Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński otworzył we wtorek, 27 listopada w Wilnie wystawę „Litwo, Ojczyzno moja… Adam Mickiewicz i jego poemat Pan Tadeusz”. W uroczystości wziął udział szef litewskiego rządu Saulius Skvernelis.
- Ekspozycja, którą dziś wspólnie otwieramy jest szczególnie bliska naszym sercom – jako symboliczny przekaz podkreślający silne więzi kulturowe i historyczne, łączące Polaków i Litwinów.” – powiedział podczas otwarcia wicepremier Gliński oraz podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do tego projektu, gospodarzowi Muzeum Narodowemu – Pałacowi Wielkich Książąt Litewskich, dyrekcjom Zakład Narodowy im. Ossolińskich oraz Muzeum Pana Tadeusza, Zamek Królewski na Wawelu, Instytut Adama Mickiewicza i Instytutowi Polskiemu w Wilnie oraz wszystkim, którzy użyczyli zbiorów dla wzbogacenia ekspozycji.
Wystawie, którą oglądać będzie można do 24 lutego 2019 r., towarzyszyć będzie bogaty program wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych, m.in. koncerty, wykłady polskich i litewskich ekspertów oraz pokazy filmów. Szczegółowy program dostępny będzie na stronach Pałacu Władców.
- Wystawa „Litwo, Ojczyzno moja… Adam Mickiewicz i jego poemat Pan Tadeusz” jest szczególnym projektem, mającym na celu uaktualnienie więzi historycznych i kulturowych, podkreślenie wspólnego dziedzictwa Litwy i Polski, które w 2018 roku obchodzą 100-lecie odrodzenia państwowości. „Pan Tadeusz” jest najbardziej wyrazistym odzwierciedleniem epoki dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a zarazem spójnikiem łączącym to nieistniejące państwo z teraźniejszymi, powstałymi na początku wieku XX – Litwą, Polską, Ukrainą i Białorusią. Wystawa przedstawia ponad 250 unikalnych i typologicznie różnych eksponatów ze zbiorów około 30 instytucji Polski i Litwy (muzeów, bibliotek, archiwów, prywatnych kolekcji itp.). Po raz pierwszy na Litwie zostanie zaprezentowany rękopis „Pana Tadeusza”. Wystawę Litwo, Ojczyzno moja… Adam Mickiewicz i jego poemat Pan Tadeusz uzupełnia szeroka oferta wydarzeń towarzyszących - kulturalnych, naukowych oraz edukacyjnych - czytamy w komunikacie MKiDzN.
Wcześniej wicepremier Gliński spotkał się z premierem Litwy. Tematem rozmów była m.in. polityka pamięci oraz współpraca Polski i Litwy w sferze ochrony wspólnego dziedzictwa kulturowego.
Sprawa centrum litewskiej oświaty i kultury w Suwałkach
Premier Litwy Saulius Skvernelis, przy okazji wizyty polskiego ministra, ponowił prośbę o pomoc polskiego rządu w utworzeniu w Suwałkach litewskiego Centrum Oświaty i Kultury.
Potrzeba powołania takiego Centrum i przedszkola w Suwałkach została wcześniej wyrażona przez mieszkających w Suwałkach Litwinów. Kwestia ta została również omówiona podczas spotkania z premierem RP Mateuszem Morawieckim we wrześniu br. S. Skvernelis twierdził wówczas, że otrzymał obietnicę, iż budynek na ten cel zostanie udostępniony.
Litewski premier chciałby, aby decyzja o budynku lub działce zapadła najpóźniej do końca 2018 roku, tak by można było zapanować w budżecie litewskiego rządu odpowiednie środki finansowe.
- Gdyby powstało Centrum, byłaby możliwość spotkań suwalskich Litwinów, wzmacniania wspólnoty, organizowania przedsięwzięć kulturalnych, zajęć szkolnych i pozalekcyjnych. Myślę, że będzie ono miejscem nie tylko dla Litwinów, ale i mieszkańców Suwałk, chętnych poznać kulturę litewską, wziąć udział w imprezach - wyjaśniał litewskim mediom cel przedsięwzięcia premier Litwy.
Fundusze na działalność Centrum pochodziłyby z różnych źródeł: „koszyka” ucznia, wsparcia litewskiego rządu, pieniędzy pozyskiwanych przez litewskie organizacje.
Na razie tylko klub „Vienybė”
Obecnie w mieście istnieje tylko niewielki klub litewski„Vienybė” (Jedność). W wynajmowanych od miasta niewielkich pomieszczeniach działają zespoły artystyczne, spotykają się litewskie rodziny. W związku z rosnącą w mieście liczbą młodych rodzin pochodzenia litewskiego, klub staje się za mały zarówno w stosunku do potrzeb, jak i kulturalnych, jak i oświatowych.
Ok.30 dzieci z litewskich rodzin uczy się, ale po obowiązkowych zajęciach szkolnych, języka litewskiego w jednej z suwalskich szkół. Dzieci z litewskich rodzin w Suwałkach uczęszczają też do samorządowych lub prywatnych przedszkoli. Po utworzeniu Centrum wszystkie byłyby w jednym miejscu, uczyłyby się większości przedmiotów po litewsku, podobnie, jak w placówkach oświatowych w Puńsku, czy litewskiej szkole ”Ziburys” w Sejnach.
Retransmisja telewizji
S. Skvernelis przypomniał też polskiemu ministrowi, że w maju tego roku Polska rozpoczęła retransmisje telewizyjne na Południową Litwę. Projekt ten jest w pełni finansowany przez budżet litewski. W związku z tym, szef rządu Litwy wyraził życzenie, aby polski rząd umożliwił retransmisję programów LRT ( litewskie radio i telewizja) na terytoria zamieszkałe przez obywateli polskich pochodzenia litewskiego, czyli na Sejneńszczyznę.
Dzięki porozumieniu premierów Polski Litwy, 9 maja br., rozpoczęto retransmisję na Litwę polskich stacji telewizyjnych TVP Info, TVP Polonia, TVP Historia, Nuta.TV i Power TV.
Litwa ponosi koszty związane z retransmisją. Umożliwienie Polakom oglądania programów w języku ojczystym ma kosztować litewski rząd w ciągu roku ok. 350 tys. euro.
Ponadto, po roku przygotowań, 5 sierpnia 2018 r., ruszyła na Litwie pierwsza polskojęzyczna telewizja litewska. Telewizja nadaje od godz. 07.00 do 24.00 w rejonie Troków, Elektrenai i Wilna na kanale 24 lub 498 MHz oraz przez FMT TV App na telefony Android i Iphone na całą Litwę. Kanał jest prowadzony przez niezależnych ekspertów medialnych z Polski i Litwy.
Przypomnijmy, że podczas wizyty litewskiego premiera w Puńsku na Zielną, przedstawiciele społeczności litewskiej na zgłosili potrzebę wzmocnienia sygnału Litewskiego Radia i Telewizji LRT, żeby litewskie programy radiowe i telewizyjne mogły być odbierane na Sejneńszczyźnie. Saulius Skvernelis zapewnił, że rząd będzie szukał rozwiązań, żeby mieszkający w Polsce Litwini mieli możliwość oglądania i słuchania litewskich audycji.
Nagrody ministra
Podczas wizyty w Wilnie minister kultury wręczył także Nagrodę Ministra 2018 w kategorii ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.
Witając gości, Ambasador RP na Litwie Urszula Doroszewska podkreśliła, że to szczególna uroczystość.: -Pierwszy raz w placówce dyplomatycznej Rzeczpospolita honoruje osoby zasłużone dla współpracy polsko-litewskiej i odbywa się to w nowo otwartej Ambasadzie, w Pałacu Paców - powiedziała.
Laureatką Nagrody została Alicja Klimaszewska, współzałożycielka i wieloletnia prezes Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą. Prof. Piotr Gliński odznaczył Brązowym Medalem Gloria Artis Jurgitę Murauskienė, kierownik artystycznej Festiwalu św. Krzysztofa. Odznaczenia Zasłużony dla Kultury Polskiej otrzymali: Giedra Kadžiulytė, dyrektor wydawnictwa Apostrofa, Sigutė Chlebinskaitė, ilustratorka, popularyzatorka polskiej grafiki i książek dla dzieci, Diana Varnaitė, była dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury Litwy, Krystyna Maria Sławińska, opiekunka miejsc pamięci narodowej oraz Wacław Wiłkojć, opiekun miejsc pamięci narodowej.
Na Rossie...
Wicepremier Piotr Gliński złożył też wieniec przy Mauzoleum Matki i Serca Syna na Cmentarzu na Rossie oraz zapoznał się ze stanem prac konserwatorskich nekropolii. Oddał również hołd ofiarom rzezi w Ponarach.
- To wyjątkowe miejsce, ważne dla polskiej i litewskiej historii, dla naszej kultury - mówił na Cmentarzu na Rossie wzruszony wicepremier Piotr Gliński. Podkreślał, że nigdzie na świecie nie dba się tak o cmentarze jak w naszym kręgu kulturowym.
Na Rossie poruszył temat problemów z renowacją metropolii.: – Jesteśmy świadomi, że są pewne problemy. Wykonawca nie spełnia wszelkich wymogów konserwatorskich – powiedział dziennikarzom wicepremier. Poinformował, że „w związku z tym na początku grudnia przyjeżdżają specjaliści z Polski, którzy z litewskimi specjalistami i lokalnymi władzami będą podejmować odpowiednie decyzje”.
Wicepremier wskazał, że „jest przyjazne podejście władz Litwy do tego, żeby ewentualnie usprawnić te wszystkie prace, jeżeli nie spełniają standardów”.
Od pół roku trwa kompleksowa renowacja najstarszej części Rossy. Prace na sumę ponad 2 mln euro z funduszy samorządu wileńskiego i unijnych wykonują spółki Litcon i Ekstra statyba, które wygrały przetarg.
Do 2020 roku ma być odrestaurowanych sześć kaplic, 341 nagrobków, z których 141 znajduje się na liście zabytków. Przewidziane jest uporządkowanie alejek o powierzchni 3,5 tys. metrów kwadratowych, umocnienie skarp, odnowienie frontowej części ogrodzenia i głównego wejścia na cmentarz. Przewidziano też zainstalowanie oświetlenia na cmentarzu i ustawienie kamer monitoringu
Wspólne inicjatywy zbliżają narody
Premier Litwy podkreślał, że Polska jest jednym z najważniejszych partnerów Litwy, w tym także w dziedzinie kultury. Dlatego bardzo ważne są wspólne wysiłki na rzecz wspierania dziedzictwa kulturowego w obu krajów. Aby skuteczniej poradzić sobie z problemami poruszanymi w tej dziedzinie, premier zaproponował aktywizację działań dwustronnej grupy ekspertów ds. dziedzictwa kulturowego. „Wspólne projekty zbliżają bowiem narody – mówił Skvernialis.
Obaj politycy omawiali także m.in. techniczne projekty restauracji i konserwacji Ostrej Bramy. Mówiono o Memoriale w Ponarach. „Rozumiejąc, że jest to wspólna tragiczna karta naszej historii, w niedalekiej przyszłości zostanie poświęcona szczególna, priorytetowa uwaga rządu w zarządzaniu tym Memoriałem - zapowiedział premier S.Skvernelis.
Premier Litwy zamierza zaprosić premiera Morawieckiego na uroczystości pochówku prochów dowódców Powstania Styczniowego z lat 1863- 1865 – Zygmunta Sierakowskiego i Konstantego Kalinowskiego. Ceremonia odbędzie się wiosną 2019 roku na cmentarzu na Rossie. Prochy bohaterów powstania spoczną w centralnej kaplicy.
WYG
Źródło: Kancelaria premiera Litwy; MKiDZN RP; Ambasada RP w Wilnie
Fot: Kancelaria premiera RL; Ambasada RP w Wilnie
