Komisja Europejska ustaliła kluczowe etapy i terminy ukończenia transgranicznego projektu kolejowego Rail Baltica.
Decyzja ta została jednomyślnie poparta przez wszystkie państwa członkowskie, a jej celem jest włączenie Estonii, Łotwy i Litwy do europejskiej sieci kolejowej do roku 2030.
- Wykorzystując standardowy europejski rozstaw szyn, Rail Baltica utworzy nowy korytarz kolejowy północ-południe w regionie bałtyckim, łącząc go z szerszą siecią UE. Projekt ma na celu wsparcie regionalnego ruchu pasażerskiego i towarowego, realizację celów środowiskowych oraz spełnienie wymogów UE i NATO w zakresie mobilności wojskowej – informuje Komisja Europejska.
Rail Baltica ułatwi podróżowanie ludzi i towarów między państwami bałtyckimi a resztą UE. UE będzie się ze sobą ściślej integrować, zarówno w kontekście podróży turystycznych, rozwoju gospodarczego, jak i wspólnego bezpieczeństwa. W obecnej sytuacji geopolitycznej budowa trasy Rail Baltica jest koniecznością – dodaje KE.
Decyzja Komisji Europejskiej określa etapowe podejście do budowy. Z zastrzeżeniem ostatecznej zgody państw członkowskich, pierwszy etap ma na celu dostarczenie jednotorowej, zelektryfikowanej linii z Tallina do granicy litewsko-polskiej do 2030 roku. Oczekuje się, że w zależności od dostępności funduszy i dalszych decyzji, zostanie ukończona pełna sieć dwutorowa, ze szczególnym uwzględnieniem połączenia głównych węzłów komunikacyjnych.
Linia Rail Baltica ma do 2030 roku połączyć trzy kraje bałtyckie z europejską siecią kolejową i zintegrować je w ramach jednolitego europejskiego obszaru kolejowego. Estonia, Łotwa, Litwa i Polska powinny dołożyć wszelkich starań, aby dotrzymać terminu 2030 roku dla sieci bazowej. Jednak ze względu na techniczne i finansowe wyzwania projektu, Rail Baltica nie zostanie ukończona przed końcem 2030 roku – głosi komunikat KE.
Budowa etapami
Biorąc pod uwagę z jednej strony czas i zasoby niezbędne do zbudowania kompletnej linii Rail Baltica, a z drugiej strony strategiczne znaczenie jak najszybszego połączenia Estonii, Łotwy i Litwy z europejską siecią kolejową, linia ta powinna zostać zbudowana w dwóch etapach.
W pierwszej fazie, do końca 2030 roku, powinna powstać podstawowa linia Rail Baltica, która połączy Estonię, Łotwę i Litwę z europejską siecią kolejową. W drugiej fazie, zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2024/1679, powinny zostać wdrożone dalsze elementy niezbędne do pełnego wykorzystania potencjału linii Rail Baltica.
Aby linia mogła zostać uruchomiona jak najszybciej, Estonia, Łotwa i Litwa powinny zbudować linię Rail Baltica jako linię jednotorową z Tallina do Kowna w pierwszej fazie.
Aby rozpocząć nasilanie ruchu transgranicznego w korytarzu Rail Baltica w pierwszej fazie, Litwa powinna być w stanie wdrożyć instalacje podsystemów energetycznych, sterowania ruchem kolejowym i sygnalizacji na istniejących torach kolejowych o standardowej europejskiej szerokości torów 1435 mm na odcinku między Polską a Kownem.
Dzięki takiemu podziałowi na etapy wszyscy zaangażowani partnerzy będą mieli pewność, że podstawowe połączenia transgraniczne zostaną zbudowane priorytetowo i do końca 2030 r.
Estonia, Łotwa, Litwa, Polska i Finlandia powinny ściśle współpracować podczas planowania i budowy linii Rail Baltica, aby zapewnić skoordynowaną budowę i pełną interoperacyjność linii kolejowej.
Estonia, Łotwa, Litwa i Polska zgodziły się na budowę linii Rail Baltica w ścisłej współpracy i przy ścisłej koordynacji z Finlandią.
Połączenie z Finlandią nie jest częścią głównego projektu Rail Baltica. Połączenie z Finlandią może wymagać budowy tunelu pod Bałtykiem.
Finlandia planuje przestawienie swojej sieci kolejowej na europejski standard rozstawu szyn. W ten sposób Helsinki chcą ostatecznie odciąć się od rosyjskich wpływów oraz utworzyć bezpośrednie połączenie kolejowe z UE. Projekt Rail Nordica ma połączyć Finlandię ze Szwecją i Norwegią. To pewnie odległa przyszłość.
Priorytety dla pierwszej fazy
1. W pierwszym etapie, do dnia 31 grudnia 2030 r., Estonia, Łotwa, Litwa i Polska priorytetowo potraktują budowę odcinków Tallin–Parnawa–Salaspils–Misa–Poniewież–Kowno–Warszawa i będą prowadzić prace do ich ukończenia. W tym etapie połączenie z linią Rail Baltica w Rydze i Wilnie zostanie zapewnione poprzez istniejącą sieć kolejową.
2. W odniesieniu do pierwszego etapu Estonia, Łotwa i Litwa mogą zbudować linię Rail Baltica jako linię jednotorową z Tallina do Kowna, pod warunkiem zbudowania nasypu dwutorowego i wystarczającej liczby mijanek, aby zapewnić płynną pracę.
3. Równolegle do działań z pierwszej fazy, o których mowa w ust. 1 i 2, Litwa może wdrażać instalacje podsystemów energetycznych, sterowania i sygnalizacji na istniejących europejskich torach kolejowych na odcinku między Polską a Kownem.
4. Estonia, Łotwa i Litwa mogą rozpocząć podejmowanie działań z drugiego etapu przed zakończeniem pierwszego etapu, jeżeli nie spowoduje to bezpośredniego lub pośredniego opóźnienia w zakończeniu działań z pierwszego etapu.
Priorytety dla drugiej fazy
Projekt Rail Baltica nie będzie uważany za ukończony, dopóki Tallin, Ryga, Wilno i Warszawa nie zostaną połączone linią kolejową o nominalnym europejskim rozstawie torów wynoszącym 1435 mm, zbudowaną w układzie dwutorowym na całej trasie.
Działania i harmonogram
1. Estonia, Łotwa, Litwa i Polska zapewnią realizację następujących działań w celu terminowego ukończenia pierwszego etapu projektu Rail Baltica:
- w odniesieniu do odcinka Tallinn-Pärnu- wykup gruntów ma zostać sfinalizowany do 31 grudnia 2026 r.;
Rozpoczęcie budowy podtorza kolejowego nastąpi do 31 grudnia 2025 r.;
Budowa podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończona do 31 grudnia 2028 r.;
W odniesieniu do odcinka Parnawa-granica między Estonią a Łotwą
- projekt podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończony do 31 grudnia 2026 r.; wykup gruntów ma zostać sfinalizowany do 31 grudnia 2026 r.;
Rozpoczęcie budowy podtorza kolejowego i osiągnięcie odpowiedniego postępu prac powinno nastąpić do 31 grudnia 2026 r.;
Budowa podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończona do 31 grudnia 2028 r.;
W odniesieniu do odcinka Kowno-Warszawa (z połączeniem do Wilna):
Wykup gruntów ma zostać ukończony do 31 grudnia 2026 r., z wyjątkiem odcinka Kowna - Wilno; wykup gruntów ma zostać sfinalizowany do 31 grudnia 2027 r. na odcinku od Kowna do Wilna; projekt podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończony do połowy 2029 r. (łącznie z połączeniem z Wilnem);
Infrastruktura kolejowa ma zostać ukończona do 31 grudnia 2028 r. na odcinku od granicy litewsko-polskiej do Mariampola, aby zapewnić połączenie z istniejącą linią kolejową o standardowym europejskim rozstawie torów wynoszącym 1435 mm;
Infrastruktura kolejowa od Mariampola do Kowna ma zostać ukończona do 31 grudnia 2029 r.;
W odniesieniu do odcinka Warszawa-granica Litwy i Polski:
Prace modernizacyjne infrastruktury kolejowej na odcinku Warszawa-Ełk mają zostać zakończone do 31 grudnia 2029 r.; odcinek Ełk-Suwałki-granica polsko-litewska w Trakiszkach ma zostać ukończony do 31 grudnia 2030 r.;
W odniesieniu do odcinka granicy między Estonią i Łotwą-Salaspils:
Projekt podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończony do 31 grudnia 2026 r.; wykup gruntów ma zostać sfinalizowany do 30 czerwca 2027 r.; rozpoczęcie budowy podtorza kolejowego i osiągnięcie odpowiedniego postępu prac powinno nastąpić do 31 grudnia 2026 r.; budowa podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończona do 31 grudnia 2029 r.;
W odniesieniu do odcinka Salaspils-granica między Łotwą i Litwą:
Projekt podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończony do 31 grudnia 2025 r.; wykup gruntów ma zostać sfinalizowany do 31 grudnia 2026 r.; rozpoczęcie budowy podtorza kolejowego i osiągnięcie odpowiedniego postępu prac powinno nastąpić do 31 grudnia 2025 r.; budowa podsystemu infrastruktury kolejowej granica ma zostać ukończona do połowy 2029 r.;
W odniesieniu do odcinka granicy między Łotwą i Litwą-Poniewież:
Projekt podsystemu infrastruktury kolejowej ma zostać ukończony do 31 grudnia 2027 r.; rozpoczęcie budowy podtorza kolejowego i osiągnięcie odpowiedniego postępu prac powinno nastąpić do 31 grudnia 2027 r.; budowa podsystemu infrastruktury kolejowej ma się rozpocząć do połowy 2029 r.;
W odniesieniu do odcinka Poniewież-Kowno:
Budowa podsystemu infrastruktury kolejowej (nawierzchnia kolejowa) powinna rozpocząć się i osiągnąć odpowiedni postęp do 31 grudnia 2025 r.; budowa podtorza kolejowego ma zostać ukończona do 31 grudnia 2028 r.; podsystem infrastruktury kolejowej (nawierzchnia kolejowa) ma zostać ukończony do połowy 2029 r.;
W odniesieniu do wszystkich odcinków Tallinn-Pärnu-Salaspils-Misa-Panevėžys-Kowno-Warszawa:
Projekt podsystemu elektryfikacji ma zostać ukończony do 31 grudnia 2027 r.; projekt podsystemu sterowania i sygnalizacji ma zostać ukończony do połowy 2028 r.; prace instalacyjne podsystemu elektryfikacji rozpoczną się w pierwszym kwartale 2027 roku; prace instalacyjne podsystemu sterowania i sygnalizacji rozpoczną się w pierwszym kwartale 2028 r.;
Infrastruktura kolejowa ma zostać ukończona jako linia kolejowa jednotorowa i dwutorowa na nasypie dwutorowym do ruchu mieszanego, przystosowana do pociągów towarowych o długości co najmniej 740 m, zelektryfikowana, o nominalnej szerokości torów zgodnej z normami europejskimi do 31 grudnia 2030 r.;
Europejski system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS) zostanie wdrożony w celu osiągnięcia pełnej interoperacyjnosci zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/797 ( 3 ) do dnia 31 grudnia 2030 r.;
Testy dynamiczne rozpoczną się w 2030 roku.
WYG
Źródła i fot : Komisja Europejska; Rail Baltica
