Uczcili 105. rocznicę Niepodległości Litwy, odwiedzili groby litewskich partyzantów oraz grób księdza Jurgisa Dailidė (1838 -1864) - uczestnika Powstania Styczniowego z 1863 roku.
W minioną niedzielę w Suwałkach przebywała delegacja Wileńskiego Związku Wojskowego im. generała Povilasa Plechaviciusa.
Uczestniczyli w wydarzeniu zorganizowanym przez suwalską społeczność litewską poświęconym upamiętnieniu Święta Niepodległości Litwy.
Ku czci pamięci litewskich partyzantów Jurgisa Krikščiunasa i Vytautas Prabulisa, pochowanych w symbolicznej mogile na suwalskim cmentarzu, uczcili ich pamięć. Złożyli także kwiaty grobie księdza Jurgisa Dailidės.
Podczas mszy św. w kościele Serca Pana Jezusa śpiewał Zespół reprezentacji wojskowej z Wilna, który po mszy zorganizował krótki koncert.
Spotkanie uwieńczył wieczór w litewskim klubie, w którym uczestniczyli goście z Konsulatu Litewskiego na czele z Konsulem Republiki Litewskiej w Sejnach Genadijusem Mackelisem
Głównym organizatorem pobytu delegacji litewskiej była pani Onute Virbyliene z suwalskiego Oddziału Stowarzyszenia Litwinów w Polsce.
Partyzanci
W Polsce, w trójkącie suwalskim, powojenni litewscy partyzanci byli głównym wsparciem dla partyzantów litewskich okręgów Dainava i Tauras na Litwie. Droga na Zachód przebiegała przez Polskę. Przekraczali potajemnie granicę w okolicach m.in. Krejwian, Burak, a w Szlinokiemiach mieli bunkier, w którym ukrywali się. Miejscowi udzielali partyzantom schronienia i pomocy.
Partyzanci Jurgis Krikščiūnas-Rimvydas, szef Wydziału Komunikacji i Informacji Partyzanckiego Sztabu Okręgowego Dainava oraz Vytautautas Prabulis-Žaibys, jego adiutant, pochodzący z przygranicznej Mockawy, zginęli 15 grudnia 1949 roku we wsi Szlinokiemie, w gminie Puńsk.
W Szlinokiemiach postawiono pomnik, gdzie zginęli partyzanci otoczeni przez Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego Polski, a w na cmentarzu w Suwałkach jest ich symboliczny grób. Nie wiadomo, gdzie zostali pochowani. Ich szczątków poszukiwano we wrześniu 2021 roku na cmentarzu ewangelickim w Suwałkach. Polski Narodowy Instytut Pamięci (IPN) prowadził wówczas wykopaliska archeologiczne na suwalskim Cmentarzu Ewangelickim.
Do tej pory to założenie nie zostało jeszcze potwierdzone, ponieważ badania genetyczne w takich przypadkach trwają dość długo.
Jurgis Dailidė (1838 -1864) - ksiądz rzymskokatolicki, uczestnik Powstania Styczniowego z 1863 roku
Niewiele osób słyszało o tym księdzu, choć zasłużył się i Polsce i Litwie.
Ksiądz rzymskokatolicki Jurgis Dailidė (1838–1864), syn Stanisława, urodził się w Sintautai, rejon szakijski, w rodzinie chłopskiej. w 1862 roku ukończył Seminarium Duchowne w Sejnach. W marcu tego samego roku biskup Motiejus Valančius wyświęcił go na kapłana. Mianowany został wikariuszem św. wikariusz kościoła Świętej Trójcy Rodaminie.
W nocy w nocy z 30 na 31 stycznia 1863 roku ksiądz Jurgis Dailidė odczytał manifest powstańczy chłopom (ok. 60 osób) w kościele w Rudaminie i złożył przysięgę wobec powstańców. O tajnym zebraniu powiadomili władze carskie dwaj mieszańcy. Żandarmi zatrzymali księdza.
Torturowany i rozstrzelany
W kwietniu 1893 roku dziewięciu mieszkańców Gumbeli złożyło wniosek o zwolnienie księdza. W czerwcu poręczenie przekazało także trzech szanownych przedstawicieli miasta Suwałk. Ale bezskutecznie. Ksiądz przebywał ponad rok w więzieniu w Suwałkach, był torturowany. Członkowie komisji przesłuchań nie byli jednomyślni co do kary śmierci, postanowili nałożnic karę katorgi. Jednak gen. Jakow Piotrowicz Bakłanow zmienił wyrok i wymierzył najwyższą karę – rozstrzelanie.
Ksiądz został stracony rankiem 13 kwietnia w 1864 roku w Suwałkach. Niektóre źródła podają datę rozstrzelania jako 1 kwietnia, a miejsce Wigry. Jednak, jak podają źródła historyczne, egzekucje osób więzionych na Suwałkach odbywały się na terenie miasta, w trzech miejscach. Łącznie wykonano trzynaście egzekucji (trzy grupowe), 7 rozstrzelano, 13 powieszono, więc zabito 20 osób. Miejsca pochówku nie zostały ujawnione krewnym.
Ówczesny carski rosyjski kodeks karny wojskowy przewidywał, że przestępca zastrzelony podczas egzekucji musi być pochowany bezpośrednio za słupem, do którego był przywiązany. Ksiądz Jurgis Dailidė.
W notatce zamieszczonej w „Dzienniku Poznańskim” (1864 r.) czytamy, że „(…) wobec licznie zgromadzonego tłumu, którego łkanie zagłuszało głos barabanów (...) Padły strzały, zerwały postronki, którymi ten młody kapłan był przywiązany do słupa – padło drgające ciało na ziemię, jeszcze żywcem rzucono je do dołu i zakopano pomimo jęków wyrywających się z poranionej piersi. Zgromadzeni wydali okrzyk boleści a padając twarzą na ziemię płakali i modlili się. (...) Stracono ks. Dajlidę za to, że raz w kościele, przy którym był wikariuszem, miał kazanie do parafian o obowiązkach wobec ojczyzny”.
Pomnik dla księdza Jurgisa Dailidė
W czasopiśmie „Dziennik Suwalski” (nr 23 z 1926 r.) napisano, że miejsce zabójstwa księdza przypadkowo odnaleziono w Suwałkach w 1894 r. w trakcie budowy przepompowni kolejowej (obok dawnej elektrowni, nad rzeką Hańcza). Podczas wykopalisk grabarze odkryli ludzkie kości i pozostałości sutanny. Przedstawiciele władz rosyjskich nakazali miejscowemu grabarzowi cmentarnemu zebranie szczątków i zakopanie ich za murem cmentarnym. Grabarz tak zrobił, ale nocą odkopał szczątki i zakopał je ponownie na cmentarzu. Miejsce to było znane ówczesnym mieszkańcom.
W 2018 roku, w stulecie odrodzenia się państwa litewskiego, Litwini mieszkający na Suwalszczyźnie uczcili pamięć młodego księdza. Na cmentarzu parafialnym przy ulicy Bakałarzewskiej powstał symboliczny grób z kamiennym nagrobkiem i inskrypcją w języku polskim i litewskim. Pomnik stanął w pobliżu kaplicy, w której pochowani są także inni księża.
WYG
Źródła: Wikipedia; Wileński Związek Wojskowy
Fot: Wileński Związek Wojskowy
