jej również wiceminister M. Drukteinis, który w imieniu minister kultury Vaidy Aleknavičienė złożył gratulacje zebranym i przypomniał słowa M. K. Čiurlionisa. „Obchodząc 150. rocznicę urodzin twórcy, pragnę przypomnieć o jego zaproszeniu nie tylko do niesienia światła, ale także do bycia światłem. Jesteście prawdziwym światłem naszej kultury, prezentując najwyższe standardy profesjonalizmu. Życzę, aby wasze dzieła i przykład pielęgnowały i inspirowały nowe pokolenia twórców” – powiedział M. Drukteinis podczas uroczystej gali.
Wśród nagrodzonych przez ministra znalazła się znana w naszym regionie z niestrudzonej pracy Aldona Wojciechowska.
Przyznano jej nagrodę za promocję i upowszechnianie kultury etnicznej i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. „Całe swoje życie poświęciła propagowaniu tradycji etniczno-kulturowych regionu Puńska”, brzmi uzasadnienie.
Serdecznie gratulujemy Pani Aldonie!
Przypomnijmy, że była już nagradzana zarówno na Litwie, jak i w Polsce. W maju br. przyznano Pani Aldonie oraz Anastazji Sidor( prywatne są siostrami) Nagrodę im. Oskara Kolberga za w kategorii dla badaczy, naukowców, regionalistów, działaczy społeczno‑kulturalnych, popularyzatorów .
Laureaci Nagrody otrzymali medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Aldona Wojciechowska
Aldona Wojciechowska urodziła się w 1952 roku we wsi Wojtokiemie koło Puńska w rodzinie Jana i Bronisławy Aleksów. Jest absolwentką Liceum z Polskim i Litewskim Językiem Nauczania w Puńsku. W 1976 roku ukończyła edukację techniczną na Uniwersytecie Warszawskim, a trzy lata później na Instytucie Pedagogicznym w Opolu. W tym samym roku rozpoczęła pracę w placówkach oświatowych w Puńsku. W 1991 roku ukończyła studia podyplomowe na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie pod kierunkiem profesor Teresy Karwowskiej napisała pracę dyplomową „Tańce i korowody oraz strój tradycyjny z okolic Puńska i Sejn”. Tematyka pracy była ściśle związana z jej działalnością społeczną i edukacyjną, obejmującą organizację dorocznych świąt kalendarzowych i prowadzenie zajęć z zakresu sztuki tradycyjnej (między innymi wykonywanie słomianych pająków, malowanie pisanek, tworzenie palm, tkanie krajek). W 2002 roku ukończyła również kurs dla przewodników po województwie podlaskim, co wykorzystuje w swojej pracy z młodzieżą i turystami. .
Kilkadziesiąt lat niestrudzonej społecznej działalności
Od 1977 roku prowadzi własne badania terenowe, dokumentując pieśni ludowe, tańce, korowody oraz zbierając materiały dotyczące zwyczajów i obrzędów rodzinnych (weselnych, pogrzebowych), świąt kalendarzowych (Zapusty, Wielkanoc – „Chodzenie po Alleluji”, Noc Świętojańska, Zielna) i prac polowych. Od 1996 roku gromadzi eksponaty związane z twórczością ludową regionu, które prezentuje w założonym przez siebie muzeum etnograficznym „Stara Plebania”. W 1989 roku wspólnie z grupą studencką z Uniwersytetu Warszawskiego w Toruniu prowadziła badania etnochoreologiczne na terenie Sejneńszczyzny. Przez dziesięć lat była członkiem Polskiego Towarzystwa Etnochoreologicznego, gdzie opisywała litewskie tańce i korowody do biuletynu etnochoreologicznego.
Zorganizowana przez nią wystawa „Tkaniny tradycyjne” (1996) zapoczątkowała powstanie społecznego muzeum w Puńsku, obecnie funkcjonującego jako „Stara Plebania”. W 2020 roku, po remoncie obiektu, utworzyła w nim działy tematyczne: „Z życia parafii”, „Sztuka obrzędowa” oraz wystawy czasowe, dbając o autentyczność miejsca.
W 1997 roku założyła Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej w Polsce i pełni - prawie nieprzerwanie - funkcję przewodniczącej organizacji.
Cele organizacji to m.in. pielęgnowanie litewskiej kultury etnicznej, gromadzenie, przechowywanie, badanie i popularyzacja materiałów kultury etnicznej, odnawianie tradycji związanych z tradycyjnymi świętami, organizacja wystaw i warsztatów, promowanie rękodzieła ludowego oraz wiele innych.
Stowarzyszenie prowadzi m.in. Muzeum „Stara Plebania” w Puńsku, działają przy nim przy nim zespół folklorystyczne:
Gimtinė - Aldona Wojciechowska założyła go już w 1988r nauczycielka Zespół w swoim programie ma opracowane obrzędy: „Chodzenie po Allelui”, „Zakończenie żniw na dworze w Krasnogrudzie”, obrzędy weselne. Śpiewa pieśni swojego regionu.
Zespół pielęgnuje on tradycje litewskiego folkloru, ma na swoim koncie wiele programów teatralnych, związanych z obrzędami rodzinnymi i tradycjami wiejskich prac polowych, śpiewa pieśni swego regionu. Można go zobaczyć co roku m.in. podczas Święta Chleba, Mleka i Miodu, czy Święcie Rosy, czyli litewskich obrzędach Nocy Świętojańskiej w Centrum Rozrywki i Rekreacji ŠILAINĖ nad jeziorem Sejwy, k. Puńska i wielu innych imprezach w kraju i za granicą. Co ważne, uczestnikami zespołu są nie tylko osoby w kwiecie wieku, ale i młodzież, bo Stowarzyszenie dociera i do szkół.
Alna - młodzieżowy zespół folklorystyczny utworzony w 1996 r. W jego repertuarze znajdują się „Pieśni i tańce pogranicza polsko-litewskiego”. W skład kapeli wchodzą: skrzypce, harmonia, basetla, bębenek, birbynė.
Šalcinukas - dziecięcy folklorystyczny zespół taneczny (około 30 osób). Tańcom przygrywa dziecięca kapela: harmonia, bębenek, birbynė, lumzdelis.
Święta kalendarzowe:
Zapusty, Otwarcie sezonu turystycznego, Święto Rosy, Na Anny, Święto Chleba, Mleka i Miodu, Zielna, Zamknięcie sezonu turystycznego, Dzień Bałtów.
Międzynarodowy Konkurs Wielkanocny - obejmujący plastykę obrzędową.
Już od ćwierć wieku Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej w Puńsku organizuje i przygotowuje Wystawy oraz konkurs Wielkanocny.
Można podziwiać nie tylko różne pisanki, palmy, wycinanki, krajki - czyli tkane paski z ornamentami, a także m.in. wielkanocne kompozycje, bukiety papierowych kwiatów oraz z innych naturalnych materiałów, tradycyjne wycinanki, tzw.”sady”, itp.
Twórczość ludowa - Stowarzyszenie współpracuje z twórcami ludowymi Suwalszczyzny i Litwy. Dla uczniów okolicznych szkół organizowane są warsztaty rękodzielnicze (krajki, plecionki, pająki, ceramika i inne). Od wielu lat Stowarzyszenie zajmuje się organizowaniem jarmarku folklorystycznego podczas święta Zielnej w Puńsku. Organizowane są wystawy twórczości ludowej w pomieszczeniach Muzeum „Stara Plebania” i w innych miejscach.
Przez całe swoje życie zawodowe prowadziła liczne warsztaty sztuki ludowej dla młodzieży szkolnej z Puńska (1998–2018), nauczycieli (2005) oraz młodzieży z Polski i Litwy (2008–2022). W 2014 roku została opiekunem pracowni rękodzielniczej „Šimtavirvis”, gdzie uczyła technik tkackich, wiązania pająków ze słomy i odtwarzania elementów stroju ludowego z powiatu sejneńskiego.
Jest autorką wielu scenariuszy obrzędowych, między innymi „Zakończenie żniw na dworze w Krasnogrudzie” (2010), scenariusza na Zapusty oraz obrzędu związanego z Wielkanocą „Chodzenie po Alleluji” (filmowanego dla Telewizji Białystok i prezentowanego w Ambasadzie Republiki Litwy w Warszawie). Od lat 80. XX wieku organizuje obchody tradycyjnej Nocy Świętojańskiej, a od 2006 roku w ramach Stowarzyszenia odbywa się Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny „Zielna” oraz wydarzenie plenerowe „Na Anny” związane z pierwszym pokosem i pierwszym chlebem.
Jest również autorką wielu wystaw lokalnych, między innymi wystaw pisanek, „Tkaniny tradycyjne” „Strój tradycyjny” , „Z kufra babuni” czy „Len zdobi i ubiera”.
Jej działania obejmują także wystawy wyjazdowe związane z regionalną sztuką ludową.
WYG
Źródła i fot: Ministerstwo Kultury RL (fot:Gintarės Grigėnaitės); MKiDN; Witold Jan Boćwiński; Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej w Polsce
