Puńsk. Konsultacje projektu Strategii Rozwoju Gminy Puńsk na lata 2022-2030

W projekcie strategii 51 zadań inwestycyjnych, w tym m.in. budowa żłobka, przebudowa stacji uzdatniania wody oraz budowa studni do poboru wody podziemnej, rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków w Puńsku, przebudowa synagogi, budowa biogazowi oraz modernizacja kilkunastu dróg gminnych.

Wójt gminy Puńsk ogłosił przeprowadzenie konsultacji społecznych projektu "Strategii Rozwoju Gminy Puńsk na lata 2022-2030" wraz z Diagnozą sytuacji społecznych, gospodarczej i przestrzennej Gminy Puńsk.

Dokument wyłożony jest publicznego wglądu w pokoju nr 9 Urzędu w godzinach 7.30 -15.30.

Wnioski, uwagi można zgłaszać do 27 grudnia 2022 roku w jednej z następujących form:

- w formie pisemnej na adres Urzędu Gminy,

-za pomocą środków komunikacji elektronicznej na adres e- mailowy Urzędu: ug_punsk@pro.onet.pl

Na stronie internetowej Urzędu zamieszczone są następujące załączniki:

1.Projekt "Strategii Rozwoju Gminy Puńsk na lata 2022-2030".

2. Projekt Diagnozy sytuacji społecznych, gospodarczej i przestrzennej Gminy Puńsk.

3. Formularz zgłaszania uwag i wniosków do projektu Strategii

W lutym 2022 roku radni gminy Puńsk podjęli decyzję o przystąpieniu do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Puńsk na lata 2022-2030.

Taki dokument potrzebny jest zarówno dla samej gminy, jako wskaźnik, w którym kierunku na iść jej rozwój, jak i państwowych i samorządowych oraz unijnym organom władzy, które decydują o przyznawaniu samorządom środków finansowych. Bez takiego dokumentu starania się o dotacje może być utrudnione. Niedawno taką strategię opracowało Starostwo Powiatowe w Sejnach.

W maju br. odbyło się spotkanie konsultacyjne z mieszkańcami w sprawie projektu strategii gminnej.

Spotkanie miało na celu wysłuchania postulatów mieszkańców, reprezentantów organizacji pozarządowych, przedstawicieli grup zawodowych, przedsiębiorców, rolników w kwestii planów rozwojowych gminy. W trakcie spotkania można było zgłaszać wnioski dotyczące nie tylko strefy inwestycyjnej, lecz również sfery społecznej, kulturalnej, oświatowej, ochrony zdrowia itp.

W spotkaniu wzięło udział niezbyt wiele osób, ale – co cieszyło wójta Witolda Liszkowskiego - przyszły głównie osoby młode, których wszak ta strategia będzie najbardziej dotyczyć, a i sami pewnie będą ją realizować.

- Ci, co przyszli, przedstawili swoją wizję rozwoju gminy, całe spektrum spraw i problemów do rozwiązania. Dużo mówiono o oświacie, kulturze, ochronie środowiska. Zastanawiano się, jak przy zachowaniu tożsamości gminy szerzej otwierać się na zewnątrz - mówił wówczas wójt W. Liszkowski.

Rezultaty badań ankietowych

Wcześniej wpłynęło do Urzędu Gminy wpłynęło 222 wypełnionych ankiet na ten temat. Mieszkańcy zwracali uwagę m.in. na potrzebę rozwijania turystyki, ochronę środowiska, estetykę gminy. Postulowano dalsze porządkowanie gminnych dróg, ale, aby to odbywało się, bez większej wycinki drzew. Zwracano też uwagę na potrzebę budowy ścieżek rowerowych, itp.

Respondenci nisko ocenili natomiast możliwość uzyskania zatrudnienia na terenie gminy (2,12 pkt) oraz wskazali, że jest to istotny problem, który składania młodzież do opuszczenia tego obszaru. Ankietowani dość wysoko ocenili atrakcyjność inwestycyjną gminy (3,15 pkt), zaś niżej - warunki prowadzenia działalności gospodarczej (udogodnienia i ulgi dla przedsiębiorców, dostęp do informacji na temat zakładania własnej działalności) (2,95 pkt).

Z kolei, jako największy problem gminy w obszarze infrastruktury technicznej mieszkańcy Gminy Puńsk wskazali na słaby rozwój sieci gazowej (1,96 pkt – w gminie gaz sieciowy nie jest dostępny), niewystarczający dostęp do komunikacji zbiorowej (2,54 pkt) oraz dostęp do Internetu (2,85 pkt).

Tylko trochę lepiej oceniono stan dróg (3,29 pkt) oraz infrastruktury drogowej (chodniki i ścieżki rowerowe, oświetlenie, przystanki) (3,24 pkt), jednak nadal konieczna jest realizacja inwestycji poprawiających ich stan. W szczególności mieszkańcy wskazali na potrzebę budowy ścieżek rowerowych, które w powiązaniu z walorami przyrodniczymi obszaru mogłyby się przyczynić do jego rozwoju.

Mieszkańcy Gminy Puńsk wskazują na konieczność inwestowania w rozwój turystyki (4,31 pkt), co może przyczynić się także do wzrostu dochodów mieszkańców, którzy dzięki rozwojowi tej gałęzi gospodarki będą mogli znaleźć zatrudnienie na terenie gminy

Ostateczny projekt został opracowany w listopadzie br. i obecnie został skierowany do konsultacji.

Aspekty wymagające poprawy

W ramach ankiety mieszkańcy gminy wskazali także sfery, które wymagają najpilniejszej poprawy. Jako najbardziej istotne wskazano: − poprawę infrastruktury drogowej (chodników, dróg) – 114 wskazań; − rozwój przedsiębiorczości/ ułatwienie zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej – 98 wskazań; − zmniejszenie bezrobocia – 74 wskazania; − rozwój turystyki – 61 wskazań; − konieczność organizacji zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży – 61 wskazań; − ochroną środowiska – 55 wskazań.

Jako największe zagrożenia dla rozwoju gminy respondenci wskazali:

− ucieczkę ludzi młodych z obszarów wiejskich do większych miast;

− brak rozwoju małej przedsiębiorczości (handel, usługi);

− malejące dochody budżetu gminy;

− brak posiadanych przez gminę terenów przeznaczonych bezpośrednio pod działalność inwestycyjną;

− niską świadomość ekologiczna mieszkańców w celu ochrony i wykorzystania walorów środowiska przyrodniczego na terenie gminy.

Wybrane zagadnienia z projektu strategii

W dokumencie można znaleźć bardzo wiele ciekawych informacji, m.in. o warunkach przyrodniczych, rolnictwie, drogach, zabytkach, kulturze, edukacji, szlakach turystycznych, itp.

Gmina Puńsk została wskazana w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego, jako obszar o najniższej dostępności transportowej do ośrodka wojewódzkiego (powyżej 120 minut).

Ludność

Istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój Gminy Puńsk jest sytuacja demograficzna oraz

perspektywy jej zmian. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2021 roku na terenie Gminy Puńsk zamieszkiwało 4 066 osób. Natomiast liczba mieszkańców zameldowanych na dzień 03.10.2022 r. wyniosła 4 113 osób, ale szacunkowa liczba osób mieszkających na terenie gminy to tylko 3054 osoby (stan na 03.10.2022 r. na podstawie złożonych deklaracji).

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Gminie Puńsk w latach 2016-2021 przyrost naturalny osiągał wynik ujemny. Najgorzej sytuacja wyglądała w 2021 r., gdy przyrost naturalny osiągnął poziom: -41. Oznacza to, że na obszarze analizowanej jednostki samorządu terytorialnego było więcej zgonów niż urodzeń. W pozostałych latach przyrost naturalny kształtował się na poziomie od -22 do -11.

W latach 2016-2019 na terenie gminy więcej było mężczyzn niż kobiet, natomiast w kolejnych okresach ta tendencja uległa odwróceniu(w 2021 r. odnotowano 49,58% mężczyzn oraz 50,42% kobiet). Liczba mieszkańców ulegała ponadto niewielkiemu zmniejszeniu, w latach 2016-2021 z terenu gminy ubyło 118 osób – 2,82%

Gmina Puńsk charakteryzuje się drugą najwyższą liczbą mieszkańców w powiecie sejneńskim. Pod kątem gęstości zaludnienia Gmina Puńsk zajmuje drugie miejsce w powiecie oraz pierwsze wśród gmin wiejskich.

W powiecie sejneńskim najmłodsze społeczeństwo posiada Gmina Krasnopol (18,20% populacji w wieku 0-17 lat w 2021 r.), zaś 4 miejsce zajmuje Gmina Puńsk (15,40% populacji w wieku 0-17 lat). Najstarsze społeczeństwo posiada Gmina Giby (14,00% mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym).

Z kolei biorąc pod uwagę uwarunkowania wewnętrzne należy stwierdzić, że największą liczbą mieszkańców charakteryzuje się Puńsk, zaś najmniejszy potencjał ludnościowy posiadają: Giłujsze, Boksze-Osada, Buda Zawidugierska oraz Trompole.

Coraz więcej osób starszych

Na terenie Gminy Puńsk w latach 2016-2021 zmniejszył się odsetek osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym na rzecz ludności w wieku poprodukcyjnym, co zostało zaprezentowane w tabeli 20 i na wykresie 16. Świadczy to o tym, że na terenie gminy przybywa osób starszych, dla których ważne staną się przede wszystkim usługi społeczne. W celu zapewnienia ewentualnego przyrostu liczby osób w wieku produkcyjnym równoważących wzrastającą ilość osób w wieku poprodukcyjnym ważne jest przeprowadzanie inwestycji mających na celu poprawę stanu środowiska naturalnego, infrastruktury oraz zaplecza. usługowego w celu przyciągania na teren gminy młodych, dobrze wykształconych mieszkańców, którzy zapewnią dodatkowe przychody dla budżetu gminy. Ważne jest także zwiększenie liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, które będzie się wiązało z koniecznością zapewnienia odpowiedniej infrastruktury edukacyjnej oraz zagospodarowania czasu wolnego najmłodszych mieszkańców.

Zdolni uczniowie

Porównując wyniki egzaminów ósmoklasisty w poszczególnych gminach powiatu sejneńskiego należy zauważyć, że: − najwyższe wyniki egzaminu z języka polskiego w 2022 r. osiągnęli uczniowie z Gminy Giby, dzieci z Gminy Puńsk zajęły 4 miejsce w powiecie, z kolei w 2021 r. młodzież z Gminy Puńsk uzyskała 2 wynik w powiecie; − z egzaminu z języka angielskiego zarówno w 2021 jak i 2022 r. uczniowie z terenu Gminy Puńsk osiągnęli najlepszy wynik w powiecie; − w przypadku matematyki w 2022 r. uczniowie z Gminy Puńsk osiągnęli najwyższy wynik w powiecie, a w 2021 r. – 3 wynik.

Zaprezentowane dane dotyczące wyników egzaminów ósmoklasistów z terenu Gminy Puńsk wskazują, że pomimo dość wysokich rezultatów, w kolejnych latach nadal konieczna jest realizacja przedsięwzięć mających na celu podniesienie poziomu edukacji. Wskazana jest organizacja zajęć wyrównawczych, dodatkowych, rozwijających zainteresowania i zdolności uczniów, które pozwolą na zmniejszenie dysproporcji w uzyskiwanych wynikach.

Mieszkalnictwo

Na terenie Gminy Puńsk istnieje 1 239 mieszkań (dane GUS za 2020 r. W chwili opracowania Diagnozy nie są dostępne dane za rok 2021). Ich powierzchnia wynosi 134 344 m2 . W analizowanych latach wzrastała zarówno liczba mieszkań, jak i ich powierzchnia użytkowa,

W 2020 roku 94,7% mieszkań wyposażonych było w wodociąg, 89,6% - w łazienkę i 77,3% - w centralne ogrzewanie. Świadczy to o stałej poprawie warunków mieszkaniowych mieszkańców, ale jednocześnie wskazuje na nadal występujące niedobory w tym zakresie.

Gmina Puńsk jest na razie jedyną gminą wiejską wchodzącą w skład powiatu sejneńskiego, na której terenie mieszkańcy mają dostęp do sieci kanalizacyjnej.

Długość sieci kanalizacyjnej w 2021 r. wyniosła 16,2 km i nie zmieniła się od 2017 r. W kolejnych latach planowana jest jednak realizacja inwestycji związanej z rozbudową i przebudową oczyszczalni ścieków w Puńsku, co pozwoli na przyłączenie do sieci kolejnych nieruchomości.

Procent ogółu ludności gminy, według GUS, korzystający z wodociągu w 2020 r. osiągnął poziom 94,6%. W 2021 r. zużycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca wyniosło 76,4 m3. Z kolei z sieci kanalizacyjnej na terenie gminy korzysta 31,8% mieszkańców.

Zgodnie z danymi GUS na terenie gminy funkcjonują 474 zbiorniki bezodpływowe oraz 300 oczyszczalni przydomowych. Nie działa tu kanalizacja deszczowa. Ze względu na znaczne walory przyrodnicze obszaru, w tym występowanie obszarów chronionych wodozależnych, dla których zachowanie dobrej jakości wód jest kluczowym elementem ich ochrony, zasadne jest rozważenie budowy kolejnych oczyszczalni przydomowych czy szczelnych szamb na gruntach o wysokim stanie wód gruntowych lub gruntach nieprzepuszczalnych, gdzie lokalizacja oczyszczalni przydomowych nie będzie możliwa.

Przedsiębiorczość

Na terenie Gminy Puńsk – zgodnie z danymi GUS - w 2021 roku istniało 328 podmiotów gospodarki narodowej, z czego sektor prywatny reprezentowało 315 podmiotów. Największa ilość podmiotów prywatnych to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą - w 2021 roku było ich 217, co stanowi 66,16% wszystkich podmiotów.

Aktywność gospodarczą oraz przedsiębiorczość mieszkańców dobrze charakteryzuje wskaźnik podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. W przypadku Gminy Puńsk wskaźnik ten jest zdecydowanie niższy od wartości dla województwa podlaskiego, co wskazuje na niższą przedsiębiorczość mieszkańców gminy. Jest jednak bardzo zbliżony do wskaźnika dla powiatu sejneńskiego.

Wspieranie przedsiębiorczości, tereny inwestycyjne

W Gminie Puńsk nie ma obecnie wyznaczonych typowych terenów inwestycyjnych. Za tereny inwestycyjne można jednak uznać nieruchomości, których przeznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego określono jako tereny przemysłowo-usługowe bądź tereny produkcyjne. Takie przeznaczenie działek wskazano w miejscowościach: Puńsk, Trakiszki, Oszkinie, Smolany.

Wnioski

1.Gmina Puńsk zlokalizowana jest w strefie przygranicznej, sąsiaduje z Litwą, co stwarza możliwości rozwoju współpracy transgranicznej, zarówno pojedynczych mieszkańców, jak i przedsiębiorców, rolników czy władz samorządowych. Postępujące ruchy migracyjne, a zwłaszcza obserwowany w drugiej połowie 2021 r. kryzys migracyjny powodują jednak, że jest to także teren narażony na presję migracyjną. Gmina Puńsk zlokalizowana jest na terenie posiadającym liczne walory przyrodnicze, które mogą wpłynąć na przyciągnięcie na ten teren zarówno nowych mieszkańców, jak i turystów.

2. Gmina Puńsk posiada cenne zabytki architektoniczne, posiadające także walory turystyczne. Obecne są tu bogate tradycje kultywowane przez mieszkańców oraz koła gospodyń wiejskich, działają tu lokalni twórcy. Obszar charakteryzuje się bogatą historią i tradycją, które stanowią także walory turystyczne.

3. Na terenie Gminy Puńsk proponuje się zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii. Jedną z korzyści stosowania tych źródeł będzie zmniejszenie negatywnego wpływu energetyki konwencjonalnej na środowisko. Na terenie gminy największe znaczenie wśród odnawialnych źródeł energii odgrywać będzie energia słoneczna i wiatrowa, w mniejszym zakresie biomasa, biogaz i energia wodna. Zalecane jest także wykorzystanie pomp ciepła.

4. Na terenie Gminy Puńsk przybywa osób w wieku poprodukcyjnym, co może powodować konieczność przeznaczania dodatkowych środków na usługi społeczne oraz zapewnienie zagospodarowania czasu wolnego tej grupy mieszkańców. Ważne jest także zwiększenie liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, które będzie się wiązało z koniecznością zapewnienia odpowiedniej infrastruktury edukacyjnej oraz zagospodarowania czasu wolnego najmłodszych mieszkańców.

5. Na terenie Gminy Puńsk przybywa osób w wieku poprodukcyjnym, co może powodować konieczność przeznaczania dodatkowych środków na usługi społeczne oraz zapewnienie zagospodarowania czasu wolnego tej grupy mieszkańców. Ważne jest także zwiększenie liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, które będzie się wiązało z koniecznością zapewnienia odpowiedniej infrastruktury edukacyjnej oraz zagospodarowania czasu wolnego najmłodszych mieszkańców.

6. Na terenie gminy obserwowane są niedobory w zakresie przydomowych oczyszczalni ścieków oraz szczelnych szamb. Konieczna jest zatem realizacja projektów poprawiających zaopatrzenie mieszkańców w infrastrukturę kanalizacyjną oraz rozbudowa oczyszczalni ścieków. Wzrasta natomiast liczba budynków korzystających z sieci wodociągowej. Na terenie Gminy Puńsk niezbędne są inwestycje mające na celu poprawę jakości dostarczanej wody.

7.Do 2036 r. budżet Gminy Puńsk będzie wykazywał nadwyżkę budżetową, a więc analizowana jednostka samorządu terytorialnego będzie w stanie wygenerować środki z przeznaczeniem na niezbędne inwestycje rozwojowe.

8. Gmina Puńsk to miejsce atrakcyjne do życia, pracy, wypoczynku oraz rekreacji, otwarte na potrzeby wszystkich uczestników życia społeczno-gospodarczego, pokazujące litewskie korzenie, tradycje, sposób bytu, o wysokiej jakości usługach społecznych, rozbudowanej i proekologicznej infrastrukturze technicznej, korzystające z walorów otaczającej przyrody i mądrze gospodarującej jej zasobami.

PLANOWANE PROJEKTY

W ramach prac nad przygotowaniem Strategii Rozwoju Gminy Puńsk zostały sformułowane zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji do 2030 r. Planowane inwestycje przedstawiają się następująco:

1) Przebudowa stacji uzdatniania wody oraz budowa studni do poboru wody podziemnej w Gminie Puńsk.

2) Poprawa efektywności energetycznej.

3) Budowa budynku kulturalno-edukacyjnego w Puńsku ( inwestycja w realizacji).

4) Wsparcie dzieci z rodzin pegeerowskich w rozwoju cyfrowym – granty PPGR.

5) Cyfrowa gmina.

6) Rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków w Puńsku.

7) Budowa parku w Puńsku.

8) Budowa budynków mieszkalnych komunalno-socjalnych.

9) Budowa żłobka w Puńsk

10) Budowa instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej oraz dla

mieszkańców.

11) Budowa ekologicznych źródeł ciepła w budynkach użyteczności publicznej oraz dla

mieszkańców.

12) Przebudowa – remont zabytkowej Synagogi żydowskiej w Puńsku.

13) Przebudowa drogi gminnej Nr 101675B Puńsk – Wołyńce.

14) Przebudowa drogi gminnej Nr 101680B Oszkinie II.

15) Przebudowa drogi gminnej Nr 101715B w miejscowości Dziedziule.

16) Przebudowa drogi gminnej Nr 101742B Sankury – Burbiszki.

17) Przebudowa drogi gminnej Nr 101693 Poluńce II.

18) Przebudowa drogi gminnej Nr 101705B Przystawańce – Widugiery.

19) Przebudowa drogi gminnej Nr 101689B Przystawańce II.

20) Przebudowa drogi gminnej Nr 101711B Wiłkopedzie – Skarkiszki.

21) Przebudowa drogi gminnej Nr 161536B w miejscowości Żwikiele.

22) Przebudowa drogi gminnej Nr 101700B Wojtokiemie II.

23) Przebudowa drogi gminnej Nr 101698B Ogórki – Kompocie.

24) Przebudowa drogi gminnej Nr 101721B w miejscowości Szlinokiemie.

25) Przebudowa drogi gminnej Nr 101670B Puńsk – Krejwiany.

26) Przebudowa drogi gminnej Nr 101666B Puńsk wieś – las.

27) Przebudowa drogi gminnej Nr 161502B w miejscowości Puńsk.

28) Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy w Puńsku.

29) Zakup wozu strażackiego dla Ochotniczej Straży Pożarnej w Puńsku.

30) Budowa biogazowni na terenie gminy Puńsk.

31) Budowa ścieżek i szlaków rowerowych.

32) Zakup wyposażenia sceny Domu Kultury Litewskiej w Puńsku.

33) Zakup wyposażenia do budynku kulturalno-edukacyjnego wraz z biblioteką.

34) Zmiana miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

35) Budowa ścieżki spacerowej wokół jeziora w miejscowości Puńsk.

36) Budowa zbiorników retencyjnych.

37) Utworzenie pomieszczeń biurowych w celu wynajmu.

38) Likwidacja barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych.

39) Rozbudowa miejsc parkingowych.

40) Aktywizacja seniorów na wsi i ich edukacja informatyczna.

41) Poprawa warunków świadczenia usług internetowych.

42) Rozwój usług sportu dla dorosłych, np. joga.

43) Klimatyzacja w budynkach użyteczności publicznej.

44) Remont budynków komunalnych i socjalnych.

45) Rozbudowa monitoringu.

46) Tworzenie punktów widokowych.

47) Modernizacja oświetlenia ulicznego.

48) Zagospodarowanie plaż miejskich.

49) Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków.

50) Doposażenie placu zabaw przy Samorządowym Przedszkolu w Puńsku.

51) Remont podłogi w sali sportowej w Szkole Podstawowej w Puńsku.

Wskazane powyżej inwestycje są już skonkretyzowane, jednak w miarę pojawiania się kolejnych potrzeb oraz możliwości pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania, na terenie Gminy Puńsk realizowane będą także inne projekty zgodne z celami i kierunkami działań wskazanymi w Strategii.

WYG

Źródło i fot: UG Puńsk