Corocznie w krajach Unii Europejskiej obchodzony jest Europejski Dzień Współpracy (European Cooperation Day), którego celem jest pokazanie osiągnięć europejskich regionów i państw współpracujących ponad granicami narodowymi. Stanowi także okazję do zaprezentowania projektów, które zostały zrealizowane ze środków europejskich.
Obchody, organizowane w ramach Programu Współpracy Interreg V-A Litwa-Polska, z okazji Europejskiego Dnia Współpracy, odbędą się 15 września w Puńsku wraz z lokalną społecznością i gośćmi z Litwy.
Uczestników powitają Anna Naszkiewicz – wicemarszałek Województwa Podlaskiego oraz Witold Liszkowski – wójt Gminy Puńsk. Organizatorzy przewidują szereg atrakcji na terenie Skansenu w Puńsku, m.in. pokaz programu „Szlak lnu”, występy zespołów ludowych, pokazy wyrobu naczyń glinianych na kole garncarskim, wypieku gofrów na ogniu, zajęcia edukacyjne z pisania piórem i rysowania węglem oraz wiele innych.
Impreza rozpoczyna się o godzinie 11:00 w Muzeum Stara Plebania przy ul. Adama Mickiewicza 55 w Puńsku, a następnie kontynuowana będzie w puńskim Skansenie.
Program:
11:00 - Oficjalne powitanie gości przez Annę Naszkiewicz – wicemarszałek Województwa Podlaskiego i Witolda Liszkowskiego – wójta Gminy Puńsk w Muzeum Stara Plebania
11:00 - 12:00 Zwiedzanie wystawy „Len zdobi i ubiera” i wystawy „Historia Puńska w starych zdjęciach” w Muzeum Stara Plebania przy ul. Adama Mickiewicza 55.
12:15 - 13:00 Mecz koszykówki na boisku Orlik
12:15 - 13:15 Prezentacja programu „Szlak lnu” na terenie Skansenu.
W programie rwanie lnu, międlenie, tkanie krajek, tkanie na krosnach. Występy zespołów ludowych „Šalcinukas”, „Gimtine”, „Saulales”, „Alna”. Projekcja filmu „Droga lnu”.
13:15-14:00 Program artystyczny „Przedwojenne opowieści – Kazimiera Mielkus – punskowski inteligent” w wykonaniu zespołów ludowych „Gimtine”, „Saulales” i „Alna” na terenie Skansenu
Zakończenie programu artystycznego „polką Wójta” w wykonaniu zespołu „Alna”.
14:00 - 17:00 „Potańcówka u Wójta” na terenie Skansenu przy ul. Szkolnej 67 przy akompaniamencie lokalnych zespołów muzycznych „Klupme”, „TIK DU”, "Dzūkija" i kapeli z Druskiennik.
15:00 – 16:00 Zwiedzanie projektów zrealizowanych z funduszy europejskich
A jest co zwiedzać i podziwiać. Gmina Puńsk od lat przoduje w pozyskiwaniu unijnych pieniędzy na różne przedsięwzięcia inwestycyjne, kulturalne, oświatowe nie tylko w województwie podlaskim, ale i w kraju. Budżet gminy Puńsk oscyluje wokół 22 mln złotych, ale większość dochodów do subwencje, dotacje, fundusze UE.
Ponadto przez cały czas trwania imprezy na terenie Skansenu, wszyscy chętni będą mogli:
-obejrzeć wozy strażackie, zapoznać się z ich wyposażeniem, a nawet przymierzyć się do kierownicy samochodu strażackiego
- zajrzeć do Wioski Bajek i uczestniczyć w zajęciach edukacyjnych z pisania piórem
i rysowania węglem
- zasmakować gofrów pieczonych na ogniu
- obejrzeć pokaz wyrabiania naczyń glinianych na kole garncarskim
- kupić wyroby rękodzielnicze (biżuterię, naczynia gliniane)
- skosztować i zaopatrzyć się w lokalne smakołyki
Gmina Puńsk korzystała z unijnych funduszy jeszcze przed wejście Polski do UE.
Z programu Phare. m.in. przebudowano drogę gminną Trakiszki – Wołyńce – Buraki o dł. 3,69 km oraz drogę gminną Wiłkopedzie – Dziedziule o dł. 2,08 km. Z Programu ZPORR Przebudowano drogę gminną Smolany – Rejsztokiemie – Sejwy o dł.3 km.
W ramach Funduszy Małych Projektów Infrastrukturalnych, Program Współpracy Przygranicznej Phare modernizowano i rozbudowywano oczyszczalnię ścieków w Puńsku.
Projekty zrealizowane w ramach Programu SAPARD:
1. Modernizacja drogi gminnej Nowiniki – Żwikiele o dł.3,3 km. Program SAPARD.
2. Modernizacja drogi gminnej Puńsk – Kalinowo o dł.2,3 km. Program SAPARD.
3. Modernizacja drogi gminnej Wojtokiemie – Ogórki – Pełele o dł.5,5 km.
W 2015 r. zakończono realizacje inwestycji pt.: "Budowa elektrowni fotowoltaicznej Puńsk - 40KW na potrzeby własne".
Projekt „Budowa elektrowni fotowoltaicznej Puńsk- 40kW”, był dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013. Oś priorytetowa 5. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska. Działanie 5.2 Rozwój lokalnej infrastruktury ochrony środowiska.
Pod koniec 2016 roku zakończono remont 2016 szkoły podstawowej i gimnazjum w Puńsku. Ogólna wartość projektu wyniosła, 1.730.721,48 zł, a dofinansowanie z funduszy UE - 1.252.287,90 zł.
W szkole odnowiono elewację budynku, wymieniono okna, naprawiono instalacje, na dachu budynku zamontowano instalację fotowoltaiczną, wykonano szereg innych prac, dzięki czemu budynek stał się bardziej energooszczędny.
Samorząd gminny o pieniądze na ten cel z funduszy unijnych starał się przez, bagatela, dziewięć lat. Upór się opłacał. Ostatecznie otrzymał z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego dotację, która pokryła 75 proc. kosztów modernizacji.
Nieco wcześnie wyremontowano internat. Remontowano i modernizowano w minionych latach także ulice w osadzie Puńsk.
Remont ośrodka zdrowia, muzeum i skansenu, budowa dróg, wodociągów, kanalizacji, fotowoltaika - to tylko część najnowszych projektów, które gmina Puńsk realizuje z funduszy UE.
Zakończył się niedawno długo oczekiwany remont ośrodka zdrowia w Puńsku. Ośrodek, budowany przy dużym udziale społeczeństwa, został oddany do użytku pod koniec lat 80.ub. wieku i od tamtego czasu dokonywano tu tylko drobnych napraw.
Obecna modernizacja współfinansowana była z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Litwa – Polska. Puńsk, wraz z litewskim partnerem - uzdrowiskowym miasteczkiem Birštonas, realizuje unijny program pt. „Współpraca transgraniczna dla zdrowej starości i dobrobytu społecznego”.
W ramach projektu w Gminie Puńsk zaplanowano i wykonano następujące działania:
- Renowacja i modernizacja Samodzielnego Publicznego Gminnego Ośrodka Zdrowia w Puńsku
- zakup materiałów medycznych testowych
- Wspólne Przygraniczne Szkolenie Medyczne Specjalistów (3 dni)
- Wspólne Przygraniczne Szkolenie Interesariuszy Sektora Socjalnego (3 dni)
- Wspólne Transgraniczne Warsztaty Partnerskie Zdrowego Starzenia się (3 dni)
Odbyły się też dwie „białe niedziele”. Ostatnia, w Puńsku, miała miejsce 26 sierpnia br. Do dyspozycji uczestników było 5 specjalistów lekarzy: pulmonolog-alergolog, urolog, dermatolog, specjalista medycyny ogólnej, chirurg-onkolog oraz 4 asystentów z personelu medycznego.
Oba samorządy otrzymały na ten cel prawie milion euro, tj. 85 proc. kosztów.
W ramach programu Polska - Litwa strażacy z Puńska, z rejonu kowieńskiego oraz gminy Krasnopol realizują też wspólny projektu „Współpraca polsko-litewska w rozwoju służby ochotniczej w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej”. Realizacja projektu, finansowanego w 85 proc. ze środków unijnych, potrwa do 2019 roku. Jego łączny budżet wynosi 973 543,20 euro.
W ramach projektu w Gminie Puńsk wykonano następujące działania:
- szkolenie pilarzy i zakup sprzętu (piły łańcuchowej i uniformu ochronnego z hełmem)
- symulacja „katastrofy przyrodnicze” i techniczne
- demonstracja operacji ratowniczych
- zakupu wozu strażackiego z wyposażeniem
Projekt będzie realizowany do stycznia 2019 roku.
Z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 gmina Puńsk otrzymała ponadto w 2018 r. 1, 6 mln zł na budowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przebudową stacji uzdatniania wody i budową studni głębinowej w gminie. Zadanie zostało już zrealizowane. Dofinansowanie wyniosło 63.63% kosztów kwalifikowanych, czyli 1.620.812,00 zł. Przypomnijmy, że w kwietniu br. na terenie oczyszczalni ścieków w Puńsku dołożono instalacji fotowoltaicznej, zainstalowany został agregat oraz zasobnik – magazyn energii, który oddaje nadwyżki w nocy czy też pochmurne dni.
Wcześniej, w 2010 roku, gmina - też w ramach funduszy PROW- modernizowała swoją stację uzdatniania wody i remontowała sieć wodno- kanalizacyjną w Puńsku i Trakiszkach.
22 stycznia 2018 roku w Urzędzie Gminy w Puńsku odbyła się uroczysta ceremonia zakończenia modernizacji dwóch dróg na terenie gminy. Inwestycje zakończono pod koniec 2017 roku, a pieniądze pochodziły z UE z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W uroczystości uczestniczył m.in. członek zarządu województwa Bogdan Dyjuk.
Kosztem 1,7 mln złotych zmodernizowano ( położono asfalt) 5,5 km we wsi Boszke, zaś nieco ponad 2 kilometrowy odcinek we wsi Pedele kosztował 717 tys. zł. Dotacja z UE wyniosła 63 proc.
Wójt gminy Witold Liszkowski wskazuje, że to już ostatnie pieniądze z UE na budowę modernizację dróg. Pozostaje już tylko możliwość starania się o fundusze na ten cel z programu Interreg Polska - Rosja ( obwód kaliningradzki), bo już nawet w program Polska –Litwa nie przewiduje dofinansowywania takich przedsięwzięć.
Samorząd gminy pozyskał też z PROW pieniądze na budowę ogrodzonego wielofunkcyjnego boiska sportowego do gry w koszykówkę o nawierzchni poliuretanowej przy Szkole Podstawowej z Litewskim Językiem Nauczania w Widugierach.
Boisko służyć będzie rekreacji oraz rozgrywkom sportowym dzieci i młodzieży szkolnej. Powinno zostać oddane do użytku w październiku br.
W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 remontowany jest także miejscowy skansen.
Ponadto gmina otrzymała 500 tysięcy złotych na wparcie instalacji OZE w 20 budynkach indywidualnych, w tym 6 instaluje kolektory słoneczne, pozostali piecie, głownie na pelet.
Z mniejszych przedsięwzięć można wymienić zagospodarowanie terenów przy jeziorze w Puńsku.
To tylko część zrealizowanych projektów inwestycyjnych. Wszystkich nie sposób wymienić.
Jest jeszcze bardzo wiele tzw. „miękkich” przedsięwzięć w zakresie kultury, oświaty, współpracy przygraniczne, realizowanych z funduszy unijnych.
Z Programu Interreg V-A Litwa-Polska 2014-2020, w Puńsku realizowane są m.in. projekty:
- Popularyzacja dziedzictwa przyrodniczego i kulturalnego poprzez litewsko-polską kulturę etniczną. Beneficjent wiodący: Centrum Kultury Miasta Šilalė, Litwa, partner Gm.Puńsk.
Odbywały się m.in. plenery rzeźbiarskie, malarskie, kowalskie związane z 100-leciem odzyskania przez Litwę niepodległości,
- Zachowanie i promocja dziedzictwa plemion bałtyckich na pograniczu Litewsko - Polskim.
Do końca roku potrwają jeszcze warsztaty twórcze dla młodzieży w ramach projekt nr LT-PL-2S-114 pt. „Wzmacnianie współpracy na rzecz zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi”, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Litwa – Polska. UE dofinansowuje 85 proc, kosztów projektu.
M.in., w dniach 10-15 sierpnia 2018 roku, w Puńsku odbyły się zorganizowane przez Gminę Puńsk warsztaty twórcze dla młodzieży, w których razem z uczniami szkoły podstawowej i gimnazjum w Puńsku uczestniczyli przedstawiciele okolicznych szkół Samorządu Pagėgiai na Litwie oraz wychowawcy grup.
Młodzi ludzie pracowali m.in. z naturalną gliną i tkali krajki w Skansenie w Puńsku. Później, uczestnicząc w Festiwalu Chleba, Miodu i Mleka, rysowali i malowali akrylowymi farbami przyrodę lub obrazy z odbytej podróży po regionie Puńska. Kolejne dwa dni były również bardzo intensywne - uczestnicy warsztatów zaczęli pracować nad wieńcami dożynkowymi. Efektem są cztery wieńce, które 15 sierpnia, wraz z innymi wieńcami z Puńska i okolic, zostały poświęcone podczas nabożeństwa. Wyniki warsztatów można zobaczyć na wystawie w Szkole Podstawowej i Gimnazjum im. Dariusa i Girenasa w Puńsku.
Atrakcją turystyczną gminy, szczególnie najmłodszych, jest Wioska Dwóch Mistrzów – bardzo rozwijające spotkanie z kulturą Litwinów i legendą o królowej jezior. Oprócz świetnej zabawy na placu zabaw możemy też dowiedzieć się tu wiele na temat języków obcych w labiryncie języków czy na Polanie Słów. Przewodnikiem będzie nadworny kronikarz, Koszałek Opałek.
To jedna z siedmiu bajkowych wiosek etnograficznych na Suwalszczyźnie, zrealizowanych z programu Współpracy Transgranicznej Polska - Ukraina - Białoruś. Głównym beneficjentem była Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna, a gmina Puńsk też skorzystała z tego projektu.
Samorząd myśli już o kolejnych projektach na lata 2020 - 2014
Nowe wnioski o dofinansowanie z UE Polska –Litwa: złożono 5 wniosków: urządzenie parku w centrum miasteczka ( już po raz kolejny w ciągu minionych kilkunastu lat). Remont starej plebanii, gdzie obecnie mieści się Muzeum Etnograficzne, na zakup sprzętu specjalistycznego do ośrodka zdrowia (ginekologia, badania wzroku) kilka miękkich projektów.
Z programu Polska- Rosja Puńsk chciałby razem ze Swietłogorskiem w obwodzie kaliningradzkim otrzymać fundusze na przebudowę dróg. Gmina Puńsk stara się o pieniądze na drogę Sankury – Buda Zawidugierska do granicy państwa.
Z programu Polska-Białoruś –Ukraina Puńsk stara się o pieniądze unijne wraz z rejonem pińskim na Białorusi. Chce za nie remontować drogi. Z program Polska –Litwa nie ma już takich możliwości.
Puńsk stara się jeszcze o fundusze na OZE m.in. z funduszy norweskich i szwajcarskich. Gdyby udało się, pozyskać fundusze, to m.in. w ośrodku zdrowia urządzone byłoby geotermiczne podgrzewanie wody. OZE otrzymałaby OSP. Samorząd chce też zamontować instalacje fotowoltaiczne na budynku Domu Kultury oraz stacjach uzdatniania wody w Puńsku i Pełelach. Pozwolą one na oszczędności sięgające 20-30 proc.
Problem w tym, że najpierw trzeba za własne pieniądze projekty zrealizować, a dopiero potem czekać na zwrot części wydanych funduszy. W sytuacji, gdy są zmniejszane subwencje rządowe, a rosną bieżące wydatki, sytuacja finansowa gmin staje się skomplikowana.
WYG
Źródło UG Puńsk
Fot: UG Puńsk i własne
