Uczestnicy XV Kongresu Gmin Wiejskich krytycznie ocenili rządowy program wsparcia rozwoju obszarów wiejskich środkami PROW oraz krajowych i regionalnych programów operacyjnych na lata 2014 – 2020. Z niepokojem odnotowali fakt zmniejszenia funduszy na inwestycje wiejskie.
W uchwale Kongresu czytamy m.in.: „Ponawiamy nasze wcześniejsze negatywne oceny, iż mimo zwiększenia w ostatecznej wersji PROW alokacji w stosunku do pierwotnych projektów nadal nie pozwalają one na osiągnięcie oczekiwanego standardu życia na obszarach wiejskich i zapewnienia ich rozwoju. Stanowczo podkreślamy, że alokacje te nie zapewnią wyrównania poziomu usług publicznych świadczonych na rzecz mieszkańców w gminach wiejskich i miastach”.
Samorządowcy przypominają, że rząd RP dokonał przesunięcia 25 proc. środków z II (inwestycyjnego) do I filara WPR (dopłat bezpośredni dla rolników), czego skutkiem jest zmniejszenie środków w II filarze aż o 2,34 mld euro. Rolnicy dostaną, co prawda, więcej za jeden ha, ale za to mniej będzie pieniędzy na inwestycje wiejskie, takie, jak m.in. budowa wodociągów, kanalizacji, dróg.
Założono zatem z góry - głosi uchwała - że tylko część gmin uzyska wsparcie z PROW w maksymalnej, możliwej wysokości, bądź każda z nich uzyska wsparcie (średnio) jedynie w 18 proc. maksymalnych limitów, czyli 360.000 zł na inwestycje wodociągowo-kanalizacyjne i 540.000 zł na budowę lub modernizację dróg lokalnych, w całym siedmioletnim okresie! „Przedstawione wyliczenia potwierdzają, że środki finansowe zabezpieczone w PROW 2014 – 2020 na poprawę infrastruktury w gminach wiejskich nie są w stanie zapewnić istotnej poprawy standardu życia na obszarach wiejskich. Mając na uwadze powyższe wyrażamy przekonanie, że projekt PROW na lata 2014 – 2020 nie jest w stanie zapewnić potrzebnych przeobrażeń polskiej wsi i nie może być traktowany jako podstawowy program osiągnięcia celów określonych w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012 – 2020”.
Jeszcze większy problemem stanowi sprawa dostępu gmin wiejskich do środków z krajowych i regionalnych programów operacyjnych. Projekty RPO przyjęte przez poszczególne województwa nie przewidują odrębnych alokacji dostępnych dla gmin wiejskich. Będą musiały konkurować w zdobywaniu pieniędzy z gminami miejskimi, powiatami, co z góry skazuje je na niepowodzenie.
ęNa obecnym etapie programowania nie ma więc możliwości określenia poziomu realnej dostępności dla gmin wiejskich środków w RPO, chociaż przedstawiciele Rządu RP deklarowali zapewnienie w krajowych i regionalnych programach operacyjnych kwoty 4,5 mld euro na rozwój obszarów wiejskich. Przyjęto rozwiązanie, że projekty gmin wiejskich będą uczestniczyły w konkursach wraz z projektami miast i powiatów. Zwracamy uwagę, że kryteria oceny projektów stosowane w latach 2007 – 2013 wyraźnie preferowały inwestycje o dużej skali, co istotnie ograniczało dostępność środków na projekty zgłaszane przez gminy wiejskie. Powodowani troską o przyszłość obszarów wiejskich oczekujemy zapewnienia takich instrumentów wdrażania krajowych i regionalnych programów operacyjnych, będących w wyżej opisanej sytuacji podstawowymi programami mogącymi wpłynąć na rozwój obszarów wiejskich, aby dostęp do tych środków w wysokości co najmniej 4,5 mld euro był dla gmin wiejskich rzeczywiście możliwy. Zwracamy równocześnie uwagę, że krajowe dokumenty strategiczne określające kierunki i mechanizmy rozwoju regionalnego preferują wyraźnie politykę miejską. Mając na uwadze dynamiczne zmiany, jakie nastąpiły na obszarach wiejskich w ostatnich latach oraz widząc poważne zagrożenia dla wdrożenia równomiernego rozwoju kraju apelujemy o pilne rozpoczęcie prac nad określeniem krajowej polityki wiejskiej” - apelują samorządowcy z gmin wiejskich.
Jan Wyganowski
