W piątek, 24 października Niepubliczna Szkoła z Litewskim Językiem Nauczania "Žiburis" ("Światełko”) w Sejnach świętowała dwudziestolecie funkcjonowania.
Obchody zainaugurowano Mszą świętą w miejscowej Bazylice, a następnie uroczystości trwały w budynku szkoły przy ulicy Wileńskiej.
Szkoła Podstawowa „Žiburis” wraz z przedszkolem w Sejnach została otwarta we wrześniu 2005 roku, a pierwszy dzwonek w pierwszej w Polsce niepublicznej szkole litewskiej zabrzmiał w nowym budynku 29 listopada 2005 roku.
Do szkoły i przedszkola uczęszczają obecnie dzieci z litewskich i mieszanych rodzin nie tylko z Sejn, ale i okolicznych gmin.
W tym roku w szkole uczy się 66 dzieci, kolejne 26 uczęszcza do przedszkola, a zatrudnionych jest 25 pracowników pedagogicznych. Absolwenci szkoły mają od niedawna nawet swoją grupę w mediach społecznościowych - dołączyło do niej blisko 75 proc. byłych uczniów.
W uroczystości wzięli udział uczniowie, w tym i absolwenci szkoły, nauczyciele, rodzice, przedstawiciele lokalnej społeczności litewskiej, Ministerstwa Edukacji, Nauki i Sportu Republiki Litewskiej, Ministerstwa Spraw Zagranicznych RL, Ambasady Litwy w Warszawie, Konsulatu Litwy w Sejnach, Województwa Podlaskiego, Podlaskiego Kuratorium Oświaty oraz Powiatu Sejneńskiego.
Waży ośrodek edukacyjny i kulturalny
Dyrektor szkoły Algirdas Vaicekauskas podkreślił, że szkoła „Žiburis” to nie tylko instytucja oświatowa, ale także ważny ośrodek kulturalny, który pomaga zachować litewską tożsamość na historycznych ziemiach etnicznych. Dziś szkoła „Žiburis” jest żywym przykładem tego, jak wytrwałość i zaangażowanie społeczne mogą zachować i pielęgnować tożsamość narodową - mówił dyrektor szkoły.
Szkoła „Žiburis” utrzymuje bliskie relacje z Litwą: aktywnie uczestniczy we wspólnych projektach i programach wymiany ze szkołami litewskimi, a uczniowie z Sejn korzystają z tzw. paszportu edukacji i kultury na Litwie. Paszport kulturalny jest narzędziem służącym kształtowaniu nawyków związanych ze świadomością kulturową i poszerzaniu doświadczeń kulturalnych poprzez świadczenie określonych usług kulturalnych.
Uczniowie mieli nawet okazję być przyjmowani przez Pierwsze Damy Republiki Litewskiej w Pałacu Prezydenckim.
Nie tylko nauka
Szkoła zapewnia uczniom wiele bezpłatnych zajęć pozalekcyjnych. Działa tu m.in. grupa taneczna, artystyczna, fortepianowa, akordeonowa, wokalna, zespół instrumentów ludowych, grupa sportowa, w tym - rzecz jasna - koszykówki .
Założycielem szkoły jest Fundacja im. biskupa Antanasa Baranauskasa. „Dom Litewski” w Sejnach. Zbudowała ją litewska firma za pieniądze litewskiego rządu. Budowę wizytowali nawet prezydenci Polski i Litwy, Valdas Adamkus i Aleksander Kwaśniewski. Duże zasługi w pokonaniu barier biurokratycznych miał ówczesny starosta sejneński Marian Luto.
W trzykondygnacyjnym budynku na powierzchni około 1,6 tys. metrów kwadratowych powstały pomieszczenia przedszkola, klasy szkoły podstawowej i gimnazjum, biblioteka, sala multimedialna, świetlica. W 2008 roku - też za pieniądze litewskiego rządu - oddano do użytku salę gimnastyczną. Litwa sfinansowała także rozbudowę szkolnego boiska. Litewski rząd dokłada również co roku do bieżącego funkcjonowania placówki, bo polska rządowa subwencja jest niewystarczająca.
Starania o szkołę i poszukiwanie lokalizacji potrwały wiele lat
Sejneńscy Litwini od wielu lat dążyli do utworzenia w miasteczku szkoły. Były tu bowiem tylko lekcje jeżyka litewskiego w tamtejszym gimnazjum oraz lekcje w innych podmiejskich szkołach. Małe wiejskie szkółki były jednak stopniowo zamykane.
Na przeszkodzie realizacji pomysłu stał brak odpowiedniej działki pod budowę.
Ówczesne władze miasta nie mogły zaproponować odpowiedniego terenu pod jej budowę. Poszukiwania trwały wiele lat, aż ówczesny premier Litwy Algirdas Brazauskas zażartował swego czasu w pobliskim Puńsku, gdzie spotkał się z polskim premierem, że chyba weźmie litewskie dzieci z Sejneńszczyzny na naukę do pobliskich Łoździej na Litwie.
Wreszcie Fundacji im. Antanasa Baranauskasa w Sejnach udało się kupić działkę od prywatnego właściciela. Zapłacił za nią litewski rząd. Koszt pierwszej części inwestycji ( budynek szkoły) oszacowano na 8 mln litów ( za lita płacono wówczas 1,30 zł). Na Litwie, jak powiadali przedstawiciele tamtejszego resortu edukacji, za te pieniądze można było zbudować szkołę na tysiąc uczniów. W Sejnach koszt inwestycji podwyższała niezbyt korzystna lokalizacja - na torfowisku. Tylko uzbrojenie terenu kosztowało 1,5 mln litów. Sąd też były kontrowersje nawet wśród miejscowych Litwinów. No, ale skoro przez 10 lat nie można było znaleźć i kupić innej działki…
Litewskie tradycje oświatowe w Sejnach
Obecna litewska szkoła w Sejnach nawiązuje do dawnych tradycji. Litewska oświata i kultura ma w Sejnach bowiem długą tradycję.
W 1768 r. w Sejnach otwarto litewską szkołę podstawową. W 1602 r. w Sejnach została otwarta drukarnia dominikanów, w której w 1863 r. wydrukowano pierwsze publikacje w języku litewskim w tym regionie. W 1906 r. została założona drukarnia “Šaltinis”, w której wydano kilka milionów książek i czasopism. Przed I wojną światową Sejny stały się ważnym ośrodkiem prasy litewskiej. W 1826 r. do pomieszczeń sejneńskiego klasztoru dominikańskiego zostało przeniesione seminarium duchowne z Tykocina. Większą część jego uczniów stanowili Litwini. W roku 1897 biskupem Sejn został litewski kapłan i poeta Antanas Baranauskas.
W styczniu 1918 roku w Sejnach rozpoczęła działalność pierwsza klasa gimnazjum „Žiburis”. Gimnazjum tym początkowo kierował historyk J. Totoraitis, a następnie o. dr M. Gustaitis. 28 kwietnia 1919 roku otwarto żeńskie gimnazjum „Žiburis”,
W gimnazjach „Žiburis” dla chłopców i dziewcząt uczyło się 223 uczniów, a w litewskiej szkole podstawowej w Sejnach – 75 uczniów. Od jesieni 1919 roku gimnazjum „Žiburis” w Sejnach (pod tą samą nazwą) kontynuowało swoją działalność w Łoździejach, a Sejny pozostały bez litewskiej placówki oświatowej aż do 2005 roku. W Łoździejach gimnazjum „Žiburis” ukończyli m.in. późniejsi organizatorzy litewskich szkół w naszym regionie: J. Pajaujis, J. Stoskeliūnas, A. Valinčius.
WYG
Źródła: Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu Republiki Litewskiej; Konsulat RL w Sejnach; Szkoła „Žiburis”
Fot: Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu Republiki Litewskiej; Szkoła „Žiburis”
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
