Na początku października dobiegła końca budowa polskiego, liczącego 310 km odcinka międzynarodowej trasy Via Baltica od Warszawy do Budziska. Teraz pora na otwarcie fragmentu od Budziska do Kowna na Litwie
Przebudowa Via Baltiki na Litwie w kierunku Polski zakończona. Główna ceremonia odbędzie się w pobliżu granicy litewsko-polskiej.
Przywódcy obu krajów, Karol Nawrocki i Gitnas Nauseda spotkają w najbliższy poniedziałek, 20 października na granicy litewsko – polskiej o godzinie 11:20, aby wspólnie przeciąć symboliczną wstęgę. Uroczystość otwarcia odbędzie się na 96. kilometrze Via Baltica, licząc od Kowna, symbolizując zakończenie jednego z najbardziej oczekiwanych etapów budowy tej międzynarodowej trasy - A5 Kowno - Suwałki.
Litewski odcinek autostrady Via Baltica ma 269 km długości. Trasa ta, biegnąca z Kalwarii (na granicy z Polską) do przejść granicznych w Saločiai (na granicy z Łotwą) przez Mariampol, Kowno, Poniewież i Paswalis, została zbudowana w latach 1997–2006. Jak wspomina Martynas Gedaminskas, prezes Via Lietuva, zaraz po jej ukończeniu zaczęto mówić o modernizacji.
„Via Baltica” to transeuropejska sieć dróg z Warszawy do Tallina o łącznej długości 970 km, z czego 269 km znajduje się na terytorium Litwy. Jest to strategiczna arteria transportowa łącząca Europę Zachodnią z państwami bałtyckimi.
Nowo przebudowany odcinek nie tylko zwiększy bezpieczeństwo ruchu drogowego, ale także znacznie skróci czas podróży, ułatwiając przepływ towarów i osób między krajami bałtyckimi a Europą Zachodnią. Ten odcinek drogi nie tylko zapewnia płynny ruch cywilny i poprawia łączność, ale ma również strategiczne znaczenie, ponieważ jest częścią międzynarodowej sieci europejskiej, niezbędnej dla potrzeb mobilności wojskowej, łączącej Litwę, Łotwę i Estonię z Polską i krajami Unii Zachodnioeuropejskiej. Autostrada Via Baltica to kluczowy element transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).
To ważny projekt dla przewozów towarowych i mobilności wojskowej
Rozwój drogi Via Baltica jest niezwykle ważny nie tylko dla poprawy logistyki przewozów towarowych, ale także dla mobilności wojskowej. Przebudowa Via Baltica poprawi łączność jednostek obrony wojskowej przejeżdżających przez Litwę, umożliwi terminowe rozmieszczenie jednostek wojskowych i zwiększy wsparcie dla jednostek wojskowych już rozmieszczonych na Litwie i w innych państwach bałtyckich. Prace przebudowy są zgodne z przepisami dotyczącymi cywilno-wojskowego, „podwójnego zastosowania”.
Ten odcinek projektu ma strategiczne znaczenie zarówno dla Litwy, jak i całego regionu bałtyckiego – stanowi ważne połączenie północ-południe kontynentu, które zapewni szybszą, wygodniejszą i bezpieczniejszą komunikację zauważą resort komunikacji Republiki Litewskiej.
W symbolicznym dniu
Połączenie głównych autostrad Litwy i Polski odbędzie się symbolicznie w dniu upamiętniającym 234. rocznicę ogłoszenia wzajemnych przysiąg Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów to szczegółowe przepisy wykonawcze do Konstytucji 3 maja, uchwalone przez Sejm Czteroletni 20 października 1791. Były wyjaśnieniem niesformułowanych w Konstytucji 3 maja przepisów dotyczących stanu unii polsko-litewskiej.
Po ceremonii otwarcia przewidziane jest spotkanie dwustronne między prezydentami Litwy i Polski, podczas którego omówione zostaną takie zagadnienia jak obronność, bezpieczeństwo, relacje bilateralne oraz wsparcie dla Ukrainy.
Będzie to drugi oficjalny pobyt Karola Nawrockiego na Litwie — pierwszy miał miejsce na początku września
Stopniowe otwieranie odcinka do Polski
Wszystkie prace na ostatnich 12 km odcinka A5 Kowno–Mariampol–Suwałki (od 85 do 97,06 km) miały zostać ukończone do końca 2025 roku, ale użytkownicy dróg mogli już od niedawna poruszać się częścią lewego pasa nowo wybudowanej autostrady (w kierunku Polski), a od 13 sierpnia 2025 roku ruch pomiędzy Mariampolem a litewsko-polską granicą został przekierowany na 12,4 kilometrowy nowo wybudowanej autostrady.
Natomiast pod koniec sierpnia 2025 roku dla podróżujących autostradą A5 Kowno - Mariampol - Suwałki - na 64 kilometrze w miejscowości Tarpučiai ( rejon mariampolski) otwarto nowoczesny teren rekreacyjno- parkingowy.
Jest on przeznaczony dla wszystkich rodzajów transportu i wszystkich podróżujących - zarówno krajowych jak i międzynarodowych – informuje via Lietuva ( odpowiednik polskiej GDDKiA).
To pierwsza certyfikowana strefa rekreacyjno-parkingowa na Litwie spełniająca wszystkie normy Unii Europejskiej:
- 354 miejsca parkingowe - dla samochodów osobowych, ciężarowych, autobusów, kamperów, samochodów elektrycznych
- Nowoczesne zaplecze sanitarne - WC, prysznice
- Tereny rekreacyjne z altankami, stołami, ławkami, stojakami
stacje ładowania Wi-Fi i samochodów elektrycznych
- Wideo monitoring i oświetlenie przez całą dobę
Drugi taki parking otwiera się właśnie na 95 kilometrze, licząc od Kowna,czyli przy samej granicy z Polską w Budzisku.
W ramach realizacji projektu na tym ostatnim odcinku powstały 2 wiadukty, 3 przejścia tunelowe dla zwierząt, 10 rond, 3 przejścia tunelowe, parking i miejsce odpoczynku (najnowocześniejsze jak dotąd na Litwie) oraz 1 zielony most dla migracji zwierząt.
Przypomnijmy, że w latach 2022-2024 firma „Via Lietuva” zakończyła rekonstrukcję prawie 30 km odcinka trasy Via Baltica od Mariampola biegnącego w kierunku do granicy z Polską.
Na tym odcinku droga została przebudowana na nowoczesną czteropasmową autostradę z imponującą infrastrukturą drogową: 8 wiaduktami, 7 mostami, 6 tunelami, 15 rondami, pierwszym na Litwie zielonym mostem dla migracji zwierząt, największym dotychczas parkingiem dla samochodów i miejscem odpoczynku.
W 2024 roku Via Lietuva (odpowiednik polskiej GDDKiA) rozpoczęła prace nad ostatnią częścią od Mariampola do granicy z Polską, który w poniedziałek otworzą prezydenci Polski i Litwy.
Natomiast odcinek Via Baltiki między Kownem a Mariampolem został rozbudowany do czterech pasów już w 2018 roku. Koszt inwestycji wyniósł 156,4 mln euro, z czego 111,7 mln euro pochodziło z Funduszu Spójności Unii Europejskiej.
- W tym roku będziemy mieli naprawdę dobre połączenie z Polską. To oznacza, że będziemy mieli autostradę „2+2” z Wilna do Warszawy. To samo będziemy mieli z naszego portu, Kłajpedy - powiedział Martynas Gedaminskas, prezes Via Lietuva na konferencji „Droga do Przyszłości 2025”.
Koszty
Całkowita wartość modernizacji Via Baltica od Mariampola do granicy litewsko-polskiej wynosi prawie 543 miliony euro.
Na 40-kilometrowej trasie powstało łącznie siedem mostów, dziesięć wiaduktów, dziewięć tuneli, 25 rond, dwa zielone mosty dla zwierząt, trzy tunele dla zwierząt, dwa parkingi i miejsca postojowe, 18,9 km ekranów akustycznych, a nawet 90,5 km dróg łącznikowych.
Na realizację projektów przebudowy odcinków I, II, III i IV Via Baltica pozyskano łącznie ponad 134 miliony euro dofinansowania z instrumentu „Łącząc Europę” (CEF) na zapewnienie mobilności o podwójnym przeznaczeniu w latach 2022–2024. Projekty o podwójnym przeznaczeniu (mobilność wojskowa i cywilna) są również finansowane z budżetu państwa litewskiego przeznaczonego na mobilność wojskową oraz z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej (UE).
Litwa. Przygotowania do budowy via Balticy w kierunku Łotwy
Jak poinformowała litewska państwowa spółka Via Lietuva ( odpowiednik polskiej GDDKiA), kontynuowane są strategiczne prace modernizacyjne międzynarodowej autostrady Via Baltica – rozpoczynają się przygotowania do przebudowy jeszcze nie remontowanych rozciągów na drogę czteropasmową.
Podpisano umowy na przygotowanie specjalnych dokumentów planowania terytorialnego na trzech drogach:
1. A8 Panevėžys–Aristava–Sitkūnai
2. A10 Panevėžys-Pasvalys-Ryga
3. Obwodnica A17 Paneveżys
To pierwszy krok w przygotowaniach do przekształcenia tego odcinka Via Baltica w nowoczesną, czteropasmową drogę – informuje Via Lietuva.
- Planujemy zakończyć te prace do 2028 roku, a następnie rozpoczniemy prace budowlane - powiedział Martynas Gedaminskas, prezes Via Lietuva.
Cały odcinek Via Baltica przebiegający przez Litwę musi zostać zmodernizowany do 2030 roku
Łotwa, Estonia
Tu, niestety, jest gorzej.
Przedstawiciele tych krajów, zgromadzeni niedawno na konferencji w Wilnie, zgadzali się, że 970-kilometrowy odcinek z Warszawy do Tallina mógłby stać się nowoczesną, czteropasmową autostradą do 2037 roku, co kosztowałoby około 8 miliardów euro.
Na Łotwie i Estonii postęp jest jednak znacznie wolniejszy.
- W XXI wieku sami nie jesteśmy zadowoleni z tego, że Via Baltica w naszym kraju to tylko prosta droga, powolna i niebezpieczna. Bardzo chcielibyśmy zbudować co najmniej czteropasmową drogę z wyższym limitem prędkości. Rozpoczęliśmy już projektowanie odcinka od Rygi do granicy z Estonią. Później będą prowadzone dalsze prace, planujemy rozpocząć badania nad połączeniem z granicą litewską. Mam nadzieję, że w przyszłym roku będziemy dokładnie wiedzieć, gdzie i kiedy zbudujemy te odcinki- mówi Martinas Lazdovskis, prezes zarządu VSIA Latvijas Valsts ceļi .
M. Lazdovskis podał również wstępny koszt modernizacji autostrady Via Baltica w swojej części kraju. Według niego wynosi on około 1,5 miliarda euro (w cenach bieżących).
- Zgadzam się, że planowanie jest ważne, ale najważniejsza jest decyzja o rozpoczęciu prac. Widzimy, że nasi sąsiedzi już wiele zrobili. Polacy już skończyli, Litwini są w połowie – to również zachęca nas do działania - dodaje M. Lazdovskis.
Priitas Saukas, dyrektor generalny Estońskiej Administracji Transportu, również przyznaje, że postępy projektu w ich kraju są zbyt powolne.
-W ciągu ostatniej dekady wydaliśmy już 150 milionów euro na projekt Via Baltica. Postępy są jednak tak powolne, że potrzeba będzie jeszcze więcej pieniędzy. Co prawda tego lata nasz rząd zdecydował się przeznaczyć na ten projekt całkiem sporo środków, w ciągu najbliższych 3-4 lat zamierzamy zainwestować kolejne 250 milionów euro. W końcu rozpoczniemy budowę - powiedział.- Należy również zauważyć, że zazwyczaj od decyzji do otwarcia obiektu mija 7-8 lat - dodaje.
WYG
Źródło i fot: Kancelaria Prezydentów Polski i Litwy; Via Lietuva; Ministerstwo Komunikacji RL; LRT
