W Augustowie odbyło się posiedzenie Rady Gospodarki Wodnej Regionu Wodnego Środkowej Wisły w Warszawie, której członkowie dyskutowali o potrzebach, możliwościach, szansach i zagrożeń w rozwoju Kanału Augustowskiego.
Na zaproszenie burmistrza Augustowa Wojciecha Walulika, Rada przyjechała do Augustowa, by bliżej zapoznać się ze specyfiką i barierami w rozwoju turystyki w strefie Kanału Augustowskiego.
Rada Gospodarki Wodnej Regionu Wodnego Środkowej Wisły została powołana do opiniowania projektów podejmowanych przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie, który jest odpowiedzialny za utrzymanie i konserwację Kanału Augustowskiego
Andrzej Gniedziejko, prezes Augustowskiej Organizacji Turystycznej zaapelował, aby samorząd miasta Augustowa zmierzał w swoich działaniach promocyjnych do tego, by Kanał Augustowski dla Augustowa był tym, czym jest Kopalnia Soli dla Wieliczki. Gniedziejko podkreślił, że Kanał Augustowski jest wielowymiarowym produktem turystycznym, dzięki temu, że łączy szlak wodny ze szlakiem rowerowym, konnym i pieszym, a dodatkowo zwiedzać go można przez kilka dni. Wszystko to sprawia, że Kanał Augustowski posiada ogromny potencjał rozwojowy.
Z Augustowa do Windawy
Dr Maciej Ambrosiewicz, kierownik Muzeum Wigier i znany ekspert w sprawach Kanału Augustowskiego poddał pod dyskusję koncepcję dalszego rozwijania transgranicznego produktu turystycznego, jakim jest Kanał Augustowski, jednak rozumianego w znacznie szerszej perspektywie – jako drogi wodnej od Wisły do Windawy, która prowadzi przez niezwykle atrakcyjne przyrodniczo otoczenie.
Windawa (łot. Ventspils, niem. Windau) – miasto na Łotwie, położone nad Morzem Bałtyckim, u ujścia rzeki Windawy (Venty), w zachodniej części Kurlandii, duży niezamarzający port przeładunkowy (głównie paliwa i surowce mineralne z Rosji) oraz pasażerski (połączenia z Lubeką, Rostockiem, Karlshamn, Nynäshamn oraz wyspą Saaremaa), posiada międzynarodowy port lotniczy, ośrodek akademicki, turystyczny i sportowy (łotewskie centrum olimpijskie).
Rzeczywiście, teoretycznie, po przepłynięciu Kanału Augustowskiego można popłynąć dalej rzeką Niemnem aż do Bałtyku. Niemen (Nemunas) ma długość 937 km. Wypływa z okolic Mińska, a uchodzi do Morza Bałtyckiego, a konkretnie do Zalewu Kurońskiego.
Litwa i Białoruś mają nawet zamiar otworzyć regularne rejsy statkiem po Niemnie. Plany połączenia rzecznego były omawiane już w maju 2016 roku w Wilnie podczas spotkania litewsko-białoruskiej grupy roboczej do współpracy w dziedzinie transportu i tranzytu.
Jak powiedział wiceminister transportu i komunikacji Białorusi Aleksej Awramenka po spotkaniu grupy roboczej, po to, by urzeczywistnić pomysł, należy wprowadzić zmiany w umowie międzyrządowej zawartej pomiędzy Litwą i Białorusią, dotyczące żeglugi śródlądowej. Zmiany takie stworzą możliwość podróży drogą wodną nie tylko z Litwy na Białoruś, ale też do Polski i Łotwy.
Możliwości rozwoju żeglugi, przynajmniej na odcinku Niemna od granicy Białorusi do Birsztanas (litewskie uzdrowisko koło Preniai), zostały już omówione na spotkaniu przedstawicieli siedmiu samorządów Litwy - Olity i rejonu olickiego, Wareny, Łoździej, Druskiennik, Birsztanas i Prenai ze specjalistami Dyrekcji Wewnętrznych Dróg Wodnych.
Specjaliści zapewniają, że Niemen wyśmienicie nadaje się do spływów kajakowych, nie wiadomo jednak, czy mogą płynąć rzeką statki z głębokością zanurzenia 0,75 czy 1,2 metra.
Skoordynować działania
Podczas spotkania w Augustowie Wojciech Walulik, burmistrz Augustowa, podkreślał, jak duży potencjał drzemie we współpracy transgranicznej w zakresie promowania i wykorzystania Kanału Augustowskiego. Ogromną rolę w rozwijaniu transgranicznego produktu turystycznego, jakim jest Kanał Augustowski odgrywa otwarty niedawno, bezwizowy ruch turystyczny w strefie Parku Kanał Augustowski w obwodzie grodzieńskim, jak również poszerzone o ruch pieszy i rowerowy przejście graniczne Rudawka-Lesnaja.
Walulik zaznaczył, że strona białoruska jest bardzo otwarta na współpracę i również podejmuje wiele działań na rzecz rozwijania infrastruktury turystycznej w pobliżu Kanału Augustowskiego na swoim terenie. Burmistrz Augustowa dodał, że dla rozwoju infrastruktury po polskiej stronie niezbędne są pieniądze i sprzyjające regulacje prawne, które umożliwiłyby lepsze skoordynowanie działań wszystkich podmiotów działających w sferze Kanału Augustowskiego. Wojciech Walulik poddał pod dyskusję powołanie do życia odrębnej instytucji, która posiadałyby własne finansowanie i koordynowałaby wysiłki podejmowane przez samorządy, RZGW, Lasy Państwowe i prywatnych przedsiębiorców w zakresie rozwijania tego unikatowego szlaku wodnego.
Także Wiesław Gołaszewski, wójt Gminy Płaska zwracał uwagę na potrzebę koordynacji działań na Kanale Augustowskim. Wójt podkreślił, że istnieje ogromna potrzeba pozyskiwania przez samorządy i prywatnych przedsiębiorców zewnętrznych środków na sfinansowanie niezbędnych inwestycji na Kanale Augustowskim, które powinny pochodzić ze źródeł rządowych lub wojewódzkich.
Agnieszka Zyzało, prezes Podlaskiego Oddziału Polskiej Izby Turystycznej przedstawiła zebranym problemy, z jakimi borykają się operatorzy turystyczni świadczący swoje usługi na Kanale Augustowskim. Brakuje infrastruktury sanitarnej i technicznej, slipów czy marin, a nawet koszy na śmieci – to zupełnie podstawowe potrzeby branży turystycznej do rozwijania oferowanych turystom pakietów usług. Zyzało zaapelowała o współpracę wszystkich podmiotów działających w sferze Kanału Augustowskiego, co stanowi klucz do rozwoju szlaku Czarnej Hańczy i Kanału Augustowskiego – najpiękniejszego wodnego szlaku Polski.
Michał Podbielski, prezes Podlaskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej podkreślił, że turyści kupują emocje i wspomnienia. Na dobre wrażenie turysty związane z daną atrakcją składa się cały szereg doświadczeń, jakie turysta zdobywa podczas pobytu w danym miejscu. Kluczem do budowania pozytywnego wizerunku Kanału Augustowskiego jest współpraca szeregu podmiotów, działających w sferze turystyki: obiektów noclegowych, gastronomicznych, służb porządkowych, sprzedawców, śluzowych czy taksówkarzy.
Inwestycje
Krzysztof Czarniecki, kierownik Nadzoru Wodnego w Augustowie opowiedział zgromadzonym o inwestycjach przeprowadzonych na Kanale Augustowskim w ciągu ostatnich 10 lat. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej zainwestował ponad 80 mln zł w prace remontowe i konserwacyjne na śluzach w tym okresie. Roczne utrzymanie Kanału Augustowskiego (m.in. oznakowanie żeglugowe, konserwacja elementów drewnianych budowli hydrotechnicznych, roboty remontowe i utrzymaniowe budynków strażnic wodnych) to koszt ok. 800 tys. zł. Czarniecki dodał także, że w 2015 r. ponad 26 tys. jednostek pływających dokonało ponad 8,3 tys. śluzowań na Kanale Augustowskim.
Małgorzata Moś, zastępca dyrektora RZGW w Warszawie podkreśliła, że RZGW stale zabiega o środki finansowe na dalsze remonty i prace konserwacyjne na Kanale Augustowskim. Zaplanowane do realizacji są jeszcze remonty na śluzach: Dębowo, Białobrzegi i Augustów, jednak wszystko uzależnione jest od pozyskania dodatkowego finansowania na te prace.
Andrzej Gołembiewski, zastępca dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, przedstawiając działania Lasów Państwowych w obrębie Kanału Augustowskiego, zaprezentował założenia projektu o wartości 2,6 mln zł, na który ubiega się o finansowanie z Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020. W ramach projektu zaplanowane są m.in. konkretne działania infrastrukturalne na terenie Nadleśnictw Augustów, Płaska i Pomorze, w tym: budowa sieci wodno-kanalizacyjnej, remont 11 km dróg dojazdowych, budowa małej infrastruktury turystycznej, lepsze oznakowanie tras turystycznych, stworzenie stałych miejsc wypoczynku.
Apel do rządu
Rada Gospodarki Wodnej poparła inicjatywę wpisania Szlaku im. Króla Stefana Batorego (którego ważnym elementem jest szlak Kanału Augustowskiego) na listę projektów innowacyjnych, które powinny być realizowane priorytetowo przez Rząd RP. Przyjęła też uchwałę, w której popiera dalsze działania RZGW w zakresie remontowania i utrzymania Kanału Augustowskiego przy prowadzeniu konsultacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami przed podjęciem inwestycji.
Historia Kanału Augustowskiego
Kanał Augustowski to niezwykły zabytek architektury hydrologicznej I połowy XIX wieku. Jego budowa była odpowiedzią na wprowadzenie przez Prusy w 1823 r. wysokiego cła na tranzyt towarów z Rosji i miała nie tylko spowodować uniezależnienie od tego tranzytu, lecz także zadać cios bogacącym się na handlu ze Wschodem ówczesnym portowym miastom pruskim takim, jak: Gdańsk, Elbląg, Królewiec i Memla (Kłajpeda). Groźba ta okazała się na tyle skuteczna, że już w 1825 r. pruskie opłaty celne stały się symboliczne. Rozpoczętej w lipcu 1824 r. budowy jednak nie przerwano i w ciągu kilku lat doprowadzono do końca.
Koszt Kanału przekroczył czternaście milionów ówczesnych złotych polskich.
Przy budowie pracowało w okresach najintensywniejszych prac 6-7 tysięcy osób. Byli to ludzie różnych narodowości oraz okoliczni chłopi, którzy za pracę przy Kanale otrzymywali wolność (stąd np. nazwa jednej ze śluz Swoboda).
Nowy szlak wodny połączył Wisłę przez Biebrzę, jeziora Puszczy Augustowskiej i Czarną Hańczę oraz system kanałów i śluz z Niemnem. Na kanale wybudowano 18 śluz, z czego 14 znajduje się na terytorium Polski, jedna w pasie granicznym i 3 na terenie Białorusi.
Już w połowie XIX w. zwrócono uwagę na jego walory krajoznawcze. Pierwsze masowe imprezy turystyczne wzdłuż kanału zaczęła organizować w 1905 r. Polska Wspólnota Krajoznawcza. Kanał został częściowo zniszczony podczas I wojny światowej.
Po II wojnie światowej 80 km kanału pozostało w Polsce, 22 znalazło się na terenie Białorusi. W 1979 r. decyzją wojewody suwalskiego Kanał Augustowski na całej swej długości został wpisany do rejestru zabytków. Ponadto, jako uznany zabytek w skali europejskiej, kandyduje do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Długo trwało po wojnie, po obu stronach granicy, jego odbudowywane, rewaloryzowanie i udostępnianie do celów turystycznych.
W marcu 1992 r. przedstawiciele rządów i władz terytorialnych Polski, Litwy, Estonii, Białorusi i Ukrainy podpisali tzw. Deklarację Wigierską o współpracy i wzmożeniu wysiłków zmierzających do ochrony zasobów przyrodniczych tego regionu Europy. Deklaracja ta obligowała Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ministra Ochrony Środowiska Republiki Białoruś do podjęcia prac zmierzających do odbudowy Kanału Augustowskiego tak, aby w przyszłości mógł on spełniać rolę drogi wodnej dla uprawiania turystyki. Pojawił się więc wyraźny, zgodny impuls polityczny dla ożywienia Kanału. Pomimo tego i odbywających się w wyniku powyższej deklaracji spotkań specjalistów polskich i białoruskich, a także szeregu inicjatyw strony polskiej, dopiero po trzynastu latach od spotkania wigierskiego, podpisane zostało w dniu 8 czerwca 2005 Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi w sprawie rekonstrukcji granicznego odcinka Kanału.
WYG
Źródła: UM Augustów; lzinios.lt
