W grudniu będzie gotowy wspólny raport, a do końca września zostanie podpisane porozumienie w sprawie podręczników w polskich szkołach na Litwie i litewskich w Polsce. Premier Litwy apeluje o pomoc w utworzeniu w Suwałkach litewskiego Centrum Oświaty i Kultury
W piątek, 31 sierpnia dwudniową wizytę na Litwie rozpoczęła minister edukacji narodowej Anna Zalewska. Towarzyszy jej wiceminister spraw zagranicznych Andrzej Papierz. Jednym z pierwszych punktów programu było spotkanie przedstawicielami środowisk polskiej oświaty na Litwie. Następnie rozmowy z minister oświaty i nauki Jurgitą Petrauskienė. Po południu polska delegacja została przyjęta przez premiera Litwy Sauliusa Skvernelisa.
Społeczność polską na Litwie reprezentowali urzędnicy oświatowi z samorządów: miasta Wilna, rejonów trockiego, wileńskiego i solecznickiego, dyrektorzy szkół na Wileńszczyźnie, działacze społeczni, zajmujący się kwestiami oświaty, w tym przedstawiciele Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna” i Forum Rodziców Szkół Polskich na Litwie.
Natomiast, oprócz minister Anny Zalewskiej i wiceministra Andrzeja Papierza udział w spotkaniu wzięli prezes Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie Mikołaj Falkowski i wiceprezes Fundacji Rafał Dzięciołowski, przedstawiciele Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, a także przedstawiciele Ambasady RP na Litwie na czele z ambasador Urszulą Doroszewską.
- Zostały poruszone takie tematy, jak problem z egzaminami języka litewskiego i polskiego, problem z podręcznikami pomocy naukowej, problem przygotowania nauczycieli. Były to dominujące kwestie spotkania – powiedział w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Adam Błaszkiewicz, dyrektor Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie.
Podobnie wyrażał się po spotkaniu w Radiu Znad Willi dyrektor Liceum im. Adama Mickiewicza w Wilnie Czesław Dawidowicz. - Zostały poruszone główne problemy szkolnictwa polskiego na Litwie – uwzględnienie wyniku egzaminu maturalnego z języka polskiego podczas rekrutacji na studia, pogarszające się wyniki egzaminu maturalnego z języka litewskiego i zmiana metodyki nauczania języka państwowego w szkołach mniejszości narodowych, kwestia podręczników dla szkół polskich oraz problem kształcenia nauczycieli.
- Trudno mówić dzisiaj o zmianie egzaminu, ale nie może być tak, że język litewski jest przeszkodą dla zdolnych uczniów przy wstępowaniu na studia inżynieryjne, medyczne. Podejście do języka litewskiego powinno być zdroworozsądkowe, nie pomniejszając jego wagi. Występowałbym za podwójnym egzaminem – czy to państwowym, czy wstępnym – w zależności od tego, czy osoba wybiera się na studia filologiczne czy jakiekolwiek inne. W pierwszym przypadku potrzebna jest głęboka znajomość literatury, kultury narodu, w drugim warto położyć nacisk na komunikację, zrozumienie tekstu, umiejętność posługiwania się językiem. Nie jest jednak normalne, że uczeń ma 100 punktów z matematyki, a 20 z litewskiego, i to zamyka mu drogę na studia – komentował prezes Macierzy Szkolnej Józef Kwiatkowski.
Eksperci opracują wytyczne, premierzy otrzymają raport
Po spotkaniu z litewską minister oświaty, w oświadczenia dla prasy, minister edukacji RP Anna Zalewska powiedziała m.in., że ze swoją odpowiedniczką w litewskim rządzie rozmawiano zarówno o problemach polskiej oświaty na Litwie, jak i litewskiej w Polsce. Zauważyła, że eksperci z obu resortów pracują m.in. w sprawie podręczników, czy matury z języka polskiego na Litwie. Powołana zostanie międzyresortowa grupa robocza, której zadaniem będzie opracowanie i przedstawienie do końca 2018 r. analizy sytuacji szkolnictwa obu mniejszości w zakresie podręczników, podstaw programowych i uwzględnienia wyniku egzaminu z języka polskiego na maturze.
Ministrowie edukacji obu krajów zgodzili się, że do grudnia eksperci z Polski i Litwy muszą przygotować odpowiednie rozwiązania dotyczące problemów w polskiej oświacie na Litwie i litewskiej w Polsce – oświadczyła Anna Zalewska.
Poza tym, obu premierom zostanie przedłożony roboczy raport w związku z planowanym na 5 września ich spotkaniem podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy.
Ze spraw załatwionych po wcześniejszych wizytach i spotkaniach premierów obu krajów można wymienić m.in. deklarację, że na Litwie zostaną zachowane studia polonistyczne oraz przygotowujące nauczycieli do szkół z polskim językiem nauczania – zapewniał w marcu, w Wilnie, premier Saulius Skvernelis marszałka Senatu RP Stanisława Karczewskiego.
- Premier (...) zapewnił polską delegację, że na Litwie zostaną zachowane studia polonistyki oraz studia przygotowujące nauczycieli wykładających w języku polskim. Te ostatnie zostaną przeniesione z Litewskiego Uniwersytetu Nauk Edukacyjnych na Uniwersytet Wileński – poinformowało Centrum Informacyjne Senatu – mówił po spotkaniu marszałek Senatu RP.
Premier Litwy: Litwa jest otwarta na dialog we wszystkich kwestiach
Premier Saulius Skvernelis podczas spotkania z Anną Zalewską omówił perspektywy dalszej współpracy w zakresie edukacji, a także możliwości utworzenia w Suwałkach litewskiego Centrum Oświaty i Kultury.
Premier, odnosząc się do oświaty polskiej na Litwie, po raz kolejny zauważył, że dzieci z polskich rodzin mają zapewnioną możliwość nauki (nie tylko języka, ale i prawie wszystkich przedmiotów) w swym ojczystym języku od przedszkola do wyższe studia.
- Litwa posiada największą polską sieć polskich szkół poza za granicą Rzeczypospolitej Polskiej Szkoły uczące w języku mniejszości narodowych otrzymują o 20 proc. wyższe finansowanie - powiedział S. Skvernelis.
Przypomnijmy, że podczas wizyty premiera Litwy Sauliusa Skvernelisa 15 sierpnia na Sejneńszczyźnie i Suwałkach przedstawiciele litewskich organizacji, placówek oświatowych i kulturalnych, prosili go m.in. o pomoc w utrzymaniu pozostałej, już niewielkiej (cztery szkoły), sieci szkół litewskich na Sejneńszczyźnie. Zwracano uwagę na niedostatek podręczników w języku litewskim.
Konieczna dwujęzyczność
Polska minister edukacji była zadowolona ze spotkań. - Wnioski są bardzo konkretne i strategiczne. Po pierwsze, spotkaliśmy się nie tylko z minister oświaty, ale również z premierem, ponieważ przygotowujemy się do spotkania premierów Litwy i Rzeczypospolitej w Krynicy. Gospodarka, stosunki polityczne, wzajemne relacje parlamentarne układają się bardzo dobrze. Edukacja jest tym miejscem, gdzie jest sporo do zrobienia. Z panią minister postanowiliśmy, że nie będziemy sporządzać wielkich dokumentów, a po prostu będziemy wykonywać pracę. Do końca września będzie podpisane porozumienie w sprawie podręczników. Pracują już w tej sprawie Ośrodek Rozwoju Edukacji oraz Centrum Rozwoju Edukacji na Litwie. To dotyczy zarówno strony polskiej, jak i litewskiej. Pamiętajmy, że w XXI w. dzieci polskie i litewskie to są dzieci dwujęzyczne. Więc zupełnie trzeba je inaczej uczyć. Oprócz tego, do końca tego roku mamy razem z panią minister oświaty i nauki przedstawić konkretne daty i konkretne działania – podkreśliła minister Anna Zalewska.
Minister poinformowała, że jednym z podstawowych celów współpracy polsko-litewskiej w dziedzinie edukacji ma być polepszenie jakości nauki języka litewskiego w polskich szkołach na Litwie.:- Rozmawiamy o tym, żeby była jakość nauczania języka litewskiego. Zależy nam, aby Polacy doskonale mówili po litewsku. Stąd będą rozważania tego, w jaki sposób jest nauczany język litewski i jednocześnie, jak rozkładają się godziny i jakie są podręczniki. To jest najważniejsze. Nie musimy obniżać poziomu. To, co w tej chwili jest konieczne, to co najmniej dwujęzyczność – zaznaczyła Anna Zalewska.
Sprawa litewskiego Centrum Oświaty i Kultury w Suwałkach
Premier zwrócił się do polskiej delegacji z prośbą o poparcie idei utworzenia w Suwałkach litewskiego Centrum Kultury Omówiono podczas spotkania również sprawę utworzenia na litewskiego przedszkola (na początku grupy przedszkolnej) w Suwałkach. Zapewniał też, że rząd Litwy dołoży się do finansowania takiego Centrum i przedszkola.
Jak podkreślają przedstawiciele mniejszości litewskiej, utworzenie w Suwałkach litewskiego przedszkola, a potem Centrum Litewskiej Oświaty i Kultury, nie spowoduje dodatkowych obciążeń finansowych ani samorządowego, ani rządowego budżetu. Obecnie dzieci z litewskich rodzin chodzą już do różnych samorządowych przedszkoli w mieście, uczą się w samorządowych szkołach. Po otwarciu litewskojęzycznej placówki, byłyby w jednym miejscu. Jak wiadomo, w Polsce obowiązuje „koszyk” ucznia, a dotacja oświatowa idzie za nim, w tym i za przedszkolakiem. Na realizację wychowania przedszkolnego samorządy otrzymują z budżetu państwa wsparcie – w formie dotacji celowej na dofinansowanie zadań z zakresu wychowania przedszkolnego – tzw. dotację przedszkolną.
Prawo oświatowe daje także jednostkom samorządu terytorialnego możliwość wspierania niepublicznych przedszkoli, na warunkach ustalonych przez jednostkę samorządu terytorialnego – w granicach określonych przepisami prawa oświatowego.
- Gdyby powstało Centrum, byłaby możliwość spotkań suwalskich Litwinów, wzmacniania wspólnoty, organizowania przedsięwzięć kulturalnych, zajęć pozalekcyjnych. Myślę, że będzie miejscem nie tylko dla Litwinów, ale i mieszkańców Suwałk, chętnych poznać kulturę litewską, wziąć udział w imprezach – wyjaśniał po sierpniowej wizycie w Suwałkach litewskim mediom cel przedsięwzięcia premier Litwy.
Wacław Stankiewicz, Konsul RL w Sejnach, mówił wcześniej, że Litewskie Centrum Kultury i Edukacji będzie mogło funkcjonować i zarabiać na swojej działalności, tak, jak robi to Dom Kultury Litewskiej w Sejnach. Jego budynek należy do Fundacji „Lietuvių namai”, w której członkami rady są przedstawiciele różnych litewskich organizacji i resortów rządowych, w tym Ministerstwa Nauki i Oświaty, Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Ministerstwa Kultury Republiki Litewskiej.
Zarówno litewski rząd, jak i litewskie organizacje zastanawiają się jeszcze też nad tym, czy lepiej dla litewskiej wspólnoty byłoby wynajęcie od miasta budynku, czy raczej kupno działki, na której zbudowano by Centrum.
Polski „Bon pierwszaka”
W sobotę, 1 września 2018 r., o godz. 10.00, w Domu Kultury Polskiej w Wilnie oraz w Gimnazjum im. J. Śniadeckiego w Solecznikach o godz. 14.00 odbędzie się natomiast uroczysta inauguracja III edycji projektu „Bon Pierwszaka – Litwa”.
Podczas uroczystości Anna Zalewska, minister edukacji narodowej, Andrzej Papierz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych oraz Jakub Kowalski, szef Kancelarii Senatu RP przekażą uczniom klas pierwszych z polskich szkół w Wilnie i Solecznikach oraz w rejonach wileńskim, trockim i solecznickim wyprawki szkolne zakupione przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie” ze środków finansowych otrzymanych w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą w 2018 roku.
W związku z rozpoczynającym się wkrótce nowym rokiem szkolnym, z Polski do Wilna dotarło blisko tysiąc plecaków z pełnym wyposażeniem. Otrzymają je wszyscy uczniowie, którzy we wrześniu rozpoczną naukę w klasach pierwszych w polskich szkołach na Litwie.
Dodatkowo w ramach dotacji Senatu RP przekazanej Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” po 1 września 2018 roku każdy uczeń klasy pierwszej otrzyma stypendium finansowe przeznaczone na realizację potrzeb edukacyjnych.
Ponadto każda szkoła polska na Litwie otrzyma pakiet edukacyjny ufundowany przez Fundację Wolne Dźwięki, która jest partnerem Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” w tegorocznej edycji projektu Bon Pierwszaka – Litwa.
Wszyscy pierwszoklasiści otrzymają także okolicznościowe upominki ufundowane przez Instytut Pamięci Narodowej.
…i litewskie gimbusy
Natomiast litewski rząd zafundował szkołom 157 autobusów szkolnych, które będą przekazywane szkołom w trzech etapach. 50 pojazdów trafiło w piątek, 31.08.b r., do placówek edukacyjnych podczas uroczystości na placu Katedralnym, kolejne szkoły otrzymają je we wrześniu i listopadzie. Nowymi żółtymi busami mogą cieszyć się także trzy polskie szkoły: Szkoła Podstawowa z Duksztach (rejon wileński) oraz gimnazja w Trokach i Grzegorzewie.
Najwięcej autobusów szkolnych pozostaje w gestii Samorządu Rejonu Wileńskiego, który łącznie z otrzymanymi w piątek, ma ich już 41, w tym 19 żółtych. Pozostałe 22 zostało zakupionych z innych środków.
Mniej uczniów w szkołach
Na Litwie nowy rok szkolny rozpocznie około 323,6 tys. uczniów. To o 3 tys. mniej niż przed rokiem. Te dane podczas piątkowej konferencji prasowej przedstawiła minister oświaty i nauki Jurgita Petrauskienė.
Jak powiedział w wywiadzie dla Radia Wilno Józef Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie, obecnie do polskich klas uczęszcza 11,5 tys. uczniów. „W ciągu ostatnich 9 lat do pierwszych klas przychodzi taka sama liczba uczniów – od 990 do 1040” – powiedział Kwiatkowski. Dodał, że w ciągu ostatnich dwóch lat do polskich szkół przychodzi ok. 990 pierwszoklasistów.
W Polsce są tylko cztery litewskie szkoły, o połowę mniej niż przed dekadą, a uczy się w nich niewiele ponad 400 uczniów. Nie tak dawno było ich ok. 900.
WYG
Źródła: Kancelaria Premiera Litwy; Ministerstwo Oświaty i Nauki RL; Ambasada RP w Wilnie; Kurier Wileński; zw.lt; L24.lt; Wilnoteka.lt;
Na fot:
1. Spotkanie polskiej delegacji z premierem Litwy.Fot. Kancelaria Premiera RL
2.Minister Anna Zalewska i minister oświaty i nauki RL Jurgita Petrauskienė. Fot. Ambasada RP w Wilnie
