W niedzielę, na Wzgórzu Krzyży w Gibach, odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę Obławy Augustowskiej. To wydarzenie przypomina nam o największej powojennej zbrodni dokonanej na Polakach, stanowiącej bolesny rozdział w naszej historii.
Obchody rozpoczęła msza święta odprawiona przed miejscowym kościołem parafialnym. Następnie uczestnicy udali się przed symboliczny grób ofiar, aby oddać hołd tym, którzy zginęli.
W uroczystościach wzięli udział reprezentujący Prezydenta RP Andrzeja Dudę Łukasz Kudlicki – doradca szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Bronisław Komorowski - były prezydent RP, Jacek Niedźwiedzki - Poseł Rzeczpospolitej Polskiej X Kadencji, Michał Gąsowski Wicewojewoda Podlaski, Robert Bagiński, Wojt Gminy Giby, przedstawiciele Samorządu Województwa Podlaskiego: Cezary Cieślukowski - przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego, Bogdan Dyjuk - członek zarządu województwa, Anna Naszkiewicz - radna wojewódzka, Waldemar Kwaterski - radny wojewódzki, Marek Jedynak - dyrektor Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, Krzysztof Jakubowski - Komendant ZHP Chorągiew Białostocka.
Bronisław Komorowski podkreślił wagę kontynuowania wysiłków na rzecz poznania prawdy o losach ofiar.
– Cieszę się, że jest tyle instytucji, tyle osób zaangażowanych w kultywowanie pamięci o ofiarach Obławy Augustowskiej oraz o tych dramatycznych wydarzeniach sprzed 80 lat. Ta pamięć została odbudowana o czym świadczy państwa obecność. To wydarzenie jest okazją, by także oddać wyrazy uznania tym, którzy robili wszystko, aby tą pamięć odgrzebać – zaznaczył.
W podobnym tonie wypowiedział się wójt gminy Giby Robert Bagiński.
– Tak samo zarówno ja, jak i państwo liczymy, że się kiedyś dowiemy, gdzie pochowane są ofiary, a następnie liczę, że szczątki powrócą do ich domów. Ale to jest tylko nadzieja. Nadzieja umiera ostatnia i aż nadzieja – mówił.
Na placu przy pomniku ofiar w Gibach obejrzeć można było widowisko historyczne pt. „Obława Augustowska – lipiec 1945”, które przygotował białostocki oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Gmina Giby, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, a także Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe oraz grupy rekonstrukcyjne z Polski i Litwy.
Z kolei w sobotę, 19 lipca ponad 100 mieszkańców Gib i okolicznych miejscowości, a także turystów spoza województwa podlaskiego wzięło udział w VIII Rajdzie Rowerowym Śladami Ofiar Obławy Augustowskiej.
Inicjatywa miała na celu nie tylko upamiętnienie tragicznych wydarzeń z lipca 1945 r., ale również edukację i poszerzenie wiedzy na temat tej największej sowieckiej zbrodni dokonanej na Polakach po II wojnie światowej.
Wydarzenie rozpoczęło się od przemówień przy kompleksie sportowo-rekreacyjnym Orlik w Gibach, gdzie głos zabrali wójt Gminy Giby Robert Bagiński oraz dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku dr Marek Jedynak.
Następnie uczestnicy Rajdu wyruszyli w trasę liczącą 21 km. Każdy z nich otrzymał pamiątkową koszulkę, pakiet startowy oraz wstążkę z nazwiskiem Ofiary Obławy Augustowskiej, którą po powrocie rowerzyści zawiesili na przygotowanej wstędze pamięci.
Na trasie Rajdu uczestnicy zatrzymali się przy Pomniku Ofiar Obławy Augustowskiej oraz przy Pomniku Chrystusa Frasobliwego w pobliżu wsi Okółek w gminie Giby, gdzie zapalono znicze i oddano hołd zamordowanym. Chętni mieli też możliwość odczytania na głos fragmentów relacji świadków wydarzeń z lipca 1945 r., dedykując w ten sposób swój udział w Rajdzie poszczególnym ofiarom.
Na zakończenie uczestnicy Rajdu mieli możliwość wzięcia udziału w konkursie wiedzy przy stoisku edukacyjnym Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku oraz zapoznać się z przygotowanymi materiałami. Wysłuchali również koncertu patriotycznego w wykonaniu Orkiestry Konarskiego ZSO w Sejnach.
Dzień wcześniej, 18 lipca, w kościele pw. św. Anny w Gibach odbyło się spotkanie promujące słuchowisko radiowe „Obława”, które powstało we współpracy Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, Polskie Radio Białystok oraz Radio Olsztyn.
Spotkanie poprowadził dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku dr Marek Jedynak. Podczas wydarzenia list od reżysera i autora scenariusza Macieja Mydlaka skierowany do przybyłych gości słuchowiska odczytała Wioleta Wróbel.
Premiera słuchowiska, która rozpoczęła główne obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej w Gibach była okazją do refleksji nad tragiczną historią regionu oraz wyrazem pamięci i szacunku wobec tych, którzy zginęli w niewyjaśnionych okolicznościach – oraz ich rodzin, które do dziś walczą o prawdę i sprawiedliwość.
Każdy z obecnych otrzymał najnowszą publikację Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku „…i nigdy nie wrócili do domu” – przewodnik historyczny śladami Obławy Augustowskiej, który jest już do pobrania na naszej stronie internetowej.
Obława Augustowska – „Mały Katyń”
Obława Augustowska była największą powojenną masową akcją represyjną NKWD przy wsparciu sił Ludowego Wojska Polskiego na terytorium Polski. Przeprowadzona w dniach 10–25 lipca 1945 roku, objęła tereny Suwalszczyzny i Puszczy Augustowskiej. Celem operacji było rozbicie struktur polskiego podziemia niepodległościowego. W wyniku obławy zatrzymano ponad 7 tys. osób, które więziono w ponad pięćdziesięciu miejscach. Około 600 z nich zaginęło bez śladu – prawdopodobnie zostali zamordowani przez Sowietów, a ich ciała ukryte w nieznanych do dziś miejscach. Mimo upływu lat, ich groby wciąż nie zostały odnalezione. Obława Augustowska przez wielu historyków nazywana jest „Małym Katyniem”.
Źródło: UMWP; IPN Oddział w Białymstoku
