„Kto dziewczynków ładnych szuka, niechaj idzie na Kaziuka” - głosi stare ludowe porzekadło z Wileńszczyzny.
Od ponad 400 lat tradycją polską utrzymywaną przez mieszkańców Wilna i Wileńszczyzny oraz innych miast na terenie Litwy, a po 1991 roku także w niektórych regionach Polski, w tym i naszym, są jarmarki odpustowe tzw. „KAZIUKI” w dzień patrona Litwy a wcześniej Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Św. Kazimierza, zmarłego 4 marca 1484 roku w Grodnie niespełna 26-letniego królewicza, niedoszłego następcy tronu po Kazimierzu Jagiellończyku.
XVIII KAZIUK SUWALSKI odbędzie się 5 marca 2017 roku, jak zwykle przy ul. Patli i fragmentu ul. Witosa, w godz. 10.00-15.00
Podobnie jak w Wilnie, gdzie główny historyczny jarmark od ponad 400 lat funkcjonuje obok kościoła Świętego Kazimierza, również w Suwałkach organizowany jest przy parafii pod wezwaniem św. Kazimierza Królewicza.
Dzięki staraniom organizatorów – Suwalskiego Ośrodka Kultury działającego wspólnie z parafią pw. św. Kazimierza - udaje się zachować historyczną ciągłość kulturową Kaziuka Suwalskiego, który podobnie jak jego pierwowzór, Kaziuk Wileński, zmienia charakter w zależności od terminu, w jakim się odbywa. Gdy odpust kazimierski przypada w karnawale – impreza ma charakter ludyczny, jeśli w Wielkim Poście – refleksyjny.
Tradycyjnie na kiermaszu można będzie kupić rękodzieło ludowe zarówno z Suwalszczyzny, jak i będące dziełem litewskich twórców, specjalnie na ten dzień zapraszanych do Suwałk. Ulice Patli i fragment Witosa w pobliżu kościoła zapełnią się kolorowymi kramami, na których prezentowane będą autentyczne dzieła sztuki ludowej.
Urzekająca ręcznie wykonane ceramika ludowa, wyroby plecione i wyczarowane przez zręczne ręce z drewna, cieszące oczy kolorowe wałki podwileńskich palm wielkanocnych, różnobarwne pisanki pieczołowicie zdobione wzorami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie czy artystyczne kowalstwo ludowe to tylko część „egzotyki” stwarzającej wyjątkowy nastrój i niepowtarzalny klimat tego święta. Uczestnicy Kaziuka Suwalskiego cenią sobie również możliwość zakupu apetycznych „prawie smorgońskich” obwarzanek oraz kaziukowych serc z piernika z sentencjami. Wielbiciele smacznego jadła znajdą na straganach przygotowane tradycyjnymi metodami smakowite wędliny, pieczywo, smalec i inne specjały.
W trakcie każdego suwalskiego Kaziuka prezentowane są także pieśni wielkopostne i do św. Kazimierza Królewicza w wykonaniu lokalnych zespołów śpiewaczych.
Jarmark Kaziukowy w Wilnie
Tegoroczny Jarmark Kaziukowy, który w tym roku obchodzi swoją 414. rocznicę, odbędzie się w Wilnie dniach 3-5 marca. Z tej okazji powstanie moneta okolicznościowa, wykonana przez Rytasa Jonasa Belevičiusa, która stanie się symbolem tegorocznego święta. Będzie to pieniądz o nietradycyjnym nominale – 1,5 euro, wykonany ze stopu niklu i wybity w 25 tys. egzemplarzy. Powstanie także kolorowa srebrna moneta o nominale 5 euro, wybita w 2 tys. egzemplarzy.
Oficjalna ceremonia otwarcia Kaziuka - w piątek, 3 marca o godz. 15.00 przy dzwonnicy katedry.
Współcześnie to trzydniowy kiermasz odbywający się w centrum miasta Wilna. Na straganach prezentowany jest dorobek twórczości ludowej; w kilku miejscach można obejrzeć występy zespołów ludowych. A przede wszystkim, co jest dużą atrakcją – można kupić wspaniałe palmy wielkanocne oraz posmakować tradycyjne potrawy litewskie.
„Wilnianie i goście miasta, którzy co roku przybywają na jarmark kaziukowy, chcą zobaczyć coś nowego i ciekawego, toteż w tym roku tradycyjne rzemiosła połączą się ze współczesnymi tendencjami. Będzie można nabyć nie tylko drewniane łyżki, lecz także wyroby młodych litewskich projektantów, spróbować nie tylko litewskiej kuchni, ale też smakołyków z zagranicy, znaleźć rozrywki dla całej rodziny" - zapowiada organizator wileńskiego Kaziuka Vytenis Urba.
Nieodłącznym elementem Jarmarku Kaziukowego są palmy wileńskie - wałeczki uwite z suchych kwiatów w kolorze naturalnym lub z kwiatów farbowanych, przypominające zwinięty kolorowy kobierzec z pióropuszem - tradycyjny symbol Niedzieli Palmowej.
Kiermasz Kaziukowy zaliczany jest do największych i najbardziej autentycznych kiermaszów w krajach bałtyckich. Według organizatorów, w tym roku w Kiermaszu wezmą udział przedstawiciele szesnastu państw, a ogólna liczna uczestników zagranicznych przekroczy 600. Kiermasz Kaziukowy na wileńskiej Starówce rozciągnie się na odległości około 17 kilometrów.
Po raz pierwszy do Kiermaszu Kaziukowego dołączy również archidiecezja wileńska - zorganizuje święto św. Kazimierza, patrona jarmarku.
W pierwszym dniu kiermaszu, 3 marca, w Katedrze wileńskiej odbędzie się koncert - "Msza Koronacyjna" W. A. Mozarta z udziałem chóru młodzieżowego katedry i chóru "Ąžuoliukas". Chętni będą mogli się wybrać również na Noc Królewską.
W sobotę, 4 marca odbędą się programy edukacyjne i wycieczki w Muzeum Dziedzictwa Sakralnego, w niedzielę, 5 marca natomiast jarmark zwieńczy msza św. w katedrze. Tego dnia na placu Katedralnym czynne będą stoiska kongregacji zakonnych i wspólnot działających przy katedrze.
W trakcie trwania kiermaszu odbędą się koncerty na placach Katedralnym i Ratuszowym oraz na specjalnych scenach przy Litewskiej Akademii Muzyki i Teatry, Litewskim Narodowym Teatrze Dramatycznym i Państwowym Wileńskim Teatrze Małym.
Na placu Katedralnym zorganizowane zostaną zajęcia dla dzieci - zabawy edukacyjne, warsztaty twórcze, szkółka średniowieczna, wystawa królików i wiele, wiele innych zajęć.
W tym roku po raz pierwszy zostanie zorganizowana Aleja Designu - u zbiegu ulic Šventaragio i Pilies litewscy projektanci i twórcy przedstawią swoje najnowsze kolekcje i wyroby.
Organizatorzy jarmarku zapraszają w tym roku do inteligentnego podróżowania i, jak twierdzą, do zamówienia "po pańsku" samochodu za pośrednictwem aplikacji "Uber". Dla tych, którzy będą podróżowali z "Uberem" po raz pierwszy, podróż na Kiermasz Kaziukowy będzie bezpłatna. Na mapie kiermaszu oznakowane zostaną specjalne miejsca, w których partnerzy "Uber" - kierowcy będą mogli zabrać i zostawić klientów.
W okolicach placu Łukiskiego rzeźbiarz w drewnie Virgilijus Vaičiūnas będzie chciał pobić rekord - największego drewniaka (lit. klumpė) na Litwie. "Będę pracował tyle, ile będzie potrzeba, bym stworzył autentyczną parę litewskich drewniaków o wysokości ponad 2 metrów. Lubię wyzwania!" - zapowiada. Co prawda, do pracy przystąpi na kilka dni przed rozpoczęciem kiermaszu. Jak twierdzi, jeżeli warunki pogodowe będą sprzyjające, rekord można będzie zarejestrować już w drugim dniu jarmarku - w sobotę.
Jak w roku ubiegłym, na Kaziuka można się będzie wybrać bez gotówki. Na wielu stoiskach organizatorzy zapewnią możliwość płacenia kartą bankową
Historia „Kaziuków”
Każdego roku, w pierwszych dniach marca, w Wilnie, ulice Starego Miasta pełne są zgiełku i zabawy. To za sprawą królewicza Kazimierza. I tak od 1604 roku, w dzień śmierci kanonizowanego królewicza Polski Litwy, Kazimierza ( 1458 – 1484), odkąd tylko został patronem Polski i Litwy, w Wilnie odbywają się uroczyste, teatralizowane procesje, organizowane są „kaziukowe” odpusty i jarmarki. Kanonizacja odbyła się, co prawda w 1521 roku, ale ówczesna poczta kursowała nie szybkiej od dzisiejszej, więc dokumenty na daleką Litwę dotarły dopiero po latach.
W 1827 r. kupcy wileńscy otrzymali przywilej organizowania trzydniowego jarmarku św. Kazimierza. Zawsze ulicami stolicy idzie długi pochód przebierańców, kuglarzy, który od 1901 roku otwiera po dzień dzisiejszy sam… Kazimierz Jagiellończyk, król Polski i Litwy.
Co prawda raczył on panować w latach dosyć odległych, bo od października 1458 roku do 4 marca 1484 roku, ale właśnie osoba pobożnego i lubianego króla zainspirowała ludność po jego śmierci, gdy tylko został patronem Polski i Litwy, do organizowania,,kaziukowych” odpustów i jarmarków w dniu imienin Kazimierza. W jego postać wciela się co roku jakiś wilnianin. Obecnie są już nie tylko pochody, ale i kiermasze sztuki i rękodzieła ludowego, w tym szczególnie związanych z obrzędami wielkanocnymi oraz przesileniem zimowo-wiosennym.
„Czy deszcz, czy słota, czy pogoda złota, warto pamiętać, że trud to niewielki, a Kaziuk koi smutek wszelki...”- głosi jedno z porzekadeł, a drugie dodaje:, „kto dziewczynków ładnych szuka, niechaj idzie na Kaziuka”! Jarmark Kaziukowy w Wilnie ściąga co roku nawet tysiące zwiedzających.
Stare przysłowie powiada, że,,na Kazimierza zima do morza zmierza”. Różnie z tym bywa, akurat w tym rok „zmierza”.
Kiedyś wileńskie jarmarki kaziukowe trwały kilkanaście dni. Teraz skrócono do kilku. Obecnie są to już nie tylko pochody, ale i kiermasze sztuki i rękodzieła ludowego, w tym szczególnie związanych z obrzędami wielkanocnymi oraz przesileniem zimowo-wiosennym.
Dawniej idea jarmarku była prosta. Można tu było kupić wszystko to, co w czasie długich zimowych tygodni wytworzyli okoliczni mieszkańcy, rzemieślnicy, ale też próbujący nieco dorobić chłopi. Od niezbędnych najprostszych narzędzi rolniczych, poprzez meble, odzież, po przedmioty zbytku, czyli zabawki i ozdoby. Zjeżdżały furmanki po brzegi załadowane obwarzankami.
Na przestrzeni ponad 400 już lat historii kaziukowych jarmarków, różnie wyglądały ich losy. Historia Kaziuka jest taka jak historia Polski i Wilna. Huczne, wesołe, ale przecież też religijne święto raziło kolejne władze okupacyjne. Podupadłe nieco w okresie zaborów, podźwignięte zostało po odzyskaniu niepodległości. Promotorem święta był m. in. wojewoda wileński Władysław Raczkiewicz (późniejszy prezydent Polski na emigracji). Najgorszy okres to lata II wojny światowej i włączenie Wilna do ZSRR. Po powstaniu niepodległej Litwy dla Kaziuka przyszły lepsze czasy. W ciągu ostatnich kilkunastu lat święto nie tylko odzyskało swój dawny blask, ale też rozwinęło się w dużo większe.
Ostatnio Kaziuki stały się popularne również w innych miastach Litwy, a także poza granicami kraju np. w Grodnie na Białorusi. W Polsce są organizowane w Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Mrągowie, Ełku, Białymstoku, no i oczywiście Suwałkach.
WYG
Źródła: Wilnoteka,lt; zw.lt; 15min.lt; SOK
