Kwestie związane z bezpieczeństwem, współpracą gospodarczą, a także problemy Polaków mieszkających na Litwie – to główne tematy, które Prezydent Andrzej Duda poruszył w sobotę podczas spotkania w Wilnie z Prezydent Dalią Grybauskaitė.
Prezydenci omówili stosunki dwustronne, współpracę gospodarczą, energetyczną i bezpieczeństwa, wspólne interesy w NATO i Unii Europejskiej. Z kolei umowa dwustronna podpisana podczas spotkania, po jej ratyfikacji, spowoduje legalizację granicy państwowej między Litwą a Polską.
Prezydent Andrzej Duda wyraził nadzieję, że uda się też rozwiązać problemy naszych rodaków z Wileńszczyzny. - To nie są przyjezdni. To jest ich ojcowizna - przypominał Prezydent RP. - Chciałbym, aby mogli zachować polską tradycję - podkreślał. -Są lojalnymi obywatelami Litwy. Chciałbym, żeby mogli swoją polską tradycję zachować. Litwa ma, jako państwo prawo wymagać, żeby na maturze był zdawany język litewski. Ale chciałabym, żeby ten poziom kształcenia w języku polskim był dobrze realizowany, żeby później Polacy mogli zdawać na studia i pracować dla dobra Litwy. Mam nadzieję, że stopniowo te kwestie będziemy omawiać w ramach komisji. Dla dobra naszej współpracy – podkreślił prezydent Duda.
Omawiając problematykę mniejszości etnicznych, prezydent Litwy zaproponowała z kolei, aby wznowić pracę dwustronnej komisji, podkreślając, jest z obu stron polityczna wola rozwiązania problemów mniejszości polskiej na Litwie i mniejszości litewskiej w Polsce. Taka komisja funkcjonowała do 2011 roku. Zaprzestała działalności w czasach rządów na Litwie koalicji konserwatywno – chrześcijańskiej. – Obecnie mamy inną atmosferę w stosunkach polsko –litewskich, co stwarza z obu stron możliwości rozwiązywania pojawiających się problemów mniejszości tak na Litwie, jak w Polsce - podkreślała D. Grybauskaitė.
Grybauskaitė zapewniła, że problemy polskiej mniejszości na Litwie będą w najbliższej przyszłości rozwiązane.,
- Omówiliśmy kwestię oświaty, zwrotu ziemi. Rozwiązanie polskich postulatów ma być dobrowolne i to nie jest skomplikowana sprawa – dodała. Prezydent zaznaczyła, że wizyta Andrzej Dudy na Litwie otwiera nowy rozdział w stosunkach polsko-litewskich.
-Dzisiaj nasze stosunki przeszły na inny poziom. Są oparte na politycznej życzliwości, bez zbędnych nacisków. Jedną z propozycji jest odnowienie prac komisji, która wcześniej funkcjonowała. Miałaby się zająć zwrotem ziemi, oświatą, egzaminami. W Sejmie mamy wiele ustaw dotyczących mniejszości. Prowadzą one do wielu dyskusji, ale należy pamiętać, że ustawy powinny być zgodne z konstytucją RL – podkreśliła prezydent.
W marcu br. do Wilna wybiera się premier Polski. Pewnie te sprawy znów będą tematem rozmów.
Polsko - litewskie kontakty gospodarcze
Prezydent Duda opowiedział również o spotkaniu z polskimi przedsiębiorcami. W piątek w Wilnie Prezydent RP Andrzej Duda spotkał się z przedstawicielami polskiego biznesu na Litwie. - Polska gospodarczo istnieje tu bardzo silnie – komentował po spotkaniu Szef Gabinetu Prezydenta Krzysztof Szczerski.
Przypomniał, że polskie firmy na Litwie są bardzo dużym inwestorem. Mają ponad jedną trzecią rynku ubezpieczeń, są bardzo ważnym udziałowcem w rynku przewozów lotniczych z Litwy, dużym udziałowcem, „prawie monopolistą” – jak się wyraził minister Szczerski - jeżeli chodzi o rynek paliw, o wydobycie złóż ropy na Litwie, a także o transport.
-Firmy polskie przyczyniają się do rozwoju państwa litewskiego – PKN Orlen, PZU, LOTOS. Rozmawiałem o tym z prezydent Litwy. Wszyscy przedsiębiorcy mówili o dobrej współpracy z państwem litewskim – powiedział polski prezydent.
Litwa i Polska mają wzajemnie korzystne i aktywne relacje biznesowe. Polska jest trzecim co do wielkości partnerem handlowym Litwy i szóstym co do wielkości inwestorem zagranicznym. Według liczby turystów wjeżdżających na Litwę, Polska jest czwarta. Istnieje wiele potencjalnych możliwości dwustronnej współpracy w zakresie rafinacji ropy naftowej, ubezpieczeń, handlu i innowacji. Litwa i Polska prowadzą 137 wspólne projekty badawcze w ramach programu "Horyzont 2020" – głosi z kolei komunikat służby prasowej prezydent Litwy.
NATO, energetyka, projekty strategiczne
Prezydent Litwy podkreśliła, że Polska jest najbliższym sąsiadem, co dla Litwy jest bardzo ważne z punktu widzenia obrony, bezpieczeństwa i gospodarki. Wzajemne zrozumienie i współpraca w NATO, UE i na zasadzie dwustronnej jest jednym z naszych gwarantów dobrobytu i bezpieczeństwa –mówiła D. Grybauskaitė.
W związku ze zbliżającym się do szczytem NATO w lipcu tego roku D. Grybauskaitė obiecała skoordynować wspólne litewsko-polskie stanowisko w sprawie reformy Sojuszu, co ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa regionalnego. Przyjęła też zaproszenie prezydenta RP, by wziąć udział w spotkaniu liderów dziewięciu krajów bałtyckich oraz Środkowej i Wschodniej Europy przed szczytem NATO, by uzgodnić wspólne priorytety obronne.
Spotkanie prezydentów dotyczyło także współpracy w dziedzinie energetyki i realizacji strategicznych projektów. Uformowany i sprawnie funkcjonujący wspólny rynek energetyczny UE jest geopolitycznym interesem Litwy i Polski. Do czerwca tego roku ma dojść do ostatecznego porozumienia politycznego między wszystkimi trzema państwami bałtyckimi, Polską i Komisją, w sprawie synchronizacji sieci elektroenergetycznych przez Polskę z europejskimi sieciami kontynentalnymi. Pozwoli to na uzyskanie części środków z tego wieloletniego budżetu UE. W tym roku rozpocznie się również budowa gazociągu litewsko-polskiego, który zakończy integrację regionu z rynkami gazu UE – czytamy w komunikacie służby prasowej litewskiej prezydent.
Szefowie państw mówili także o wspólnym stanowisku wobec białoruskiej w elektrowni jądrowej w Ostrowie i gazociągu Nord Stream 2, który zwiększyłby zależność UE od rosyjskiego gazu do 80 proc. Są to geopolityczne projekty rosyjskie, które stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa całej UE. Litwa i Polska będą współpracować, aby zapewnić, że energia z nieprzejrzystych i niebezpiecznych źródeł nie wejdzie na rynek UE.
Prezydenci omówili również przygotowania do zbliżających się negocjacji w sprawie nowego wieloletniego budżetu UE. Zdaniem liderów obu krajów, musi on odzwierciedlać interesy mieszkańców Litwy i Polski. Zdaniem prezydentów, należy też zapewnić w nowym budżecie UE kontynuację finansowania strategicznych projektów energetycznych i połączeń transportowych, w tym „Rail Balticy”.
Dopłaty rolne
Prezydenci rozmawiali też o potrzebie zrównania dopłat bezpośrednich w tzw. starych i nowych krajach UE. Jest to konieczne, żeby m.in. płatności rolne były zbliżone do obowiązujących starszych członków UE – uznali.
- Komisja Europejska (KE) wie o poruszanej przez Litwę kwestii, dotyczącej zróżnicowanych dopłat bezpośrednich dla unijnych rolników i podejmie starania w celu ich ujednolicenia – powiedział dzień wcześniej przebywający z wizytą w Wilnie przewodniczący KE Jean-Claude Juncker.
W piątek,16.02.2018.,podczas spotkania z Junckerem problem zróżnicowanych dopłat dla rolników został poruszony przez premiera Litwy Sauliusa Skvernelisa.
- To nie przyczynia się do zmniejszania ani ekonomicznych, ani społecznych różnic w UE. Ponadto powoduje napięcie. Dążymy do ujednolicenia dopłat i tutaj prosimy o zrozumienie i wstawiennictwo KE – w komunikacie rządowym cytowany jest premier Skvernelis.
Według Junckera, ten problem jest dobrze znany w Komisji Europejskiej. Obiecał, że podejmie wszelkie starania w celu ujednolicenia dopłat.
Przewodniczący KE powiedział, że w najbliższym czasie ma być przedstawiona bardziej szczegółowa propozycja KE w sprawie ogólnej polityki rolniczej z uwzględnieniem nowych perspektyw finansowych.
Obecnie dopłaty bezpośrednie dla rolników bardzo się różnią w krajach członkowskich, na przykład litewscy rolnicy otrzymują dopłaty o niemal 40 proc. mniejsze niż niemieccy.
Litwa nie poprze sankcji UE wobec Polski
Omawiając wszczęte postępowanie Komisji Europejskiej przeciwko Polsce, prezydent Litwy zaznaczyła, że, że Litwa nie będzie wspierać żadnych metod przymusu i siły wobec każdego kraju, w tym Polski, i zaprosi obie strony do podjęcia rozmów, poszukiwaniu dialogu i konsensusu.
- Stanowisko Litwy będzie bardzo wyraźne, my nie będziemy popierali stosowania żadnych przymusowych metod siłowych przeciwko żadnemu krajowi, w tym również przeciwko Polsce. Jesteśmy za wzajemnym dialogiem i poszukiwaniem rozwiązań. Litwa nie będzie popierała głosowania przeciwko państwu polskiemu, będziemy jednak starali się doprowadzić do porozumienia - powiedziała prezydent Litwy.
Prezydent Andrzej Duda dziękował za stanowisko Litwy i wsparcie w sporze z KE.:
- Jestem przekonany, że dzisiejsza wizyta zbliża nas do realizacji dobrosąsiedzkich relacji, do dobrej atmosfery dialogu między państwami z czasów, gdy Prezydentem Polski był Lech Kaczyński - mówił Prezydent Andrzej Duda w czasie spotkania z dziennikarzami.
Umowa graniczna
W obecności Prezydenta Andrzeja Dudy oraz Prezydent Dalii Grybauskaitė odbyła się ceremonia podpisania umowy między rządem Republiki Litewskiej a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie dokumentacji granicznej określającej przebieg linii granicy państwowej między Republiką Litewską a Rzecząpospolitą Polską.
Na zakończenie wizyty, Prezydent Andrzej Duda z Pierwszą Damą Agatą Kornhauser-Dudą złożyli kwiaty przy Mauzoleum Matki i Serca Syna na cmentarzu na wileńskiej Rossie. Pochowane są tam szczątki matki Józefa Piłsudskiego oraz serce Marszałka.
WYG
Źródła: prezydent.pl; prezidentas.lt; zw.lt; lrt.lt;L24.lt
Fot. Ambasada RP Wilno
