„Człowiek zostaje zapomniany dopiero wtedy, gdy zapomniane zostanie jego imię” - tym cytatem z Talmudu kieruje się Gunter Demning, pomysłodawca kamieni pamięci Stolpersteine. W niedzielę pięć takich kamiennych kostek wmurowano w chodnik w Raczkach, przed dawnym domem żydowskiej rodziny Berwaldów.
Stolpersteine upamiętniają ofiary nazizmu – głównie Żydów, ale też Romów, osoby pomordowane z powodu niepełnosprawności, homoseksualizmu czy działalności politycznej. Przywracają imię osobom, które zostały zmuszone do opuszczenia domu rodzinnego, które zdegradowano do obozowego numeru.
W całej Europie rozsianych jest ich ponad 60 tysięcy. W Polsce są rzadkością – siedem wmontowano w ulice Wrocławia, dwa można znaleźć w Słubicach, trzy w Białej Podlaskiej. Na próżno natomiast szukać Stolpersteine w Warszawie, która przecież spłynęła krwią Żydów pomordowanych w getcie.
O możliwość zainstalowania kamieni pamięci poprosił Bruce Berwald, potomek Izraela Berwalda- lekarza z Raczek.
- Nasza rodzina prowadziła gospodarstwo. Potem przeprowadziła się do Raczek. Kochali to miasteczko. Prowadzili tu sklep wielobranżowy – mówi Bruce Berwald.
Izrael Berwald w 1938 roku przed wojną wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Pozostali członkowie jego rodziny zostali zamordowani w getcie w Słonimiu.
- Nie potrafimy wyrazić słowami wdzięczności za to, że możemy tu być, że mogliśmy tu zostawić Stolpersteine. Jesteśmy bardzo poruszeni tak ciepłym przyjęciem. Przyjechaliśmy do Raczek całą rodziną. Chcemy życzyć wszystkim mieszkańcom tej miejscowości szczęścia, zdrowia, miłości i pokoju. Mamy nadzieję, że gdy będziecie tu przechodzić całymi rodzinami, wspomnicie też naszą rodzinę – mówili Bruce Berwald i jego siostra.
Kamienie osobiście instalował Gunter Demning. Robi to już od 1992 roku.
- Dawno temu Polacy i Żydzi byli sąsiadami. Spędzali razem czas, chodzili do tych samych szkół. W Raczkach wyznawcy judaizmu w swoim czasie stanowili 90 procent mieszkańców – mówi Marcin Halicki z Gminnego Ośrodka Kultury. - Nie zamykajmy się na przeszłość. Nie zamykajmy tego mostu.
(just)
[25.07.2018] Kamienie pamięci Stolpersteine zostaną w niedzielę zainstalowane w Raczkach
