Mało kto pewnie wie, że w pierwszą niedzielę lutego obchodowy jest Światowy Dzień Cepelina, czyli kartacza.
Najpierw, w 2014 roku, dzień cepelina zaczęto obchodzić w USA, gdy mieszkający w Detroit Litwin Juozas Vaičiūnas, obserwując grę w popularny tu futbol amerykański, zauważył, że piłka przypomina bardzo swymi kształtami cepelina (po polsku kartacza). No i wymyślił święto. Jako, że pomysł poszedł w świat z USA, szybko stał się, popularny i w innych częściach świata.
Tego dnia należy koniecznie albo samemu ugotować, albo pójść z rodziną na kartacze do jakiejś restauracji. W USA, Austrii organizowane są z tej okazji liczne imprezy plenerowe.
Pochodzenie kartacza
Pochodzenie potrawy nie jest dokładnie znane. Nazwa cepelinas (z niem. zeppelin) wskazuje na Niemcy. Najczęściej zresztą produkty ziemniaczane rozprzestrzeniają się w północnych Niemczech.
W XVIII wieku badacz potraw Antoine Augustin Permentier, w swojej książce z 1779 roku, podaje już sporo przykładów różnych potraw z ziemniaków. Według niego, ciasto ziemniaczane, jako pierwsi, zaczęli przyrządzać Irlandczycy około 1740 roku. Aby zmniejszyć ilość drogiego ziarna w chlebie, dodawali do niego ciasto z tańszego ziemniaka.
Cepeliny na Litwie pojawiły się, dopiero przed 100- 150 laty. Uważa się, że najpierw pojawiły się na Żmudzi, dokąd przepis przywędrował z niemieckiej Małej Litwy (obecnie okręg kłajpedzki, część obwodu kaliningradzkiego), a w innych częściach Litwy - za pośrednictwem litewskich Żydów, mających ścisłe handlowe związki z żydowskimi wspólnotami w północnych Niemczech.
W naszym regionie cepeliny, czyli kartacze, królują na stołach Suwalszczyzny, Sejneńszczyzny, Puńska.
Natomiast władze mazurskiej Gołdapi organizują na początku sierpnia Regionalny Festiwal Pogranicza „Kartaczewo”. Organizowane są konkursy o tytuł mistrzów kartaczy i w jedzeniu kartaczy na czas. W 2017 roku o tytuł mistrza kartaczy w kategorii restauracji, zakładów gastronomicznych i gospodarstw agroturystycznych wystartowało 5 podmiotów, zwyciężyła restauracja Mazurska. O tytuł mistrza kartaczy w kategorii kartaczy domowych wystartowało 10 osób, wygrała Lucyna Sowul. Mistrzami w jedzeniu kartaczy na czas zostali:
kategoria dzieci (1 kartacz)
1. Dawid Szlempo, Gołdap, 49,05s.
2. Artur Fiedorow, Gołdap – 58,43
3. Zuzanna Bagińska, Ełk, 60,58s.
kategoria kobiet (1 kartacz)
1. Maria Charkiewicz, Gołdap, 27,11s.
2. Krystyna Ruksza, Gołdap, 34,30s.
3. Janina Puszko, Węgorzewo, 42,52s.
kategoria mężczyzn (2 kartacze)
1. Radosław Tarasiewicz, Ełk, 29,58s.
2. Kamil Jadeszko, Białystok, 35,14s.
3. Jan Zarzecki, Gołdap, 39,74s.
Bar Jędruś w Gołdapi, jeden ze zwycięzców Kartaczewa, przeprowadza swoje święto kartacza. Degustacja, organizowana przez Andrzeja Kwaśniewskiego, przyciąga gości z calej Polski. Według nich, nigdzie indziej nie ma smaczniejszych kartaczy.
Pochodzenie ziemniaka
Roślina wywodzi się z Ameryki Południowej, gdzie zaczęto ją uprawiać już tysiące lat temu. Ziemniak został przywieziony do Europy w końcu XVI wieku, a w ciągu następnych stuleci stał się jednym z podstawowych składników jadłospisu na całym świecie. Obecnie jest czwartą pod względem wielkości produkcji rośliną uprawną (po kukurydzy, ryżu i pszenicy.
Po podboju Państwa Inków, Hiszpanie sprowadzili ziemniaki do Europy po raz pierwszy w 1567 roku, skąd żeglarze rozprzestrzenili uprawę rośliny na cały świat.
WYG
Źródła: Global Lithuania; day.lt; wikipedia; Gołdap. info
Fot. Global Lithuania
[04.08.2017] W niedzielę w Gołdapi Kartaczewo. Bar Jedruś już wygrał ten festiwal [zdjęcia]
[13.04.2017] Kultowe miejsce w Gołdapi. Bar Jędruś jak Piekna Góra, graniczne jezioro czy termy
