Więcej uwagi na Berlin i Paryż, „zielony ład”, wodór w polsko - litewskim gazociągu – to niektóre cele nowego rządu Litwy, na którego czele stanęła Ingrida Šimonytė.
Październikowe wybory na Litwie wygrali konserwatyści z ugrupowania Związek Ojczyzny - Litewscy Chrześcijańscy Demokraci (TS-LKD), którzy uzyskali 50 mandatów w 141-osobowym parlamencie. TS-LKD oraz dwie partie liberalne - Ruch Liberałów Republiki Litewskiej (13 mandatów) i Partia Wolności (LP - 11 mandatów) - ogłosiły gotowość przejęcia władzy i ją już przejmują.
W poniedziałek, 07.12.br. prezydent Litwy Gitanas Nausėda zatwierdził skład rządu, na którego czele stanęła premier Ingrida Šimonytė.
- Zatwierdziłem Rząd Republiki Litewskiej w nowym składzie pod kierownictwem premier Ingridy Šimonytė. Gabinet rozpoczyna pracę w niełatwym dla Litwy okresie. Sprawą pierwszorzędną i niecierpiącą zwłoki będzie rozwiązanie kryzysu wywołanego przez pandemię, podjęcie w tym celu zdecydowanych i szybkich kroków, które by dały natychmiastowy rezultat - powiedział Gitanas Nausėda.
Ingrida Šimonytė (ur. 15 listopada 1974 w Wilnie) to litewska ekonomistka, urzędnik państwowy i polityk, minister finansów od 2009 do 2012, wiceprezes Banku Litwy (2013–2016), posłanka na Sejm Republiki Litewskiej. Związana z partią Litewscy Chrześcijańscy Demokraci (TS-LKD), która w październikowych wyborach zdobyła większość mandatów.
W skład rządu wchodzi dziewięciu ministrów nominowanych przez konserwatystów, trzech przez Partię Wolności i dwóch przez Ruch Liberałów. Jest w nim sześć kobiet.
Polka ministrem sprawiedliwości
Największą niespodzianką było mianowanie ministrem sprawiedliwości 32- letniej Polki - Eweliny Dobrowolskiej na ważne stanowisko ministra sprawiedliwości. Jest znaną na Litwie obrończynią praw człowieka. Walczyła m.in. o poprawną pisownię polskich nazwisk na Litwie.
- Minister E. Dobrowolska – to sukces polskiej społeczności na Litwie. To także sukces tych wszystkich dziesiątków i setek litewskich Polaków, którzy w ciągu ostatnich 30 lat budowali razem z Litwinami wspólne, niepodległe, demokratyczne państwo litewskie - skomentował nominację Czesław Okińczyc, działacz polskiej mniejszości narodowej na Litwie. - Nigdy jeszcze w historii niepodległej Litwy Polak lub Polka, niezwiązani z AWPL-ZChR, nie zostawali ministrami. Dlatego mianowanie Eweliny Dobrowolskiej na minister sprawiedliwości - to ruch tektoniczny na naszej scenie politycznej i oszałamiający sukces polskiej społeczności na Litwie. Przynajmniej tej części litewskich Polaków, dla których polskie postulaty, dotyczące pisowni imion i nazwisk czy innych praw mniejszości, nie są kwestiami „pięciorzędnymi“. A Ewelina Dobrowolska doprowadziła do sformowania przez litewskie sądownictwo przychylnej mniejszościom narodowym i obcokrajowcom praktyki zapisu imion i nazwisk w oficjalnych dokumentach, walczyła z mową nienawiści, pisała raporty, kierowała grupą roboczą, która stworzyła projekt Ustawy o mniejszościach narodowych – zaznacza Czesław Okińczyc., dodając:
- Za kilka lat Polak-minister będzie po prostu codziennością. A może doczekamy i Polaka-prezydenta?… snuje wizje polski działacz.
Ewelina Dobrowolska jest związana z Partią Wolności. Partia dała jej bardzo wysoką, ósmą, pozycję na liście, jednak Ewelina Dobrowolska tę pozycję polepszyła. Zdobyła blisko trzynaście tysięcy głosów.
Czyta Charleasa Bukowskiego - na przedramieniu ma wytatuowany jego portret, co mogło szokować bardziej kontrowersyjny elektorat, ale nie na tyle, by przewyższyć sympatie młodych.
W nowym litewskim Sejmie jest tylko pięciu Polaków. Nie tworzą swego klubu, bo jest zaledwie trzech posłów z Akcji Wyborczej Polaków na Litwie. Za mało na własny klub.
W ławach sejmowych zasiada jeszcze Tomas Tomilinas, który wszedł do parlamentu jako piąty na liście partii – z Litewskiego Związku Chłopów i Zielonych, no i Ewelina Dobrowolska z Partii Wolności.
Program nowego rządu
W poniedziałek został opublikowany projekt programu nowej Rady Ministrów.
Program nowego rządu prezydent G. Nausėda określił mianem ambitnego. „Jest rzeczywiście ambitny, odpowiada stawianym przeze mnie celom państwa dobrobytu” – powiedział prezydent, dodając, że liczy na ścisłą współpracę.
Program nowego rządu składa się z dwunastu rozdziałów obejmujących edukację, bezpieczeństwo, ograniczanie wykluczenia społecznego, poprawę jakości życia, politykę regionalną, ekonomię, politykę finansową i inne kluczowe obszary. Program liczy aż 123 strony.
Wśród działań wskazano również polepszenie jakości i dostępności usług medycznych, wzmocnienie samodzielności samorządów, jakościową i efektywną administrację publiczną.
Jako pierwszorzędne zadanie najbliższego okresu zostało wskazane opanowanie sytuacji epidemiologicznej, dokonanie przeglądu inwestycji na 2021 rok oraz przygotowania do referendum w sprawie podwójnego obywatelstwa.
Nowy rząd obiecuje zastąpić zasiłki dla wdów i wdowców rentami dla osób samotnych.
- Zamiast rent dla wdów i wdowców wprowadzimy emerytury dla osób samotnych w wieku emerytalnym, których wysokość będzie wynosić co najmniej 11% od średniej miesięcznej emerytury (przy wymaganym stażu pracy) - czytamy w projekcie programu.
Obecnie średnia emerytura z wymaganym stażem pracy wynosi 400 euro, więc zasiłek dla osób samotnych w wieku emerytalnym wynosiłaby około 44 euro.
- Nikomu nie powinno grozić wykluczenie, żadna starsza osoba nie powinna bać się starzenia. Będziemy dążyć do zapewnienia osobom niepełnosprawnym możliwości samodzielnego życia, edukacji i stworzenia korzystnych warunków pracy - głosi ponadto rządowy program.
Osobny paragraf umowy koalicyjnej zawiera działania, co do których istnieje różnica zdań partnerów. Chodzi o działania, związane z dekomunizacją przestrzeni publicznej, uprawomocnieniem pisowni nazwisk w alfabecie łacińskim na czołowej stronie dokumentu, ratyfikację Konwencji Stambulskiej, dekryminalizacją posiadania niewielkiej ilości narkotyków, możliwością kandydowania do Sejmu od 21. roku życia.
Przewodnicząca Partii Wolności, A. Armonaitė wielokrotnie podkreślała, że partia będzie dążyć do stworzenia bardziej wolnej Litwy. Zapytana, czy jest plan zainicjowania przeglądu lub zmiany obecnie obowiązujących zakazów, polityk powiedziała, że partia omówiła już to w zarządzie.
- Jest kilka rzeczy, które obecnie bardzo ranią ludzi. Na przykład zamrażanie zarodków szkodzi parom, które są bezpłodne i próbują skorzystać z usług wspomaganego rozrodu. Ta rzecz musi zostać natychmiast anulowana. Przejrzymy niektóre możliwe decyzje dotyczące kontroli alkoholu, powiedziała A. Armonaitė po wyborach.
Lider Partii Wolności mówiła też o depenalizacji miękkich narkotyków i możliwości zakładania rodzin dla par tej samej płci. „Przede wszystkim będziemy pracować nad tym, aby substancje psychoaktywne, które ludzie mają przy sobie do niezamierzonej dystrybucji, nie były objęte kodeksem karnym, tak, aby były one zdepenalizowane, jak ma to miejsce w cywilizowanych krajach zachodnich. Takim państwem jest Litwa. (...) Będziemy też zabiegać o to, by pary tej samej płci miały możliwość zalegalizowania związków rodzinnych ”- powiedziała A. Armonaitė.
Problem w tym, że to ideały dalekie dla konserwatystów.
Zielony ład
Wśród zadań priorytetowych wskazano również transformację gospodarki, „zielony” kurs.
W dokumencie podkreślono także zielony kurs Litwy. Celem jest, aby litewska gospodarka stopniowo stawała się neutralna dla klimatu i o obiegu zamkniętym, miasta i miasteczka w kraju stałyby się centrami wysokiej jakości życia, gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, które będą zaopatrywane wyłącznie w zieloną energię i ciepło, naturalną różnorodność Litwy należy chronić przed zmianami klimatu i działalnością człowieka, ekologiczny i nie miałby negatywnego wpływu na środowisko, a ochrona środowiska stałaby się priorytetem dla każdego mieszkańca i firmy.
Przyspieszony ma być rozwój elektrowni słonecznych i wiatrowych. a także dążenie do tego, aby co trzecie gospodarstwo domowe na Litwie wytwarzało i gromadziło energię elektryczną na własne potrzeby do 2030 r.
Tylko litewski producent żywic PET, Neo Group, spodziewa się uruchomienia 1-megawatowej elektrowni słonecznej do końca br., spodziewając się zaoszczędzenia ponad 50 000 euro na rocznych kosztach energii, informuje agencja LETA.
Wodór w polsko - litewskim gazociągu
Jeżeli chodzi o „zielony kurs”, to jednym z jego elementów ma być wpuszczenie do polsko - litewskiego gazociągu „zielonego” wodoru. (Zielony wodór jest uzyskiwany w procesie elektrolizy. Woda jest rozkładana na wodór i tlen za pomocą energii elektrycznej wytwarzanej z OZE).
Celem jest stworzenie podstaw dla energii wodorowej i pełne przygotowanie infrastruktury do transportu mieszaniny gazu i wodoru do 2024 r.,
Połączenie międzysystemowe GIPL, które integruje Finlandię i region bałtycki w jeden europejski rynek gazowy, będzie w przyszłości służyć do transportu zielonego wodoru oraz stworzy techniczne możliwości dla Litwy, aby stać się eksporterem energii, oznajmiła już litewska spółka Amber Grid, budująca polsko - litewski gazociąg o stornie litewskiej.
Zgodnie z unijną strategią, zielony wodór jest stosowany w przemyśle, transporcie, energetyce i budownictwie w całej Europie.
Przejście z gazu ziemnego na zielony wodór jest ważne dla Litwy nie tylko jako rozwiązanie ograniczające zmiany klimatyczne, poprawiające stan środowiska i wypełniające zobowiązania wobec UE – to szansa, by stać się krajem eksportującym energię. Tak już było, gdy Litw w swej elektrowni atomowej w Ignalinie produkowała najtańszy prąd w Europie. Wchodząc do UE musiała ja zamknąć i obecnie importuje ok. 80 proc, potrzebnej krajowi energii elektrycznej.
W zeszłym miesiącu litewskie Ministerstwo Energetyki podpisało umowę o współpracy z 19 stowarzyszeniami biznesowymi i firmami, w tym z polskim ORLENEM, dotyczącą rozwoju technologii wodorowych.
Blokada białoruskiej elektrowni i podmorski kabel z Polską
Kolejnym zadanie nowego rządu będzie dążenie do całkowitej blokady elektrowni jądrowej na Białorusi
Nowy rząd zamierza przyspieszyć projekt synchronizacji sieci elektroenergetycznych z Europą kontynentalną, rozwój zielonej energii. W centrum uwagi władz pozostanie również blokada elektrowni atomowej pod Ostrowcem – wynika z ogłoszonego w poniedziałek programu rządowego.
Celem programu jest „absolutna blokada elektrowni jądrowej pod Ostrowcem i jej ambicje na poziomie unijnym”, rząd będzie przestrzegał przepisu, że elektrownia nie może pracować, ponieważ jest niebezpieczna, a Litwa nie będzie kupować energii elektrycznej z Białorusi.
- Zapewnimy, że energia elektryczna z Ostrowca nie trafi na litewski rynek ani bezpośrednio, ani pośrednio, i nasi konsumenci nie zapłacą za nią, a moce elektryczne Litwy z Białorusią nie zostaną uwzględnione w całkowitych zdolnościach handlowych Bałtyku z krajami trzecimi- czytamy w programie.
Nowy gabinet przygotował projekt „przyspieszonej” synchronizacji energetycznej z Europą kontynentalną. Jednym z jego elementów będzie podmorski kabel energetyczny z polskiego wybrzeża do Kłajpedy.
Harmony Link, podmorski kabel HVDC o mocy 700 MW, to największy projekt w ramach programu krajów bałtyckich, którego celem jest synchronizacja sieci energetycznych z sieciami Europy kontynentalnej. Szacuje się, że koszt drugiego etapu projektu synchronizacji wynosi około 1,22 miliarda euro.
Wczesnej planowano budowę drugiego „mostu” energetycznego Polska -Litwa m.in. przez Suwalszczyznę, ale protesty przy budowie pierwszego spowodowały, że zdecydowano się, na kabel podmorski.
Zakaz połowów ryb komercyjnie, rolnictwo ekologiczne
Z ciekawostek programu warto zwrócić uwagę na planowany zakazie połowy komercyjnych.
Nowy rząd zamierza zakazać połowów komercyjnych, aby zmniejszyć negatywny wpływ na różnorodność biologiczną. Ogłoszony w poniedziałek projekt rządowego programu Ingridy Šimonytė przewiduje, że akwakultura stanie się głównym źródłem zaopatrzenia w ryby.
- Połowy komercyjne zostaną zakazane przy jednoczesnym zachowaniu dziedzictwa narodowego i działalności turystycznej, angażującej społeczność przybrzeżną w procesy zarządzania zasobami i ich ochrony - czytamy w projekcie programu rządu.
Według niego, kwestie hodowli ryb, rybołówstwa morskiego i przybrzeżnego zostaną przekazane do kompetencji Ministerstwa Środowiska.
W projekcie stwierdzono również, że w celu zmniejszenia wpływu produkcji zwierzęcej na środowisko i klimat rolnicy będą zachęcani do przejścia na bardziej zrównoważoną hodowlę zwierząt, co umożliwi szersze stosowanie innowacyjnych dodatków paszowych i litewskiej paszy hodowlanej lub alternatywnych materiałów paszowych. Oczekuje się również, że przyniesie on lepsze zdrowie zwierząt i jakość żywności oraz mniejsze zapotrzebowanie na leki weterynaryjne.
- Stworzone zostaną warunki do uzyskiwania wyższego poziomu dobrostanu zwierząt. Będziemy wspierać inicjatywy rolne mające na celu zmniejszenie emisji metanu z sektora hodowlanego i podwojenie ilości poddawanego recyklingowi obornika. Będziemy rozwijać produkcję energii odnawialnej”- stwierdza projekt.
Polityka zagraniczna
Więcej uwagi na stosunki z Paryżem i Berlinem
„Wzmacniać Europę - Wzmacniać się w Europę” – głosi już sam tytuł tego rozdziału.
Nowy rząd wyraża poparcie dla członkostwa Litwy w UE i efektywnego funkcjonowania Wspólnoty oraz dla reprezentowania interesów Litwy. Podkreślono tu kilka kluczowych inicjatyw: szczególna uwaga zostanie zwrócona na „stolice UE” w Berlinie i Paryżu w celu rozwijania stosunków z tymi stolicami; rozwój stosunków dwustronnych poprzez aktywną dyplomację; „Prawdziwe partnerstwo strategiczne z krajami bałtyckimi”, zacieśnienie współpracy z Rygą i Tallinem; Przywrócenie kwestii rozszerzenia UE do agendy Wspólnoty; transformacja gospodarcza umożliwiająca Litwie „dokonanie przełomu (…) poprzez stworzenie zupełnie nowego, zorientowanego na przyszłość modelu gospodarczego”; „Zaangażować się w instytucje europejskie”, zachęcając obywateli Litwy do kariery międzynarodowej.
Sprawdziły się zatem prognozy, że nowy centrowo - konserwatywny rząd, podobnie jak przed ośmioma laty, gdy podobny rządził Litwą, będzie zwracał mniej uwagi na Polskę, a więcej na Zachodnią i Północną Europę.
O Polsce wspomina się tylko w dziale poświęconym obronie kraju. Czytamy tam m.in.:
- „Litewska linia obrony”, w której rząd deklaruje, że sytuacja bezpieczeństwa w regionie litewskim pogarsza się na skutek szkodliwej działalności rosyjskiej, w związku z czym pogłębione zostaną stosunki transatlantyckie ze Stanami Zjednoczonymi; realizacja „efektywnego partnerstwa strategicznego z Polską”; zapewniona będzie bliższa współpraca z Wielką Brytanią i diasporą litewską; wdrażana będzie „strategiczna dywersyfikacja”, zmniejszająca zależność Litwy od „ograniczonych źródeł w krajach autokratycznych”; dyplomacja ekonomiczna; opracowywane będą nowe kierunki specjalizacji w polityce zagranicznej; zwraca się uwagę na strategiczne projekty energetyczne i transportowe, bezpieczeństwo ekonomiczne; rozszerzenie możliwości zarządzania kryzysowego.
Nowy rząd deklaruje też ambicję, aby Litwa działała na arenie międzynarodowej powyżej swojej „kategorii wagowej”. Dlatego też rząd zamierza: rozpowszechniać narrację o historii Litwy; rozpowszechnianie i wdrażanie idei Litwy jako obszaru wolności; upowszechnianie narracji o Litwie jako „europejskim laboratorium idei”, podkreślającym innowacyjność kraju i sukces w stosowaniu innowacji; zmienić Litwę w stan czystej przyrody i zielonych technologii; powołanie agencji „Powracająca Litwa”, której celem byłoby pozyskanie nowych inwestycji, ekspertów i doświadczenia.
We wtorek program w Sejmie
Rządowy program ma zostać przekazany do Sejmu we wtorek, 08.12.br. Będzie on potem rozpatrywany przez frakcje i komisje Sejmu, które mają prawo zaprosić Prezesa Rady Ministrów do udzielenia odpowiedzi na pytania dotyczące programu rządowego w uzgodnionym z nimi terminie. Nie później niż w ciągu 15 dni od złożenia wniosku Sejm rozpatruje na posiedzeniu program rządu.
WYG
Źródła: Kancelaria Prezydenta RL; lrt.lt; zw.lt
Fot: Kancelaria Prezydenta RL; kolaż LRT.lt
